Της Ισιδώρας Ανδρέου,
Μήπως, λοιπόν, τα παιδιά τα φέρνει όντως ο πελαργός;
Ήρθε η ώρα να δώσουμε απάντηση σε αυτό το φλέγον θέμα, μιας και ταλαιπωρεί νέους και παλιούς, ανθρώπους που δεν είναι πια, εμένα και εσάς κι ήρθε η ώρα να το εξετάσουμε μαζί, μέσα απ’ τα δικά μου μάτια, τη δική μου προσωπική πείρα, που ίσως, αν με εμπιστευθείτε θα γίνει και δική σας. Θα το δούμε, λοιπόν, μέσα από τα μάτια ενός γλύπτη, του ξακουστού, καθόλου σε κάποιους, μαθητή του Πραξιτέλη. Φυσικά, μπορούμε να το δούμε και μέσα από έναν αρχαίο μύθο, τον οποίο θα μας διηγηθεί:
Η κόρη Πρόκνη, λοιπόν, όπως τη βλέπουμε με τα δικά μου μάτια… Μιας και για εμένα «Έρως ανίκαται μάχαν» δεν είναι τίποτε άλλο παρά ένα τραγούδι, το οποίο δεν το τραγουδάς, το λες, τ’ ακούς, το βλέπεις, μόνο εσύ και σας μιλάω από προσωπική μου πείρα, είναι ένα τραγούδι που στο τραγουδά ο άλλος, το ταίρι σου και το ακούς/το βλέπεις/το αισθάνεσαι μονάχα Εσύ.
Η Πρόκνη, λοιπόν, αποτελεί ένα αποσπασματικά σωζόμενο σύμπλεγμα γυναίκας και μικρού αγοριού, το οποίο βρέθηκε το 1836 μπροστά στον δυτικό Πύργο των Προπυλαίων, στον ναό της Αθηνάς Νίκης. Αποτελεί έργο του Αλκαμένη, όπως είπαμε και παραπάνω, μαθητή του Πραξιτέλη, και απεικονίζει μία αγαλματική γυναικεία μορφή λίγο πριν την τραγική στιγμή, κάθε γονέα, ήτοι, λίγο πριν την παρ’ ολίγον δολοφονία του ίδιου της του παιδιού. Ο χρόνος παγώνει για άλλη μία φορά στα χέρια του γλύπτη, ο οποίος λαξεύει το εν λόγω μαρμάρινο αριστούργημα με μαεστρία και αγάπη, ώστε να έρθει η ώρα, επιτέλους, που θα μιλά δίχως στόμα και φωνή..
Η ώρα, δηλαδή, που θα μιλάει πια ο μύθος και όχι το άγαλμα. Γι’ αυτό!
Η Πρόκνη, απεικονίζεται εν κινήσει με τη δική της φωνή, με ένα ιμάτιο στο δεξί της χέρι, με το οποίο κρύβει το μαχαίρι, ώστε να μην το δει το παιδί. Το μικρό αγόρι κάτω δεξιά, ανάμεσα στα πυκνά ενδύματα της μητέρας του, κρυμμένο, αναπαριστώντας τη φιγούρα του παιδιού που νιώθει ασφάλεια μέσα στην «αγκαλιά» της. Η Πρόκνη, λαξεύεται και «παγώνει» στον χρόνο από τον Αλκαμένη στη χειρονομία της Ανακάλυψης. Στη γλώσσα της αρχαιολογίας, η χειρονομία της αποκάλυψης/ανακάλυψης αποτελεί ακριβώς εκείνο που δηλώνει το όνομά της, ήτοι μία χειρονομία που δείχνει τι ακριβώς απεικονίζει ένα άγαλμα. Για τον λόγο αυτόν, η χειρονομία της αποκάλυψης χρησιμοποιείται μόνο στην απεικόνιση:
- Γυναικείων Θεοτήτων
- νυφών
- κορών
Αποτελεί, δηλαδή, αυστηρά, γυναικείο θέμα.
Η Πρόκνη, λοιπόν, αδερφή της Φιλομήλα, μαθαίνει το τραγικό γεγονός, ότι η αδερφή της έχει περάσει βάναυσα στα χέρια του συζύγου της, Τηρέα, βασιλέα και Τυράννου. Σε μία στιγμή παραφροσύνης, αποφασίζει να τον τιμωρήσει με τον χειρότερο δυνατό τρόπο. Να σκοτώσει το μονάκριβο παιδί τους, Ίτυ. Αυτό, όμως, δε συνέβη ποτέ, γι’ αυτό και η Πρόκνη απεικονίζεται σε αυτήν ακριβώς στη χειρονομία της ανακάλυψης.
Τη στιγμή, δηλαδή, που επεμβαίνει. Ποιος; Ο Δίας, για τον μύθο, ο Θεός για μας, ο πελαργός γι’ άλλους, η Τύχη για τους λίγους, κανείς για τους πολλούς. Τύχες Γιάννη; Τι ‘χα πάντα λέει λανθασμένα ο λαός, μα ορθογραφημένα Εγώ. Επεμβαίνει, λοιπόν, ο Δίας και μεταμορφώνει την τραγική οικογένεια σε πετούμενα, όπου:
- Η Κόρη Πρόκνη = Χελιδόνι
- Η αδερφή της, Φιλομήλα = αηδόνι
- Ο Τηρέας Τύραννος = τσαλαπετινός
Αυτόν τον μύθο τον ξέρετε όλοι, δεν θα σας τον πει κανείς, μιας και όλοι τον έχουμε διδαχθεί απ’ το σχολείο ακόμα. Είναι ο μύθος της αηδόν και χελιδόν. Μιλά για τα πτηνά αυτά μαζί, και για τον πελαργό και κρύβει μέσα του το stress της υπογεννητικότητας, το φλέγον θέμα των ημερών μας.. Διόλου φλέγον, συμπληρώνω! Το μόνο που μας καίει είναι το αν θα αφεθούμε, ώστε να κάνουμε παιδιά υγιή, λαμπρά και όχι «γκρίζα». Τα παιδιά μας θα είναι τα καλύτερα παιδιά, γιατί θα ‘ναι δικά μας παιδιά..
Θα ‘ναι σαν να μπαίνει άνοιξη, παιδιά..
Μπήκε η Άνοιξη, εδώ είναι..
Ανθίστε!
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Λεβέντη Ι., Εισαγωγή στην κλασική αρχαιολογία ΙΙ (5ος – 4ος αι. π.Χ.), Τμήμα: Ιστορίας, Αρχαιολογίας και Κοινωνικής Ανθρωπολογίας, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, διαθέσιμο εδώ.
- Φιλομήλα, greek-language.gr, διαθέσιμο εδώ.
- Ντούκα Χριστίνα Δημητρίου, Η Θεατρική Παράσταση: Ιστορία, Θεωρία και Πρακτική, Μεταπτυχιακή Διατριβή, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, 2021., ikee.lib.auth.gr, διαθέσιμο εδώ.
