Της Φένιας Γιαννακοπούλου,
Είναι Νοέμβριος του 2020 και η Μυανμάρ βρίσκεται σε εκλογικό πυρετό. Σύμφωνα με τα πρώτα exit-polls, νικήτρια αναμένεται να είναι η Εθνική Δημοκρατική Παράταξη, με επικεφαλής την Aung San Suu Kyi. Παρότι η στάση που είχε υιοθετήσει αναφορικά με το ζήτημα της γενοκτονίας των Rohingya είχε καταφέρει βαρύ πλήγμα στη φήμη της και στα θεμέλια της παράταξης, η Kyi κατορθώνει να αναλάβει τα ηνία της χώρας. Όπως είναι αναμενόμενο, η αντίδραση εκ μέρους της, υποστηριζόμενης από ισχυρές στρατιωτικές δυνάμεις, αντιπολίτευσης είναι άμεση. Εξαπολύει σφοδρές κατηγορίες εναντίον της κυβέρνησης περί εγκληματικής αμέλειας και παράβασης του εκλογικού νόμου και ζητεί επανάληψη της διαδικασίας. Η Εθνική Εκλογική Επιτροπή απορρίπτει το αίτημα ως αβάσιμο, εξηγώντας πως οι εκλογές δεν θα μπορούσαν να είχαν διεξαχθεί με διαφανέστερο τρόπο και ότι το αποτέλεσμα είναι αδιαμφισβήτητο.
Για να μην χαρακτηρισθεί σπασμωδική η κίνηση της αντιπολίτευσης, αξίζει να αναφερθεί ότι πολλοί ανεξάρτητοι παρατηρητές είχαν εκφράσει, ήδη από τις αρχές του έτους, βάσιμες αμφιβολίες σχετικά με την αξιοπιστία των εκλογών, καθώς, λίγο πριν τη διεξαγωγή τους, έξι από τις δώδεκα προερχόμενες από την κοινότητα των Rohingya υποψηφιότητες διαγράφηκαν. Τον Οκτώβριο, μάλιστα, η Εκλογική Επιτροπή ματαίωσε τη διεξαγωγή των εκλογών σε περιοχές όπου εκδηλώνονταν εμφύλιες διαμάχες, υπό το πρόσχημα ότι δεν ήταν σε θέση να συμμετάσχουν σε μία ελεύθερη και δίκαιη εκλογική διαδικασία. Κατ’ αυτό τον τρόπο, σε μία χώρα 37 εκατομμυρίων εγγεγραμμένων εκλογέων, σχεδόν 2 εκατομμύρια δεν κατόρθωσαν να ασκήσουν το εκλογικό τους δικαίωμα.
Εν αντιθέσει με την Εθνική Εκλογική Επιτροπή, το Ασιατικό Δίκτυο για τις Ελεύθερες Εκλογές επιβεβαίωσε μεν ότι υπήρχαν ορισμένες διαδικαστικές ανωμαλίες, τις οποίες, ωστόσο, απέδωσε στην πανδημία και στις ένοπλες συρράξεις που ταλάνιζαν τη χώρα, καταλήγοντας στο συμπέρασμα ότι το εκλογικό αποτέλεσμα αποδείκνυε τη θέληση των πολιτών για επιστροφή σε μία κανονικότητα δημοκρατίας και ειρήνευσης.
Την 1η Φεβρουαρίου 2021, ο στρατηγός Min Aung Hlaing και άλλοι στρατιωτικοί συλλαμβάνουν με την κατηγορία της διαφθοράς τη νεοεκλεγείσα Πρόεδρο και άλλους βουλευτές της κυβερνώσας παράταξης και οργανώνουν πραξικόπημα. Στις εβδομάδες που έπονται της βίαιης κατάλυσης του πολιτεύματος, σημειώνονται μαζικές πορείες διαμαρτυρίας και εκατομμύρια πολίτες αποφασίζουν να απεργήσουν μέχρις ότου αποκατασταθεί η έννομη τάξη. Η χώρα διχοτομείται, καθώς βουλευτές της Εθνικής Δημοκρατικής Παράταξης και ακτιβιστές δημιουργούν μία παράλληλη κυβέρνηση, γνωστή ως Κυβέρνηση Εθνικής Ενότητας (NUG). Βασικοί στόχοι της: η συσπείρωση των αντιτιθέμενων στη χούντα ομάδων, η προώθηση της ενότητας μεταξύ των διαφορετικών εθνικών μειονοτήτων, η δημιουργία ενός προγράμματος για τη μετα-χουντική εποχή και η εξασφάλιση στήριξης εκ μέρους των ξένων κυβερνήσεων.
Τον Σεπτέμβριο του 2021, η NUG ιδρύει δικό της ένοπλο σώμα και κηρύσσει επισήμως πόλεμο ενάντια στο δικτατορικό καθεστώς. Παρότι οι πρώτες μάχες διεξάγονται στις παραμεθόριες περιοχές, σύντομα ολόκληρη η χώρα μετατρέπεται σε πεδίο μάχης. Οι απώλειες από αμφότερες τις πλευρές είναι πολλές, ωστόσο, το υψηλό φρόνημα και η ισχυρή αντίσταση εκ μέρους των αγωνιστών παρουσιάζονται αρκετά για την αποτροπή της εμπέδωσης της δικτατορίας σε στρατηγικής σημασίας περιοχές. Σύμφωνα με αναλυτές, η ένταση αναμένεται να κορυφωθεί εντός του πρώτου εξαμήνου του 2022 και ενδεχομένως να καταλήξει σε κατάλυση της δικτατορίας.
Μήπως, όμως, δεν είναι τόσο εύκολο να συμβεί κάτι τέτοιο; Μήπως η Μυανμάρ έχει εγγεγραμμένη στο γονιδίωμά της τη δικτατορία;. Για να βρούμε την απάντηση στα ερωτήματά μας, θα κάνουμε μία μικρή ιστορική αναδρομή. Το 1948, η Μυανμάρ τινάσσει τον ζυγό της βρετανικής αποικιοκρατίας, ανακτώντας την ανεξαρτησία της και μπαίνει με το δεξί σε αυτό το νέο κεφάλαιο της ιστορίας, υπό καθεστώς κοινοβουλευτικής δημοκρατίας. Οι λαμπρές μέρες δεν κρατούν πολύ, καθώς μόλις το 1962, ο στρατηγός Ne Win ανέρχεται με τη βία στην εξουσία, για να παραμένει στον κυβερνητικό θώκο για τα επόμενα 26 χρόνια. Με τη συνταγματική αναθεώρηση του 1974, ο Ne Win προωθεί μία απομονωτική εξωτερική πολιτική και ένα σοσιαλιστικό οικονομικό μοντέλο, επί τη βάσει του οποίου κρατικοποιούνται όλοι οι εμπορικοί κολοσσοί της χώρας. Η διευρυμένη διαφθορά, οι συχνές μεταβολές της συναλλαγματικής πολιτικής και οι ελλείψεις σε βασικά αγαθά, καταλήγουν σε μία έκρηξη λαϊκού θυμού τον Αύγουστο του 1988. Ο Ne Win παραιτείται από τη θέση του ως επικεφαλής του κόμματός του, παραμένει, ωστόσο, παρασκηνιακά πολιτικά ενεργός. Το 1989, βρίσκει τη χώρα με νέα δικτατορική κυβέρνηση και με νέα ονομασία (Ένωση της Μυανμάρ αντί για Ένωση της Βιρμανίας).
Όλα δείχνουν να βαίνουν ομαλά, μέχρι το 2007, οπότε σημειώνεται η μεγάλης έκτασης αντικυβερνητική πορεία, γνωστή ως «πορεία του σαφράν», η οποία αναγκάζει τη χουντική κυβέρνηση να λάβει ορισμένα μέτρα αποσυμφόρησης, με πρώτο, την αναθεώρηση του Συντάγματος το 2008. Στη μεταβατική περίοδο που ξεκινά από την πτώση της χούντας το 2011 και χαρακτηρίζεται από την έντονη και συνταγματικώς κατοχυρωμένη παρουσία στο Κοινοβούλιο στρατιωτικών παραγόντων, η χώρα διευθύνεται από τον παλιό γνώριμό της, Thein Sein. Ο Sein, προσπαθώντας να παρουσιάσει ένα δημοκρατικότερο προφίλ, διαβεβαιώνει ότι θα εξασφαλίσει αμνηστία σε πολιτικούς κρατουμένους, θα μειώσει τη λογοκρισία στα μέσα ενημέρωσης και θα εφαρμόσει οικονομικές πολιτικές που θα προσελκύσουν ξένες επενδύσεις.
Το 2015, διεξάγονται οι πρώτες εθνικής εμβέλειας εκλογές, νικητής των οποίων αναδεικνύεται το κόμμα της Suu Kyi. Παρότι οι βουλευτές εκλέγουν ως Πρόεδρο τον Htin Kyaw, έμπιστο της Kyi, η ισχύς βρίσκεται στα χέρια της τελευταίας. Στην πραγματικότητα, η Kyi δεν είναι απόλυτα κυρίαρχη, δεδομένου ότι οι Τατμαντού εξακολουθούν να κατέχουν θέσεις στα Υπουργεία Εσωτερικών, Εξωτερικών και Εθνικής Άμυνας.
Από τα ανωτέρω, προκύπτει ότι το πραξικόπημα του 2021 δεν ήλθε ως κεραυνός εν αιθρία. Ακόμη πιο θλιβερή είναι, ωστόσο, η διαπίστωση ότι σε αυτόν τον αγώνα επιβίωσης, η Μυανμάρ είναι εντελώς μόνη. Η Κίνα και η Ρωσία, από τις πρώτες κιόλας ημέρες, παρείχαν απροκάλυπτα στήριξη στο νέο δικτατορικό καθεστώς. Οι Η.Π.Α. περιορίστηκαν στην επιβολή κυρώσεων στους διοργανωτές του πραξικοπήματος και στην εξασφάλιση καθεστώτος προσωρινής προστασίας σε όσους πολίτες της Μυανμάρ βρίσκονταν στις Η.Π.Α., μέχρις ότου εξομαλυνθεί η κατάσταση στη χώρα τους. Τα συμφέροντα είναι πολλά και αντικρουόμενα, όμως, στη μέση όλων αυτών βρίσκεται μία εξαντλημένη χώρα και ένας πολύπαθος λαός.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Myanmar: What has been happening since the 2021 coup?, BBC News, διαθέσιμο εδώ
- Myanmar coup: A year of protest, reprisals, and diplomatic inertia, Al Jazeera, διαθέσιμο εδώ
- Myanmar’s Troubled History: Coups, Military Rule, and Ethnic Conflict, Council on Foreign Relations, διαθέσιμο εδώ
- Myanmar election: No evidence fraud in 2020 vote, observers say, BBC News, διαθέσιμο εδώ
- Myanmar: Aung San Suu Kyi’s party wins majority in election, BBC News, διαθέσιμο εδώ
