Της Νεφέλης Τσιλοπούλου,
Ο κοινώς γνωστός «Χρυσός Αιώνας του Περικλή», πέρα από το μνημείο της Ακρόπολης, που έφτασε να είναι στον σύγχρονο κόσμο ένα σύμβολο πολιτισμού, έδωσε κι άλλα αξιομνημόνευτα και αξιοθαύμαστα σημεία στην Αττική. Στο οικοδομικό του πρόγραμμα που ξεκίνησε μετά τη νίκη των Αθηναίων επί των Περσών, στο β’ μισό του 5ου αιώνα, πέρα από τον Παρθενώνα, συμπεριλαμβάνονται ο ναός του Ποσειδώνα και το Ιερό της Αθηνάς στο Σούνιο, όπως και το Θησείο που βρίσκεται στο δυτικό άκρο της αγοράς.
Και οι τέσσερις ναοί ξεκινούν να κατασκευάζονται παράλληλα με διαφορά ενός ή δύο ετών. Οι ιστορίες τους είναι λίγο – πολύ γνωστές και η κατασκευαστική τους ποιότητα για τα δεδομένα της εποχής τους προκαλεί τον θαυμασμό, αλλά και την αναγνώριση από όλα τα μέρη της γης. Αυτό, όμως, που δεν είναι ευρέως διαδεδομένο είναι η ιστορία του Θησείου που εσφαλμένα έχει παρερμηνευτεί ότι είναι αφιερωμένο στον Θησέα.
Ο Θησέας είναι ο πιο δημοφιλής ήρωας της αρχαίας Ελλάδας μετά τον Ηρακλή και από τους πιο αγαπητούς στην Αθήνα. Οι φιγούρες αυτών των δύο είναι κυρίαρχες στον γλυπτό διάκοσμο του ναού, με αποτέλεσμα η αρχική έρευνα να αποδώσει την κατασκευή του ναού σε αυτούς. Συγκεκριμένα, έχουν φιλοτεχνηθεί οι άθλοι του Ηρακλή και ο μύθος του Θησέα με τον Μινώταυρο. Η αλήθεια είναι πως οτιδήποτε σχετίζεται με την αρχαιότητα απαιτεί χρόνο και συστηματική μελέτη, ώστε να προκύψει έγκυρη επαλήθευση. Οι καιροί αλλάζουν, προκύπτουν νέα μέσα, πληροφορίες βγαίνουν στο φως, κάπως οι τελείες ενώνονται και οδηγούμαστε σε ασφαλέστερα συμπεράσματα.
Έτσι συνέβη στην περίπτωση αυτού του ναού. Με την ευρύτερη ανασκαφή του χώρου προέκυψαν επιγραφές στα εργαστήρια αγγειοπλαστικής και μεταλλουργίας που ανακαλύφθηκαν. Η θέση τους δεν θεωρείται τυχαία, αλλά εγκαταστάθηκαν εκεί για να βρίσκονται κοντά στον θεό – προστάτη τους, δηλαδή τον Ήφαιστο αλλά και την Αθηνά. Οι δύο αυτές θεότητες είναι προστάτες της τεχνικής επιδεξιότητας, οπότε με αυτά τα νέα δεδομένα η νεότερη έρευνα διέψευσε την αρχική της θέση.
Επίσης, γνωρίζουμε πως το 420 π.Χ. τοποθετήθηκαν στο εσωτερικό του ναού τα λατρευτικά αγάλματα των δύο θεών και μία αρχιτεκτονική παρατήρηση είναι πως οι εσωτερικοί κίονες είναι αρκετά κοντά στους τοίχους, ώστε να υπάρχει χώρος για τα αγάλματα και τη βάση τους.
Μυθολογικά ο Ήφαιστος και η Αθηνά πέρα από αδέρφια, έχουν εμπλακεί και σε μία ερωτική περιπέτεια. Σύμφωνα με τις πηγές, η Αθηνά συμβολίζει την αιώνια παρθενία και δεν είχε ποτέ ερωτικό δεσμό, όμως, ο Ήφαιστος είχε έντονο πάθος για αυτήν. Έτσι, όταν αυτός προσπάθησε να την προσεγγίσει, εκείνη τον απέκρουσε, με αποτέλεσμα να αφήσει το σπέρμα του στον μηρό της. Η Αθηνά, από αηδία σκούπισε το πόδι της με ένα κομμάτι μαλλί, που έπειτα το πέταξε στη γη. Με την αρωγή της Γαίας, γεννιέται ο Εριχθόνιος. Μυθικός βασιλιάς της Αθήνας και κατά τους θρύλους μισός άνθρωπος – μισός φίδι. Προς τιμήν του χτίστηκε το Ερέχθειο στον βράχο της ακρόπολης που το κοσμούν οι γνωστές σε όλους Καρυάτιδες.
Ο κόσμος της αρχαιότητας είναι αναμφισβήτητα μαγικός και γεμάτος μυστήρια. Ο πλούτος της γης που ονομάζουμε πατρίδα είναι πολύ πιο ουσιαστικός και σπουδαίος. Η αιώνια ακτινοβολία του σίγουρα εξηγεί το γιατί. Δεν γνωρίζω αν θα καταφέρει ποτέ η έρευνα να λύσει όλες τις απορίες, ίσως και να μην είναι αυτό το ζητούμενο. Ίσως το νόημα είναι να απλώς, συνεχίσουμε να ψάχνουμε.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Ναός Ηφαίστου, odysseusculture.gr, διαθέσιμο εδώ.
- Θησείο αντί Ηφαιστείο…, veriorama.com, διαθέσιμο εδώ.
