Της Ζαφειρίας Πολυχρονιάδου,
~ “People should know more about their country and the meaning of public relations and form policy, because they are involved and they can’t keep it away by pushing it away”. ~
Αυτά υπήρξαν από τα τελευταία λόγια του Jim Garrison το 1991, ενός Εισαγγελέα της Νέας Ορλεάνης που βίωσε τη δολοφονία του πρώην Προέδρου των Ηνωμένων Πολιτειών John F. Kennedy. Η ενθύμηση και η επισήμανσή του, απαραίτητες και μνημειώδεις, καθώς υπήρξε ο μόνος Εισαγγελέας που επιχείρησε να ρίξει φως στην υπόθεση της δολοφονίας του Προέδρου και να οδηγήσει στο εδώλιο τους ιθύνοντες, φέρνοντας στο μικροσκόπιο της έρευνας όλα τα στοιχεία.
Πρόκειται για ένα επικό πολιτικό θρίλερ, που παρακολουθεί την εξιχνίαση της δολοφονίας του Προέδρου των Ηνωμένων Πολιτειών John F. Kennedy υπό τη σκοπιά του ανθρώπου που τόλμησε να αμφισβητήσει την κυβέρνηση της χώρας του και να αφυπνίσει τον αμερικανικό λαό.
Η ταινία κυκλοφόρησε στις 20 Δεκεμβρίου 1991. Τη σκηνοθεσία της ταινίας ανέλαβε ο Oliver Stone και τη μουσική σύνθεση ο John Williams. Το σενάριο της ταινίας αποτέλεσε το συλλογικό έργο των Oliver Stone και Zachary Sklar και βασίστηκε στην ανασύνθεση και συγχώνευση στοιχείων από το βιβλίο που εξέδωσε το 1988, On The Trail of the Assassins, ο Jim Garrison, το οποίο περιλάμβανε όλα τα στοιχεία που είχε συλλέξει κατά τη διάρκεια της έρευνας του και στου οποίου τη σύνθεση συνέβαλε και ο Zachary Sklar, καθώς επίσης και στο βιβλίο του δημοσιογράφου Jim Marrs Crossfire: The Plot that Killed Kennedy, που εκδόθηκε το 1989 και στο οποίο αμφισβητείται και καταρρίπτεται η άποψη της δολοφονίας του πρώην Προέδρου από ένα άτομο.
Λίγο αργότερα από την κυκλοφορία της ταινίας, δημοσιεύθηκε μία κριτική και σχολιασμένη έκδοση του σεναρίου της ταινίας Fact and Fiction in the JFK Assassination από τον Zachary Sclar.
Η ταινία αποτελείται από τέσσερα μέρη. Το πρώτο μέρος αφορά την εξιχνίαση της δολοφονίας του Kennedy από τον Jim Garrison (Kevin Constner) και την ομάδα του, η οποία, όμως, θα λήξει σύντομα και άδοξα, αφού ο φερόμενος δολοφόνος του Kennedy θα δολοφονηθεί κατά τη μεταφορά του με την αστυνομία και η Επιτροπή Γουώρεν, που συστάθηκε το 1963 με προεδρικό διάταγμα του Προέδρου των Ηνωμένων Πολιτειών, θα αποφανθεί πως ο Oswald (Gary Oldman) αποτελούσε τον έναν και μοναδικό δολοφόνο του Kennedy, κλείνοντας την υπόθεση.
Λίγα χρόνια αργότερα, ο Garrison θα επανέλθει στην έρευνα της υπόθεσης με αφορμή διάφορες ανακρίβειες που θα εντοπίσει στην έκθεση της Επιτροπής. Θα ξεκινήσει με την ανάκριση ατόμων που σχετίζονταν με τον Oswald, όπως επίσης και με αυτόπτες μάρτυρες της δολοφονίας. Τα στοιχεία και οι μαρτυρίες θα τον οδηγήσουν στο να ανακαλύψει πως η Επιτροπή Γουώρεν όχι μόνο δεν τήρησε τις απαιτούμενες νομικές διαδικασίες, αλλά ούτε προχώρησε στην εκδίκαση του υποτιθέμενου δράστη για την εξακρίβωση και επιβεβαίωση του φερόμενου κακουργήματός του, καθώς επίσης παραποίησε τις καταθέσεις που δώσανε οι παρευρισκόμενοι στον φόνο του Προέδρου, όπως επίσης παρενέβη στην ιατροδικαστική έρευνα του πτώματος του Προέδρου, την οποία ανέλαβε παράνομα μία ομάδα στρατιωτικών ιατρών.
“If I answer this question you keep asking me, if I give you the name of the big enchilada, you know, then it’s a bullet in my head. You are a mouse fighting a gorilla”.
Το δεύτερο μέρος της ταινίας αφορά τη σκιαγράφηση του Oswald. Η συζήτηση που θα ακολουθήσει με τον δικηγόρο που τον ανέλαβε θα φέρει ένα ακόμη όνομα στην υπόθεση, τον Clay Bertnart, ο οποίος ζήτησε τη νομική εκπροσώπηση του Oswald και, όπως θα μάθουν αργότερα, είναι ο Clay Shaw (Tommy Lee Jones), ένας επιχειρηματίας με διάφορες αγαθοεργίες στη Νέα Ορλεάνη και ο μόνος που κατάφεραν να συνδέσουν μέσω μάρτυρα (Kevin Bacon) με τον Oswald. Στη συνέχεια, η ομάδα του Garrison θα αναζητήσει έγγραφα του Oswald, τα οποία η Επιτροπή θα αρνηθεί για λόγους εθνικής ασφάλειας, οπότε το πραγματικό πορτρέτο του θα παραμείνει άγνωστο.
Το τρίτο μέρος της ταινίας σχετίζεται με την αναπαράσταση της δολοφονίας του Προέδρου με βάση την έκθεση της Επιτροπής, με την προσομοίωση του πυροβολισμού, για να αποδειχθεί εμπράκτως και με βάση την κοινή λογική, εντελώς ανυπόστατη. Θα καταλήξουν στο ότι υπήρχαν τουλάχιστον τρεις ομάδες ελεύθερων σκοπευτών και πως η διαδρομή που ακολούθησε το αυτοκίνητο του Προέδρου ευνόησε στο να δημιουργηθεί ένα τρίγωνο διασταυρωμένων πυρών.
Τέλος, στο τέταρτο μέρος της ταινίας, ο Garrison κατά τη διάρκεια που θα βρίσκεται στην Washington, θα συναντηθεί με έναν υψηλόβαθμο πράκτορα που θα προσδιοριστεί ως “Χ”, ο οποίος υποθέτει πως η δολοφονία του Kennedy υπήρξε ένα καλά οργανωμένο συνωμοτικό «πραξικόπημα», το οποίο υποκινήθηκε και εφαρμόστηκε από τη CIA, τη μαφία, τη MIC, τη Μυστική Υπηρεσία Πληροφοριών, το FBI και τον Lyndon Johnson.
Η θεωρία που θα υποστηριχθεί ως κινητήριος μοχλός της δολοφονίας, είναι η απόφαση του Kennedy να μη στείλει άλλους Αμερικανούς στρατιώτες εναντίον της Κούβας, ώστε να τερματιστεί ο πόλεμος και να αποδυναμώσει τη CIA. Αυτό ήρθε σε σύγκρουση με διεθνή συμφέροντα, όπως αυτά της βιομηχανίας όπλων. Παρόλα αυτά, ο πράκτορας “Χ” τον ενθαρρύνει να συνεχίσει την έρευνά του και να προχωρήσει στη σύλληψη του Shaw, για να θορυβηθεί.
“No one said he must die. There has been no vote, nothing is on the paper. There is no one to blame. As old as the crucifixion”.
Η ταινία θα κλείσει με τη δίκη εναντίον του Clay Shaw με την κατηγορία της συνωμοσίας και της συμμετοχής στη δολοφονία του Προέδρου. Στη δίκη ο Garrison θα επιχειρήσει να αποδείξει τη σχέση του υποφαινόμενου με τον υποτιθέμενο δολοφόνο του Kennedy, την κατάρριψη της θεωρίας της μίας μόνο σφαίρας, την παραχάραξη των καταθέσεων αυτόπτων μαρτύρων και την απόκρυψη από τους στρατιωτικούς γιατρούς της Επιτροπής του πτώματος του Kennedy και οποιουδήποτε άλλου σημαντικού για την έρευνα στοιχείου. Η ετυμηγορία, όμως, δεν θα δικαιώσει τον Garrison.
Ο σκηνοθέτης Oliver Stone εκδήλωνε ιδιαίτερο ενδιαφέρον σχετικά με τη δολοφονία του Kennedy και την αναζήτηση της πραγματικής εκδοχής της αλήθειας που πριν γυριστεί η ταινία προσέλαβε έναν φοιτητή ως συνεργάτη του, για να συλλέξει όσα περισσότερα στοιχεία μπορούσε σχετικά με την υπόθεση συγκεντρώνοντας περίπου 100 με 200 βιβλία.
Η ταινία υποστηρίχθηκε από ένα μεγάλο σύνολο χαρακτήρων, η διανομή των οποίων έγινε σε μερικούς από τους μεγαλύτερους κινηματογραφικούς αστέρες, όπως οι Kevin Costner, Tommy Lee Jones, Gary Oldman, Donald Sutherland, Laurie Metcalf, Sissy Spacek, Ed Asner, Brian Doyle-Murray, Wayne Knight και πολλοί άλλοι.
Ακόμη, η ταινία δέχθηκε μεικτές κριτικές και προτάθηκε για 24 βραβεία, στα οποία και ήταν υποψήφια, αλλά κέρδισε τα εννιά (Βραβείο καλύτερης φωτογραφίας: Βραβείο καλύτερου μοντάζ, Βραβείο καλύτερης σκηνοθεσίας, Βραβείο καλύτερου σεναρίου). Ανάμεσα στα βραβεία που κέρδισε ήταν και του Kevin Constner για Καλύτερο Ηθοποιό σε Δραματική Ταινία και του Tommy Lee Jones για τον Καλύτερο Β΄ Αντρικό Ρόλο.
Η αναπαράσταση της δολοφονίας του Kennedy στο σημείο που συνέβη και στην πραγματικότητα, κόστισε ακριβά στην παραγωγή, όπως επίσης και η άδεια για την αξιοποίηση του κτηρίου από το οποίο δέχθηκε ο Kennedy τον πυροβολισμό και η αποκατάσταση του κτηρίου αυτού στη μορφή που είχε το 1963. Πρόκειται για ποσά που ξεπέρασαν τα τέσσερα εκατομμύρια δολάρια.
Μέχρι και το 1991, το Υπουργείο Δικαιοσύνης δεν προχώρησε σε καμία απολύτως ενέργεια σχετικά με τη δολοφονία του Kennedy και η νομοθετική επιτροπή United States House Select Committee on Assassinations, που συστάθηκε το 1976 για την εξιχνίαση της δολοφονίας δεν θα δημοσίευε τα αρχεία της μέχρι το 2029, κάτι το οποίο άλλαξε με την παρούσα ταινία, αφού το Κογκρέσο αποφάσισε την επανεξέτασή τους και τη δημοσίευσή τους σταδιακά μέχρι και το 2017.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Beyond JFK :The Question of Conspiracy, youtube.com, διαθέσιμο εδώ.
- JFK’s murder and the persistence of conspiracy theories, youtube.com, διαθέσιμο εδώ.
- JFK Assassination Records, archives.gov, διαθέσιμο εδώ.
- The President John F. Kennedy Assassination Records Collection, archives.gov, διαθέσιμο εδώ.
- Nooks and Crannies, Signposts and Scribbles, aarclibrary.com, διαθέσιμο εδώ.
