Ηλεκτρικά αυτοκίνητα: Είναι η μελλοντική επιλογή για την προστασία του περιβάλλοντος;

Της Λαμπρινής Μπάντου,

Τα ηλεκτρικά αυτοκίνητα (Electric Vehicles/EV) αυξάνονται με ραγδαίους ρυθμούς, αποτελώντας μία από τις κυριότερες τάσεις της αυτοκινητοβιομηχανίας. Είναι μη ρυπογόνα, καθώς δεν παράγουν ατμοσφαιρικούς ρύπους, και γι’ αυτό θεωρούνται μία «πράσινη» επιλογή μετακίνησης. Αυτό που διαχωρίζει το EV από τα συμβατικά αυτοκίνητα, είναι το ότι χρησιμοποιεί ηλεκτρική ενέργεια, που αποθηκεύεται σε επαναφορτιζόμενες συστοιχίες συσσωρευτών, αντί για μηχανές εσωτερικής καύσης. Τα EV ανεφοδιάζονται με επαναφόρτιση των μπαταριών τους, είτε σε σταθμούς φόρτισης e-charge (πρατήρια καυσίμων, χώρους στάθμευσης αυτοκινήτων, ξενοδοχεία κ.α.) είτε σε οικιακή ηλεκτρική πρίζα. Παρόλο που δεν είναι ξεκάθαρο το πόσο φιλικά είναι προς το περιβάλλον, τα EV έχουν σημαντικά οικονομικά και περιβαλλοντικά οφέλη.

• Η ηλεκτρική φόρτιση είναι φθηνότερη, με μέσο κόστος λιγότερο από 1-2,5 ευρώ ανά 100 χιλιόμετρα, όταν το κόστος για τα βενζινοκίνητα οχήματα είναι περίπου 13 ευρώ ανά 100 χλμ.
• Έχουν χαμηλότερο κόστος συντήρησης, καθώς δεν διαθέτουν αρκετούς από τους μηχανισμούς των συμβατικών αυτοκινήτων, όπως κιβώτιο ταχυτήτων, και επίσης διαθέτουν λιγότερα εξαρτήματα και υγρά για αναπλήρωση.
• Μειώνουν την ηχορύπανση, αφού είναι λιγότερο θορυβώδη από τα συμβατικά. Ωστόσο, κάποιοι κατασκευαστές τα εξοπλίζουν με ηχητικά συνθετικά μέσα για να προειδοποιούν τους πεζούς για την επικείμενη άφιξή τους.
• Επιταχύνουν γρήγορα, λόγω της μεγάλης ροπής τους.
• Έχουν μηδενικά τέλη κυκλοφορίας και φορολογικές ελαφρύνσεις.

Ωστόσο, για να αντικαταστήσουν πλήρως τα βενζινοκίνητα αυτοκίνητα, πρέπει να εξαλειφθούν πολλά μειονεκτήματα στο σχεδιασμό και τη λειτουργία τους:

• Έχουν υψηλό κόστος απόκτησης σε σχέση με τα συμβατικά αυτοκίνητα, λόγω του κόστους νέων τεχνολογιών και μπαταριών. Βέβαια, εδώ να αναφέρουμε ότι τα EV έχουν χαμηλότερο κόστος σε βάθος χρόνου, επειδή δεν επηρεάζονται από την αύξηση της τιμής της βενζίνης, αλλά και λόγω του χαμηλότερου κόστους συντήρησης.
• Η μπαταρία τους είναι αρκετά επιβλαβής για το περιβάλλον, καθώς περιέχει λίθιο.
• Υπάρχουν λίγοι δημόσιοι σταθμοί φόρτισης στη χώρα μας, περίπου 70, κυρίως στην Αθήνα. Παράλληλα, οι οικιακοί σταθμοί φόρτισης απαιτούν ιδιωτική θέση στάθμευσης, η οποία να διαθέτει πρίζα.
• Έχουν μικρότερη αυτονομία σε σχέση με τους κινητήρες εσωτερικής καύσης, καθώς η μπαταρία τους απαιτεί επαναφόρτιση ανά 100 χλμ. Επίσης, έχει μικρή διάρκεια ζωής, 8-10 χρόνια, υψηλό κόστος και είναι αρκετά χρονοβόρα, αφού χρειάζεται φόρτιση 9-11 ώρες σε μία οικιακή πρίζα και 25 λεπτά έως 5 ώρες σε έναν σταθμό φόρτισης.

Τα EV αποτελούν σημαντικό μέσο για τη συμμόρφωση με τους παγκόσμιους στόχους εκπομπών αερίων, όπως τη μείωσή τους κατά 55% μέχρι το 2030, με βάση τη Συμφωνία του Παρισιού, καθώς δεν παράγουν ρύπους κατά την κίνησή τους, αλλά πρέπει να τονιστεί ότι παράγουν CO₂ κατά τη φάση κατασκευής τους, ενώ παράλληλα η ηλεκτρική ενέργεια που χρησιμοποιείται για την κίνησή τους παράγεται σε μεγάλο βαθμό από ορυκτά καύσιμα. Όμως, σύμφωνα με την έκθεση του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Περιβάλλοντος (ΕΟΠ), «Electric Vehicles from life cycle and circular economy perspectives», του 2018, ένα EV παράγει συνολικά 17-30% λιγότερα αέρια θερμοκηπίου και ατμοσφαιρικούς ρύπους σε σύγκριση με ένα βενζινοκίνητο ή πετρελαιοκίνητο όχημα. Παρόλο, δηλαδή, που παράγει υψηλές εκπομπές κατά την παραγωγή του, αυτές αντισταθμίζονται από τις χαμηλότερες εκπομπές, κατά τη χρήση του, με την πάροδο του χρόνου, αποτελώντας έτσι καλύτερη επιλογή για την κλιματική αλλαγή και την ποιότητα του αέρα.

Βέβαια, υπάρχουν σοβαρές ανησυχίες για το περιβάλλον και την υγεία, όσον αφορά τις επιπτώσεις της παραγωγής τους στα οικοσυστήματα και την τοξικότητα των υλικών τους (χαλκός, νικέλιο και λίθιο). Επίσης, οι μπαταρίες τους αποθηκεύουν περισσότερη ενέργεια από τις μπαταρίες μολύβδου, αλλά οι ρυθμοί ανακύκλωσής τους είναι αρκετά χαμηλοί. Αυτές οι επιπτώσεις θα μπορούσαν να ελαχιστοποιηθούν, μέσω της κυκλικής οικονομίας, δηλαδή της επαναχρησιμοποίησης, της ανακατασκευής και της ανακύκλωσης των εξαρτημάτων τους, και ιδίως των μπαταριών τους. Επομένως, αν εξασφαλισθεί ότι τα EV μπορούν να χρησιμοποιηθούν για 150.000 χλμ. ή και παραπάνω, και ότι, όταν αποσυρθούν, τα υλικά τους θα αξιοποιηθούν, τότε θα έχουν καλύτερες περιβαλλοντικές αποδόσεις σε σύγκριση με τα συμβατικά.

Σε αρκετές ευρωπαϊκές χώρες, η καύση άνθρακα για την παραγωγή ηλεκτρισμού είναι δραματικά μεγαλύτερη σε σχέση με κάποιες άλλες χώρες, δημιουργώντας έτσι μια Ευρώπη «δύο ταχυτήτων». Πιο αναλυτικά, σε χώρες όπως η Πολώνια και το Κόσσοβο υπάρχει μεγάλη εξάρτηση από τη χρήση άνθρακα, με τα EV να είναι ιδιαίτερα «ρυπογόνα». Αρκετά δημοφιλή είναι τα EV στη Νορβηγία, η οποία έχει εφαρμόσει πολιτικές για την επίτευξη υψηλότερου ποσοστού ηλεκτρικών αυτοκινήτων και για τη δημιουργία καλών υποδομών φόρτισης.

Στη Γερμανία, στη χώρα που παράγει τα περισσότερα αυτοκίνητα στην Ευρώπη, γίνεται χρήση ενός ενεργειακού μίγματος ΑΠΕ και άνθρακα, με συνέπεια ένα ηλεκτρικό αυτοκίνητο να είναι κατά 55% πιο φιλικό στο περιβάλλον, ενώ στην Ισπανία, παρόλο που έχουν επενδυθεί μεγάλα ποσά στην ηλιακή και αιολική ενέργεια, δεν υπάρχει μεγάλη πρόοδος για την αποθήκευσή τους. Τελείως αντίστροφη είναι η κατάσταση σε χώρες όπως η Κύπρος, η Σερβία, η Εσθονία και η Ολλανδία, όπου υπάρχει πολύ μικρό ποσοστό συμμετοχής των ΑΠΕ. Όσον αφορά τη χώρα μας, μόλις το 30% της παραγόμενης ηλεκτρικής ενέργειας προέρχεται από «πράσινες» πηγές. Έτσι, το πόσο «καθαρή» είναι η ενέργεια εξαρτάται από τη δυνατότητα της εκάστοτε χώρας να αποθηκεύει την ενέργεια των ΑΠΕ.

Η Αστυπάλαια μετατρέπεται στο πρώτο «έξυπνο και βιώσιμο νησί» ενεργειακής αυτονομίας της Μεσογείου, όπου το πενταετές project «Astypalaia 4.0», το οποίο θα τεθεί σε εφαρμογή από τις 2 Ιουνίου, σηματοδοτεί τη μετάβαση των νησιών, ιδίως των απομακρυσμένων από την ηπειρωτική χώρα, στην ηλεκτροκίνηση. Το έργο αυτό της Ελληνικής Δημοκρατίας και του Ομίλου Volkswagen εδράζεται στη μεταμόρφωση του νησιού σε ένα πρότυπο ηλεκτροκίνησης με τη χρήση ΑΠΕ, μέσω της αντικατάστασης 1500 συμβατικών οχημάτων από περίπου 1.000 ηλεκτρικά, η οποία θα επιδοτείται σε ποσοστό 40% και μέχρι του ποσού των 12.000 ευρώ, ενώ με επιπλέον 3.000 ευρώ θα επιδοτείται η απόσυρση συμβατικού αυτοκινήτου. Επιδότηση προβλέπεται και για την αντικατάσταση άλλων οχημάτων, μέσω της πλατφόρμας e-astypalea, όπως ποδήλατα, scooters, αυτοκίνητα, βαν, ταξί. Απώτερος στόχος του έργου είναι η αξιοποίηση των καινοτόμων τεχνολογιών, με στόχο την επίτευξη βιώσιμης και περιβαλλοντικά φιλικής ανάπτυξης.

Επιπλέον, προβλέπεται ένα καινοτόμο σύστημα παραγγελίας και διαμοιρασμού της δημόσιας συγκοινωνίας (on demand και ride-sharing), που θα λειτουργεί μέσω app ή μέσω σταθερού τηλεφώνου. Με την υπηρεσία «διαμοιρασμού οχημάτων», κάθε κάτοικος και επισκέπτης θα χρησιμοποιεί EV, για όσο χρόνο θέλει, πληρώνοντας μόνο για την ώρα χρήσης του. Προβλέπεται, επιπλέον, η υλοποίηση υποδομής για επαρκή σημεία φόρτισης, αλλά και η εγκατάσταση Υβριδικού Σταθμού Παραγωγής Ηλεκτρικής Ενέργειας. Αυτό θα συμβάλει δραστικά στη μείωση της παραγόμενης ηλεκτρικής ενέργειας από τον υπάρχοντα θερμικό σταθμό, τροφοδοτώντας, παράλληλα, σπίτια, επιχειρήσεις και σημεία φόρτισης αυτοκινήτων με «πράσινη» ενέργεια. Με αυτόν τον τρόπο, στόχος είναι να απεξαρτηθεί το νησί από τα ορυκτά καύσιμα έως το 2026. Μακροπρόθεσμα προβλέπεται και η αυτόνομη οδήγηση μικρών λεωφορείων.

Με την ηλεκτροκίνηση δεν μπορεί να επιτευχθεί ο παγκόσμιος στόχος των μηδενικών εκπομπών αερίων, αλλά θα μειωθούν σημαντικά οι τρέχουσες εκπομπές. Για να πετύχει αυτό, πρέπει το μεγαλύτερο μέρος του ρεύματος που χρησιμοποιείται να προέρχεται από φιλικές προς το περιβάλλον πηγές. Ως γνωστόν, κανένα αυτοκίνητο δεν είναι 100% φιλικό προς το περιβάλλον, απλώς ένα EV είναι μια πιο περιβαλλοντικά συμφέρουσα επιλογή. Ωστόσο, το να μετακινείται κανείς με τα πόδια ή το ποδήλατο, όταν είναι εφικτό, ή ακόμα και με τα μέσα μεταφοράς, ως λιγότερο ενεργοβόρα, είναι το καλύτερο. Γι’ αυτό, η Greenpeace προτείνει να επενδυθούν περισσότερα στην ηλεκτροκίνηση των ΜΜΜ, αντί των ιδιωτικών EV και όπως αναφέρει: «10.000 ηλεκτρικά λεωφορεία φέρνουν το ίδιο αποτέλεσμα με 1.000.000 ηλεκτρικά αυτοκίνητα».

ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ

• «Πόσο φιλικό προς το περιβάλλον είναι το ηλεκτρικό σου αυτοκίνητο;», newsauto.gr, διαθέσιμο εδώ
• «Ηλεκτρικά οχήματα: μια έξυπνη επιλογή για το περιβάλλον», eea.europa.eu, διαθέσιμο εδώ
• “EEA report confirms: electric cars are better for climate and air quality”, eea.europa.eu, διαθέσιμο εδώ
• «Πόσο «πράσινα» είναι τα ηλεκτροκίνητα;», dw.com, διαθέσιμο εδώ
• «Τι Πρέπει να Ξέρεις Πριν Αγοράσεις Ηλεκτρικό Αυτοκίνητο», blog.spotawheel.gr, διαθέσιμο εδώ
• «Το μέλλον είναι στα ηλεκτρικά αυτοκίνητα – Πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα», thesstoday.gr, διαθέσιμο εδώ
• «Η Αστυπάλαια μπαίνει στην… πρίζα στις 2 Ιουνίου», kathimerini.gr, διαθέσιμο εδώ