Tης Μαρσέλας Κορρέσι,
Πρόκειται για ένα ερώτημα που έχει απασχολήσει τους επιστήμονες διαφόρων κλάδων εδώ και πολλούς αιώνες. Ο θάνατος είναι ένα δύσκολο προς συζήτηση θέμα, κυρίως λόγω της θρησκευτικής του διάστασης, και πολλοί άνθρωποι δεν μπορούν να δεχτούν ότι κάποιος μπορεί να επιλέξει να φύγει από την ζωή από δική του επιθυμία και όχι λόγω φυσικής του κατάληξης. Η προβληματική της ευθανασίας, λοιπόν, είναι από τα πιο δύσκολα ζητήματα της βιοηθικής. Βρίσκεται στο κομβικό σημείο, όπου η ιατρική και νομική επιστήμη εφάπτονται. Το αν οι απόψεις συγκλίνουν ή απέχουν είναι έως και ακατόρθωτο να απαντηθεί, αφού οι διχογνωμίες για το εν λόγω ζήτημα παραμένουν αρκετές. Όταν μας ρωτάει κάποιος για τα δικαιώματά μας, το πρώτο που σκεφτόμαστε είναι αυτό της ζωής. Είναι το πρωταρχικό και απόλυτο δικαίωμα, που όλες οι έννομες τάξεις προασπίζονται σθεναρά και η προσβολή του επιφέρει τις βαρύτερες κυρώσεις.
Πολλοί υποστηρίζουν ότι το δικαίωμα του να επιλέγει κανείς πώς και πότε θα πεθάνει δεν υφίσταται στην πραγματικότητα και δεν θα έπρεπε να θεσπιστεί, διότι αντιβαίνει τις αρχές που διέπουν το δικαίωμα στη ζωή. Και εδώ αξίζει να τεθεί ο εξής προβληματισμός: μας ενδιαφέρει η ζωή αυτή καθαυτή ή η αξιοπρεπή διαβίωση και εν συνεπεία μια αξιοπρεπής κατάληξη; Το ζήτημα του αξιοπρεπούς θανάτου τίθεται, καθώς η ιατρική επιστήμη, παρά τις προόδους που έχει κάνει κυρίως λόγω της τεχνολογικής εξέλιξης, δεν είναι ικανή να αντιμετωπίσει όλους τους πιθανούς πόνους που δημιουργούν ανίατες ασθένειες.
Ας σκεφτούμε μόνο τις δυσβάσταχτες συνέπειες που προκαλούν τόσο στον ασθενή όσο και στους οικείους του αρρώστιες, όπως η άνοια ή μια μορφή καρκίνου σε προχωρημένο στάδιο. Δεν θα έπρεπε αυτός ο άνθρωπος να μπορεί να επιλέξει πότε θα αποχωρήσει από τα εγκόσμια; Και αφού δεν μπορεί να προβεί σε αυτήν την πράξη μόνος του, είναι ηθικό να τιμωρηθεί εκείνος που θα τον βοηθήσει και θα τον ανακουφίσει από τους πόνους; Στο προσκήνιο έχει ανέλθει η υπόθεση του γνωστού Γάλλου ηθοποιού, Αλέν Ντελόν, ο οποίος αφότου υπέστη εγκεφαλικό επεισόδιο το καλοκαίρι του 2019 αποφάσισε να πεθάνει με την μέθοδο της ευθανασίας στην Ελβετία. Ο μεγάλος ηθοποιός επιθυμεί να δώσει τέλος στην ζωή του με τους δικούς του όρους, καθώς η κατάσταση της υγείας του επιδεινώνεται. Όπως χαρακτηριστικά αναφέρει και ο ίδιος «είναι δικαίωμά μας να φεύγουμε ήσυχα» και ότι η ευθανασία είναι κάτι πολύ φυσιολογικό και λογικό που μπορεί να ζητήσει κάποιος που βρίσκεται στα τελευταία στάδια της ζωής του, ιδίως αν πάσχει από ανίατη ασθένεια.
Αξίζει να επισημανθεί ότι στην Γαλλία από το 2005 είναι αποδεκτή μόνο η παθητική ευθανασία (δηλαδή όταν ο ασθενής καταλήγει λόγω της αδράνειας του γιατρού μέσω του περιορισμού ή της απόσυρσης της ιατρικής και φαρμακευτικής προσπάθειας), ενώ η μόνη χώρα που δέχεται αλλοεθνείς για την διενέργεια νόμιμης ιατρικά υποβοηθούμενης αυτοκτονίας είναι η Ελβετία. Εκεί ο γιατρός μπορεί να συνταγογραφήσει θανατηφόρα φάρμακα, για να βοηθήσει έναν ασθενή του να αυτοκτονήσει, με την προϋπόθεση ότι αυτός πρέπει να είναι πνευματικά ικανός για την απόφασή του και να πιστοποιείται ιατρικά με τα κατάλληλα έγγραφα ότι πάσχει από σοβαρή πάθηση. Έτσι, έχει δημιουργηθεί ο λεγόμενος «τουρισμός για ευθανασία», φαινόμενο μοναδικό στην Ελβετία και ραγδαία αυξανόμενο τα τελευταία χρόνια, καθώς η νομοθεσία εκεί επιτρέπει στους επιστήμονες να ανακουφίζουν ανθρώπους με ιδιαίτερα επώδυνες παθήσεις.
Συμπεραίνοντας, η απάντηση στο ερώτημα για το αν υπάρχει το δικαίωμα στον «καλό θάνατο» δεν είναι ενιαία ούτε σε διεθνές επίπεδο, διότι κάθε χώρα έχει νομοθετήσει διαφορετικά. Επιπροσθέτως, το «δικαίωμα στον θάνατο» δεν αφορά μόνο την ευθανασία, αλλά και την αυτοκτονία ως αυτοδιάθεση της ζωής στο πλαίσιο μιας προσωπικής ελευθερίας που διαθέτει ο άνθρωπος, καθώς η αυτοχειρία δεν είναι τιμωρητή πράξη στο δίκαιο. Έτσι, λοιπόν, μπορεί να διαπιστώσει κανείς ότι σε ένα φιλελεύθερο νομικό σύστημα η απόφαση για αυτοπροσβολή της ζωής, δεν θα πρέπει να τιμωρείται στα πλαίσια της επιτρεπόμενης αυτοδιάθεσης του ατόμου, ακόμη κι αν αυτό, λόγω σωματικής του ανικανότητας, σπεύσει να ζητήσει τη βοήθεια κάποιου τρίτου προσώπου για να ικανοποιήσει την επιθυμία του.
