Του Δημήτρη Βασιλειάδη,
Ο θάνατος του Μεγάλου Αλεξάνδρου στη μακρινή Βαβυλώνα το 323 π.Χ. βάζει τέλος στη βραχύχρονη αυτοκρατορία που είχε δημιουργήσει. Οι κατακτήσεις του Μακεδόνα στρατηλάτη θα αποτελέσουν το «μήλο της έριδος» μεταξύ των διαδόχων του. Οι τελευταίοι θα αναμετρηθούν στα πεδία των μαχών, δίνοντας σκληρές μάχες, ώστε να καταστούν κύριοι της νεότευκτης αυτοκρατορίας. Τελικά, κάτι τέτοιο δεν μπορεί να πραγματοποιηθεί, με αποτέλεσμα να αρκεστούν στη διάσπαση της αυτοκρατορίας, με τους ίδιους να αποκτούν την εξουσία των νέων κρατών.
Την ίδια στιγμή, έχουμε τα «εγκαίνια» μιας νέας περιόδου, της ελληνιστικής. Κατά την περίοδο αυτή, το ελληνικό στοιχείο αποκτά έναν κυρίαρχο ρόλο στις περιοχές, που συγκροτούσαν την άλλοτε κραταιά Περσική Αυτοκρατορία. Ταυτόχρονα, έχουμε την ανάδειξη ορισμένων βασιλέων-στρατηγών, οι οποίοι, γνωρίζοντας τα επιτεύγματα του Μεγάλου Αλεξάνδρου και την υστεροφημία που έχει αποκτήσει το πρόσωπό του, επιθυμούν να κατορθώσουν κάτι παρόμοιο. Ένα τέτοιο πρόσωπο είναι και ο βασιλιάς της Ηπείρου, Πύρρος Α΄.
Ο πρωταγωνιστής μας γεννήθηκε το 319 π.Χ., σε μία περίοδο κατά την οποία η μάχη γύρω από τον θρόνο της Ηπείρου βρισκόταν σε εξέλιξη. Ο «αγώνας» για το στέμμα βρήκε προσωρινό νικητή τον πατέρα του Πύρρου, τον Αιακίδη. Ωστόσο, η βασιλεία του τελευταίου δεν κράτησε πολύ. Συγκεκριμένα, ένα επαναστατικό κίνημα έλαβε χώρα στο βασίλειο, με τον Πύρρο να φυγαδεύεται την τελευταία στιγμή και να γλυτώνει τον θάνατο. Ο νεαρός κι εκτοπισμένος πρίγκιπας βρήκε καταφύγιο στο βασίλειο των Ιλλυριών, με τον βασιλιά Γλαυκία να τον θέτει υπό την προστασία του.
Η πρώτη απομάκρυνση του Πύρρου από την Ήπειρο κράτησε 10 χρόνια. Έπειτα, ο Γλαυκίας εκστράτευσε εναντίον της, αποδυναμωμένης από τα συνεχή επαναστατικά κινήματα, Ηπείρου, κατάφερε να επικρατήσει και να εγκαταστήσει στον θρόνο τον μόλις 12 ετών Πύρρο. Ο Ιλλύριος βασιλιάς θεωρούσε βέβαιο ότι θα επηρέαζε άμεσα τον νέο βασιλιά, με αποτέλεσμα να καταστήσει την Ήπειρο προτεκτοράτο του. Ωστόσο, τα σχέδιά του δεν πραγματοποιήθηκαν. Ο Πύρρος ήθελε να κρατήσει τον θρόνο του, αλλά χωρίς να εξαρτάται από κάποιον άλλο βασιλιά. Έπρεπε, λοιπόν, να αναζητήσει ισχυρούς συμμάχους.
Όπως, όμως, θα έχετε αντιληφθεί, ο Πύρρος ανέλαβε τα βασιλικά αξιώματα σε μία ιδιαίτερα ταραγμένη περίοδο, όχι μόνο για το βασίλειο της Ηπείρου, αλλά και για το σύνολο του Ελληνιστικού κόσμου. Βασιλείς έρχονταν και απέρχονταν συνεχώς και τα σύνορα των βασιλείων βρίσκονταν σε μία συνεχή μεταβολή. Μέσα σε αυτές τις συνθήκες, ο νεαρός βασιλιάς δεν μπορούσε παρά να «ρισκάρει», προσεγγίζοντας κάποιον από τους τότε ισχυρούς, με κίνδυνο σε σύντομο χρονικό διάστημα αυτός να χάσει την ισχύ του.
Έσπευσε, λοιπόν, να συνάψει συμμαχία με τον Δημήτριο Α΄, γνωστό και ως «πολιορκητή». Ο τελευταίος, όντας γιος του Αντίγονου Μονόφθαλμου, θεωρούνταν ένας από τους ανθρώπους, που θα πρωταγωνιστούσε τα επόμενα χρόνια στον ελληνιστικό κόσμο.
Ωστόσο, τα γεγονότα που ακολούθησαν δεν δικαίωσαν την επιλογή του νεαρού βασιλιά. Ειδικότερα, το αντίπαλο δέος του Δημητρίου στον ελλαδικό χώρο ήταν ο Κάσσανδρος. Ο τελευταίος, παρά το γεγονός ότι δεν είχε τη δύναμη που διέθετε πριν από μερικά χρονιά, εξακολουθούσε να παίζει σημαντικό ρόλο στα ζητήματα του ελληνιστικού κόσμου. Εκμεταλλευόμενος, λοιπόν, την απουσία του Πύρρου από την Ήπειρο, ο Κάσσανδρος υποκίνησε μία εξέγερση εναντίον του βασιλιά. Η εξέγερση ολοκληρώθηκε με επιτυχία και ο ήρωάς μας αναγκάστηκε να εγκαταλείψει την Ήπειρο για δεύτερη φορά. Αυτή τη φορά καταφεύγει στον σύμμαχό του Δημήτριο και στον πατέρα αυτού, τον Αντίγονο.
Ο Πύρρος, παραμένοντας πιστός στη συμμαχία που είχε συνάψει, θα λάβει μέρος με το στράτευμα του Αντίγονου στη μάχη της Ιψού (301 π.Χ.), μία πολεμική αναμέτρηση που έκρινε σε μεγάλο βαθμό τη διαμόρφωση των ελληνιστικών βασιλείων. Το τέλος της μάχης βρίσκει τον Πύρρο στο στρατόπεδο των ηττημένων και τον Αντίγονο νεκρό. Ο Δημήτριος βρέθηκε ξαφνικά αναγκασμένος να αντιμετωπίσει μία αρκετά δυσμενή κατάσταση. Κατάφερε να συνάψει συμμαχία με τον βασιλιά της Αιγύπτου. Ο τελευταίος ζήτησε, μεταξύ άλλων, και τη μετακίνηση του Πύρρου στην Αίγυπτο, ο οποίος θα διέμενε εκεί ως βασιλικός όμηρος.
Στη χώρα της Αφρικής, ο νεαρός Πύρρος κερδίζει την εύνοια τόσο του βασιλιά όσο και της συζύγου του. Το βασιλικό ζεύγος αποφασίζει να παντρέψει την κόρη του με τον εξόριστο βασιλιά. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα ο τελευταίος να αποκτά πρόσβαση στους στρατιωτικούς και οικονομικούς πόρους του αιγυπτιακού βασιλείου. Όπως θα παρατηρήσουμε και στα επόμενα άρθρα, που θα είναι αφιερωμένα στον βασιλιά της Ηπείρου, η οξυδέρκεια ήταν ένα από τα στοιχεία που τον χαρακτήριζαν. Αποφάσισε, λοιπόν, πως είχε φτάσει το κατάλληλο χρονικό σημείο, προκειμένου να αξιοποιήσει τη δύναμη που διέθετε.
Στόχος του ήταν η επάνοδός του στον θρόνο της Ηπείρου. Έχοντας την υποστήριξη της Αιγύπτου κι εκμεταλλευόμενος τη δυσαρέσκεια του λαού του βασιλείου προς τον τότε βασιλιά, τον Νεοπτόλεμο, ο Πύρρος μεταβαίνει στην πατρίδα του και δεν δυσκολεύεται να αναρριχηθεί στον θρόνο για δεύτερη φορά. Ωστόσο, αποφασίζει να μην τιμωρήσει τον Νεοπτόλεμο. Αντιθέτως, του παραχωρεί βασιλικά αξιώματα και συμβασιλεύουν στην Ήπειρο. Η συμβασιλεία αυτή, όμως, δεν θα κρατούσε για πολύ, καθώς ο πρωταγωνιστής μας σκοτώνει τον Νεοπτόλεμο και μένει μόνος στον θρόνο.
Έτσι, λοιπόν, ο Πύρρος σε ηλικία 23 ετών βρίσκεται να βασιλεύει για δεύτερη φορά μόνος στην Ήπειρο. Αυτή τη φορά, όμως, θα μπορούσαμε να τον χαρακτηρίσουμε ως «μπαρουτοκαπνισμένο». Είχε αντιληφθεί ότι για να διατηρηθεί στην εξουσία θα έπρεπε να κινηθεί σωστά στους «διαδρόμους» της διπλωματίας. Ποιος ήταν, όμως, ο στόχος του; Ο φιλόδοξος νεαρός βασιλιάς ήθελε να καταστήσει την Ήπειρο, αρχικά, σε πρωταγωνίστρια δύναμη του ελληνικού χώρου και θεωρούσε, πλέον, τον εαυτό του έτοιμο να εισαχθεί σε έναν κύκλο συνεχών συγκρούσεων, οι οποίες θα διαρκούσαν μέχρι και τον θάνατό του.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Abbott, Jacob (1901), Makers of History: Pyrrhus, New York and London: Harper and Brothers Publishers
- Champion, Jeff (2009), Pyrrhus of Epirus, Barnsley: Pen & Sword Books Ltd
- Sekunda, Nicholas (2019), “The army of Pyrrhus of Epirus”, Men-at-Arms, vol. 528, Oxford: Osprey Publishing
