Της Αννίτας Ελισσαίου,
Την προηγούμενη Κυριακή πραγματοποιήθηκε ο τελικός γύρος των προεδρικών εκλογών στην Κόστα Ρίκα. Μια από τις πιο σταθερές δημοκρατίες της Αμερικής, η οποία όμως τελευταία αντιμετωπίζει σοβαρά προβλήματα στην οικονομία της. Με την αγανάκτηση του λαού να μεγαλώνει και την ανάγκη για διεθνή βοήθεια να γίνεται όλο και πιο επείγουσα, δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι η οικονομία έπαιξε κεντρικό ρόλο στις προεκλογικές καμπάνιες των υποψηφίων. Αυτό όμως που προκάλεσε εντύπωση ήταν η γρήγορη ανάδειξη στη δημόσια σκηνή ενός “outsider” επίδοξου Προέδρου.
Μετά τον πρώτο εκλογικό γύρο τον Φεβρουάριο, δύο υποψήφιοι ηγούνταν του εκλογικού αγώνα. Ο λόγος για τον Jose Maria Figueres, πρώην Πρόεδρο της χώρας και γνωστό πολιτικό, και τον Rodrigo Chaves, εριστικό οικονομολόγο που θέλει να «ταράξει τα νερά» της πολιτικής ελίτ της χώρας. Μέχρι την Κυριακή, οι δημοσκοπήσεις που πραγματοποιήθηκαν από το Πανεπιστήμιο της Κόστα Ρίκα έδειχναν πολύ μικρή διαφορά μεταξύ των ποσοστών των δύο αντιπάλων. Ο Chaves είχε το 41% της υποστήριξης του λαού, παρά την πολύ πρόσφατη εμφάνισή του στην πολιτική σκηνή της χώρας, ξεπερνώντας το 38% του κεντρώου αντιπάλου του.
Αξίζει, όμως, να σημειωθεί, ότι κανένας από τους δύο υποψηφίους δεν είναι ιδιαίτερα δημοφιλής. Σε δημοσκόπηση που έλαβε χώρα, το 73% των ερωτηθέντων δεν ήθελε κανέναν από τους δύο υποψήφιους για Πρόεδρο της χώρας. Όταν άνοιξαν οι κάλπες την Κυριακή, η χαμηλή συμμετοχή των πολιτών ήταν χαρακτηριστική. Πίσω από την αποχή των ψηφοφόρων και την αρνητική τους στάση απέναντι στους δύο υποψήφιους κρύβεται η αμαυρωμένη φήμη των δύο πολιτικών ανδρών.
Ο Jose Maria Figueres, ο οποίος έχει ήδη υπηρετήσει μία φορά ως Πρόεδρος της χώρας από το 1994 ως το 1998, κατάγεται από γνωστή πολιτική οικογένεια της Κόστα Ρίκα. Ως πολιτικός έχει πολλά χρόνια παρουσίας στα κοινά του κράτους και χρησιμοποιεί την πείρα του, αλλά και την κληρονομιά του ονόματός του για να κερδίσει την ψήφο του λαού. Ωστόσο, τόσο ο ίδιος όσο και το κόμμα του, National Liberation Party (PLN), δυσκολεύονται να ανακτήσουν την εμπιστοσύνη των ψηφοφόρων μετά από πολλαπλές κατηγορίες για διαφθορά.
To 2004, o Figueres βρέθηκε στο κέντρο ενός τεράστιου σκανδάλου, όταν κατηγορήθηκε ότι έλαβε 900.000$ από τον γαλλικό «γίγαντα» των τηλεπικοινωνιών Alcatel. Η εταιρία αργότερα παραδέχτηκε ότι προέβη σε δωροδοκίες κυβερνητικών αξιωματούχων σχετικά με κρατικά συμβόλαια, αλλά ο Figueres αρνήθηκε κάθε κατηγορία. Εκείνη την περίοδο ο Figueres ήταν διευθύνων σύμβουλος του World Economic Forum και δεν επέστρεψε στη χώρα μέχρι η έρευνα των αρχών να λήξει.
Ο Rodrigo Chaves είναι πρώην αξιωματούχος της Παγκόσμιας Τράπεζας με πολλά χρόνια εμπειρίας και υπηρεσίας στον χώρο της οικονομίας, και διετέλεσε χρέη Υπουργού Οικονομικών με την προηγούμενη κυβέρνηση. Παρότι δεν ήταν τόσο επιφανής στην πολιτική της χώρας όσο ο αντίπαλός του, ο Chaves κατάφερε να κερδίσει την προσοχή – αλλά και την υποστήριξη – του λαού με την εριστική ρητορική του και την υπόσχεση να «ξεφύγει» από την παραδοσιακή μετριοπάθεια που χαρακτηρίζει την πολιτική σκηνή της χώρας.
Μέλος του νεοσύστατου δεξιού κόμματος Social Democratic Progress Party, φαίνεται να αντλεί έμπνευση από πολιτικούς όπως ο Donald Trump των Η.Π.Α., ο Andres Manuel Lopez Obrador του Μεξικού, ο Jair Bolsonaro της Βραζιλίας, και ο Nayib Bukele του Ελ Σαλβαδόρ. Κρατά επιθετική στάση απέναντι στα μέσα μαζικής ενημέρωσης και έχει υποσχεθεί να παρακάμψει το Κοινοβούλιο με δημοψηφίσματα, ώστε να αποφύγει καθυστερήσεις στη θέσπιση νέων νόμων. Το μαύρο σημάδι στην καμπάνια του είναι οι πολλαπλές κατηγορίες για σεξουαλική παρενόχληση όσο δούλευε στην Παγκόσμια Τράπεζα, για τις οποίες μάλιστα υποβιβάστηκε, προτού παραιτηθεί το 2019.
Με το σύνθημα α λα Trump «Ας κάνουμε την Κόστα Ρίκα την πιο χαρούμενη χώρα στον κόσμο ξανά», ο Chaves χρησιμοποιεί την εμπειρία του από την Παγκόσμια Τράπεζα για να δείξει ότι μπορεί να διαχειριστεί τα οικονομικά προβλήματα της χώρας. Ο Figueres, από την άλλη, παρουσιάζει τον εαυτό του ως την «υπεύθυνη επιλογή», χαρακτηρίζοντας την ψήφο στον αντίπαλό του ως «βουτιά στο κενό». Οι συγκεκριμένες εκλογές έχουν μεγάλη σημασία για την χώρα, η οποία αντιμετωπίζει τεράστιες οικονομικές δυσκολίες. Η πανδημία του κορωνοϊού πλήγωσε βαθιά τη βιομηχανία του τουρισμού, ειδικά του οικοτουρισμού, για τον οποίο η Κόστα Ρίκα είναι διάσημη. Αυτή τη στιγμή, η φτώχεια, η ανεργία και το χρέος έχουν φτάσει σε πολύ υψηλά επίπεδα, με το ΑΕΠ να μειώνεται. Η κατάσταση ανάγκασε την Κόστα Ρίκα να στραφεί για βοήθεια στο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, από το οποίο περιμένει τώρα ένα πακέτο υποστήριξης. Η υιοθέτηση των μέτρων που απαιτούνται για την παραλαβή της βοήθειας από το ΔΝΤ, όμως, χρειάζεται μια σταθερή κυβέρνηση.
Και οι δύο υποψήφιοι έδωσαν έμφαση στην οικονομική τους πολιτική στη διάρκεια της προεκλογικής τους καμπάνιας. Η μείωση του χρέους και της ανεργίας είναι πρώτα στη λίστα της ατζέντας των Figueres και Chaves. Ο Figueres υπόσχεται την ελάττωση του δημοσιονομικού ελλείμματος και την εξάλειψη της απόλυτης φτώχειας, ενώ ο Chaves προμηνύει αποτελεσματικές και διαφανείς δημόσιες δαπάνες, χωρίς αύξηση των φόρων και τα «εμπόδια» που θέτει η κυβέρνηση.
Βασικός άξονας της πολιτικής και των δύο είναι και η κλιματική αλλαγή. Καθώς ο οικοτουρισμός είναι από τις μεγαλύτερες πηγές εσόδων στην Κόστα Ρίκα, οι προηγούμενες κυβερνήσεις έχουν φροντίσει για την προστασία του περιβάλλοντος. Ο Chaves τίθεται υπέρ της μείωσης των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα και την αντικατάσταση των ορυκτών καυσίμων με βιοκαύσιμα. Ο Figueres στηρίζει τη στροφή προς «πράσινες» πολιτικές για οικονομική ανάπτυξη, με νέες ευκαιρίες για βιομηχανίες και επιχειρήσεις.
Τελικά, με 53% έναντι του 47% του αντιπάλου του (αλλά και με 42% αποχή), ο Chaves αναδείχθηκε νικητής και θα γίνει ο επόμενος Πρόεδρος της Κόστα Ρίκα. Η διακυβέρνηση δεν θα είναι εύκολη, αφού το κόμμα του έχει μόλις 10 από τις 57 θέσεις του Κοινοβουλίου, γεγονός που θα δυσκολέψει ενδεχομένως τη θέσπιση νέων μέτρων. Με το βάρος της οικονομίας στους ώμους του, ο Chaves αναγνωρίζει την ευθύνη της θέσης του. Θα καταφέρει να ανταποκριθεί στις προσδοκίες του λαού;
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Combative economist and former president face off in Costa Rica elections, Reuters, διαθέσιμο εδώ
- Costa Rica elections: Will a newcomer beat an ex-president?, BBC News, διαθέσιμο εδώ
- Costa Ricans to vote for new president in runoff elections Sunday, France24, διαθέσιμο εδώ
- Economist Rodrigo Chaves elected Costa Rica’s president, Aljazeera, διαθέσιμο εδώ
