Της Εύης Τσάκαλη,
Στη σκιά του πολέμου στην Ουκρανία και της σταδιακής χαλάρωσης των μέτρων για την πανδημία, οι Γάλλοι προσήλθαν στις κάλπες την Κυριακή 10 Απριλίου για τον πρώτο γύρο των προεδρικών εκλογών. Μια αναμέτρηση με ένα διόλου αμελητέο ποσοστό αποχής, καθώς πάνω από το 1/4 των ψηφοφόρων (26,31%) δεν ψήφισε, επιβεβαιώνοντας το γενικότερο κλίμα απογοήτευσης που χαρακτηρίζει την γαλλική κοινωνία στην παρούσα φάση. Η έρευνα που είχαμε διεξάγει για το άρθρο της στήλης σχετικά με την πρόθεση ψήφου στη φοιτητική κοινότητα ήταν ενδεικτική για το πώς οι Γάλλοι, και ιδίως οι νέοι, νιώθουν πως δεν υπάρχει υποψήφιος που να τους αντιπροσωπεύει. Όπως απεφάνθη μια εικοσιπεντάχρονη κοπέλα στη Le Monde την ημέρα της αναμέτρησης: «Δεν βλέπουμε κανέναν να μας εκπροσωπεί. Ήταν πια περισσότερο ένας πόλεμος εγωισμών, παρά ένα debate ιδεών αυτή η καμπάνια».
Ο πρώτος γύρος περιλάμβανε τα πάντα: επιβεβαιώσεις του παρελθόντος, μερική επανάληψη της ιστορίας, ανάδειξη λαθών, αλλά και ιστορικά πρώτα. Η Le Pen κατέγραψε το υψηλότερο ποσοστό που έχει συγκεντρώσει υποψήφιος της Rassemblement National (πρώην Front National) στην ιστορία του κόμματος (23,2%), ενώ ιστορικό χαμηλό σημείωσε η (Δήμαρχος του Παρισιού) Anne Hidalgo για το Σοσιαλιστικό Κόμμα (1,8%).
Οι μικρότερης δημοτικότητας παίκτες της εκλογικής κούρσας δεν μας εξέπληξαν ιδιαίτερα: Οι Philippe Poutou και Jean Lassalle με 0,8 και 3,1% έκαστος ανέδειξαν περαιτέρω τον κατακερματισμό της Αριστεράς, ενώ η μέτρια επίδοση του πρώην ακτιβιστή της Greenpeace Yannick Jadot απέδειξε πως η οικολογία θέλει χρόνο ακόμα για να αποκτήσει μια πιο δεσπόζουσα θέση στην πολιτική σκακιέρα της χώρας. Η ευρωσκεπτικιστική ρητορική του Nicolas Dupont–Aignan δεν του κέρδισε παρά μόνο ένα 2,1% των ψήφων, ενώ — στο άλλο άκρο του πολιτικού φάσματος — η Nathalie Arthaud, πιστή στην τροτσκική, επαναστατική της γραμμή και στην έκκλησή της στην εργατική τάξη να «ανατρέψει τον καπιταλισμό» συγκέντρωσε στην τρίτη της υποψηφιότητα σε προεδρικές εκ νέου ένα πενιχρό ποσοστό (0,6%), που την έφερε στην τελευταία θέση.
Ο πρωταγωνιστής μετά τους πρωταγωνιστές
Εκτός από τον Emmanuel Macron και τη Marine Le Pen που προκρίθηκαν στον δεύτερο γύρο, η βραδιά των εκλογών ανήκε αδιαμφισβήτητα και στον Jean–Luc Mélenchon, ο οποίος έφτασε στην τρίτη θέση, πλησιάζοντας ασφυκτικά τη Le Pen με ποσοστό και χάνοντας οριακά την πρόκριση στον δεύτερο γύρο. Μπορεί να έφτασε στην πηγή και να μην ήπιε νερό, ωστόσο, αναδείχθηκε σε πρώτη δύναμη της κατακερματισμένης Αριστεράς, καθώς και σε μεγάλο νικητή των DOM–TOM (των υπερπόντιων εκτάσεων), συγκεντρώνοντας τις περισσότερες ψήφους στη Γουαδελούπη, τη Μαρτινίκα, τη Γουϊάνα, τη Réunion, το Saint Martin και το Saint–Pierre–et–Miquelon (ο Macron κέρδισε την πλειοψηφία στη Νέα Καληδονία, τη Γαλλική Πολυνησία, το Saint–Barthélemy και το Wallis et Futuna, ενώ αξίζει να σημειωθεί η περίπτωση της Mayotte και μεγάλου τμήματος της Κορσικής όπου επικράτησε η Le Pen).
Δεν χρειάζεται διεξοδική επισκόπηση των αποτελεσμάτων για να συμπεράνει κανείς πως η απόσυρση ορισμένων υποψηφίων που, εν τέλει, συγκέντρωσαν μικρά ποσοστά θα είχε αλλάξει καταλυτικά το τελικό αποτέλεσμα και μαζί με αυτό την εικόνα που έχουμε για τον δεύτερο γύρο. Προσθέτοντας ποσοστά υποψηφίων από τον χώρο της Αριστεράς, όπως ο Roussel ή η Hidalgo, που ενδεχομένως να απορρόφησαν μέρος ψηφοφόρων του Mélenchon, στα ποσοστά του τελευταίου, καταλαβαίνουμε πως θα μπορούσε να είχε υπερτερήσει της Le Pen και να βρεθεί υποψήφιος στον δεύτερο γύρο, απαλλάσσοντας τη Γαλλία από την απειλή της ακροδεξιάς για άλλη μια φορά. Η διχόνοια στον χώρο της Γαλλικής Αριστεράς, ήδη έκδηλη από την Primaire Populaire, στοίχισε στη χώρα μια νέα πολιτική πρόταση για τον δεύτερο γύρο και την αποφυγή της επανάληψης του 2017 — με την ειδοποιό διαφορά ότι τώρα η διαφορά Macron–Le Pen δεν μας επιτρέπει να κάνουμε λόγο εκ των προτέρων για σίγουρη νίκη του νυν Προέδρου.
Αυτήν τη διαπίστωση κάνει σε tweet της η πρώην υποψήφια για την προεδρία της χώρας και πρώην Πρόεδρος του Σοσιαλιστικού Κόμματος Ségolène Royal, η οποία δήλωσε πως «η απώλεια της αίσθησης καθήκοντος Jadot/Roussel/Hidalgo στερεί από τη χώρα μας ένα κρίσιμο debate για να επαναπροσδιορίσουμε μια νέα ελπιδοφόρα οδό».
Και τώρα; Στον δρόμο για τον δεύτερο γύρο
Λίγες ώρες μετά από την καταμέτρηση των ψήφων στους περισσότερους δήμους της χώρας και την ανάδειξη του αποτελέσματος, οι υποψήφιοι δήλωσαν διαδοχικά την πρόθεση ψήφου τους για τον δεύτερο γύρο, παρακινώντας τους ψηφοφόρους να ψηφίσουν είτε τον Macron είτε τη Le Pen. Η άκρα δεξιά, όπως ήταν αναμενόμενο, συσπειρώθηκε γύρω από το πρόσωπο της υποψήφιας της Rassemblement National, με τον Eric Zemmour και τον Nicolas Dupont–Aignan να δηλώνουν πως η ψήφος τους θα πάει σε εκείνη. Η Nathalie Arthaud ήταν η μόνη που δήλωσε ότι θα ψηφίσει λευκό, καθώς «και οι δύο είναι εχθροί της εργατικής τάξης».
Κατά τα άλλα, ωστόσο, σχεδόν σύσσωμος ο πολιτικός κόσμος θα δείξει τη στήριξή του στον Emmanuel Macron, όχι για το πρόγραμμά του — όπως τόνισαν στις ομιλίες τους ορισμένοι συνυποψήφιοι — αλλά για την πάταξη της ακροδεξιάς: μια «ψήφος συνείδησης», όπως τόνισαν η Pécresse και η Hidalgo. Όπως πολύ χαρακτηριστικά δήλωσε και ο Mélenchon το βράδυ των αποτελεσμάτων: «Ξέρουμε για ποιον δεν θα ψηφίσουμε ποτέ! Δεν πρέπει να δώσουμε ψήφο στην κυρία Le Pen! Δεν πρέπει να δώσουμε ούτε μία ψήφο στην κυρία Le Pen».
Η «κυρία Le Pen», ωστόσο, εκμεταλλεύεται τις αντι-Macron τάσεις, από όπου κι αν αυτές προέρχονται στο πολιτικό φάσμα («Απευθύνομαι σε όλους αυτούς που δεν ψήφισαν τον Emmanuel Macron […] στους Γάλλους της Δεξιάς, της Αριστεράς, και όλων των προελεύσεων»). Εκμεταλλευόμενη το λαϊκό αίσθημα απέναντι στον πρώην τραπεζίτη πρόεδρο της ακρίβειας, της προβληματικής για ορισμένους διαχείρισης της πανδημίας και του σκανδάλου Mc Kinsey, θεωρεί τον εαυτό της σωτήρα και, ως εκ τούτου, αυτοπροβάλλεται ως η μόνη ικανή να εξασφαλίσει τη μη επανεκλογή του Macron και την έξοδό του από το Élysée.
Όλα τα προαναφερθέντα συνθέτουν ένα πολύ ομιχλώδες τοπίο για τον δεύτερο γύρο. Το 2017 θα λέγαμε πως όσοι δεν ασπάζονται τη ρητορική της ακροδεξιάς θα ψηφίσουν Macron στον δεύτερο γύρο: Σήμερα, όμως, έχουμε 2022 και τα πράγματα είναι πολύ διαφορετικά. Η δημοτικότητα του νυν Προέδρου έχει δοκιμαστεί πολλάκις και ουκ ολίγοι είναι οι ψηφοφόροι που δε θα επιθυμούσαν την επανεκλογή του, σε βαθμό που θα επέλεγαν μια εκδικητική αποχή (ή, ακόμα χειρότερα, μια εκδικητική ψήφο στην άλλη πλευρά). Με αφορμή μια συζήτηση που είχα με Γάλλους συμφοιτητές μου, ψηφοφόρους του Mélenchon και φανατικά αντι-Macron (επομένως, δεν θα του έδειχναν τη στήριξή τους στον δεύτερο γύρο), την προηγούμενη βδομάδα, θεωρώ πρέπον να υπενθυμίσω πως η αποχή από τον δεύτερο γύρο στη συγκεκριμένη συνθήκη δεν αποτελεί παρά ανοχή στην ακροδεξιά. Σίγουρα η επιθυμία να μην επανεκλεγεί ο Macron είναι μια επιλογή, όμως το ίδιο είναι και η θέληση να μην κυβερνήσει ένα φασιστικό στοιχείο μια από τις μεγαλύτερες δυνάμεις της Ευρώπης.
Στις εκλογές αυτές δεν υπάρχει δίλημμα, ούτε ισαποστακισμός: Έχουμε μπροστά μας δύο υποψηφίους με εκ διαμέτρου αντίθετα προγράμματα σε εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο (όπως επεσήμαναν και οι Βρυξέλλες πρόκειται για μια ψήφο που θα μεταφραστεί σε ένα ναι ή όχι στην Ευρώπη). Πρόκειται για μια εκλογική αναμέτρηση που αφορά όλη την Ευρώπη, μόνο που το αποτέλεσμά της βρίσκεται στα χέρια του γαλλικού λαού. Επομένως, ανανεώνοντας το ραντεβού μας για τον δεύτερο γύρο, μένει να δούμε εάν οι Γάλλοι θα ψηφίσουν με την καρδιά ή με το μυαλό (ή και με τα δύο)…
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Jour de vote pour le premier tour de la présidentielle française, France 24, διαθέσιμο εδώ
- Résultats de la présidentielle 2022 en direct: le directeur de campagne de Jean-Luc Mélenchon reconnaît qu’il ne serra au second tour, Le monde, διαθέσιμο εδώ
