Του Χριστόφορου Σωτηρίου,
Ο Άκης Δήμου πρωτοπαρουσιάστηκε στο θέατρο το 1995 με τον μονόλογο «…και Ιουλιέτα». Από τότε και μέχρι σήμερα έχουν ανέβει, σε κρατικές και ιδιωτικές σκηνές, 24 έργα του, τέσσερα από τα οποία αποτελούν μεταγραφές μυθιστορημάτων των Αλέξανδρου Δουμά, Κωνσταντίνου Χρηστομάνου, Μαρίας Ιορδανίδου και Μένη Κουμανταρέα. Το 2012, σε συνεργασία με τον Γιώργο Κιμούλη, διασκεύασε το έργο των Theo Van Gogh και Theodor Holman «Η συνέντευξη», ενώ τέσσερα χρόνια πριν, γράφει την πετυχημένη νεοελληνική σουρεαλιστική κωμωδία «Απόψε τρώμε στης Ιοκάστης» που τιμήθηκε από το κοινό με το βραβείο Αθηνοράματος 2009 ως το καλύτερο νεοελληνικό έργο. Έργα του έχουν μεταφραστεί στα αγγλικά, ισπανικά, γαλλικά και πορτογαλικά και έχουν παρουσιαστεί στην Ισπανία, την Πορτογαλία, την Αγγλία και το Βέλγιο.
Ο συγγραφέας μάς ξαφνιάζει με ένα έργο που δεν μοιάζει με κανένα από τα προηγούμενά του: Το «Απόψε τρώμε στης Ιοκάστης» είναι μια επιθετική κωμωδία με πολλά «φαρσικά» στοιχεία, μια τρελή κοινωνική σάτιρα που παρωδεί τη βιομηχανία των «οικογενειακών» σήριαλ – a pop family story – είναι ο χιουμοριστικός υπότιτλος του έργου και στο βάθος πίσω του αναμνήσεις από τις αθώες τρελές οικογένειες του ελληνικού κινηματογράφου. Όμως, η εποχή της αθωότητας ανήκει πια στο παρελθόν και πλέον βασιλεύουν το κιτς της δικής μας παράλογης εποχής και ο κυνισμός, καθώς τα περισσότερα έχουν αλλάξει, αλλά τα συναισθήματα παραμένουν κατά βάθος ίδια. Αλλά ας δούμε την υπόθεση του έργου….
Μέσα σε έναν κόσμο συνεχών αλλαγών, η Ιοκάστη Παπαδάμου, εγκλωβισμένη μέσα στο αστικό της διαμέρισμα, κινείται μεταξύ της τρέλας και της αφέλειας, προσπαθώντας να αποφύγει ό,τι θα είχε τη δύναμη να ταράξει την προσωπική της, υποτιθέμενη ηρεμία. Η οικογενειακή συγκέντρωση που οργανώνει στο δικό της σπίτι θα καταλήξει σε μια βραδιά εξομολογήσεων, καθώς η ίδια, αλλά και οι καλεσμένοι της, θα προβούν στην αποκάλυψη των προσωπικών τους μυστικών. Από το δείπνο παρελαύνουν μια πάπια με πετροκέρασα, διάφορες χώρες δεξιά και αριστερά, ένας σύζυγος που ζωντανεύει, μια ζωντανή που όλοι νομίζουν ότι είναι πεθαμένη, ένας από μηχανής αλλοδαπός «μπάτλερ», ένας εραστής με πολιτικές φιλοδοξίες, μια μαγείρισσα που θέλει να γίνει μάνα και ένας οργανοπαίκτης που βρίσκει παρηγοριά στα πλήκτρα του πιάνου του και όχι μόνο. Μέσα από τους αστείους διαλόγους και τον καταιγιστικό ρυθμό της παράστασης, φανερώνονται άνθρωποι που δεν έχουν καμία ουσιαστική επικοινωνία μεταξύ τους που δεν νοιάζονται αληθινά ο ένας για τον άλλον. Μια αποσαθρωμένη ζωή που επικεντρώνεται στους τύπους, στην κοσμικότητα, στα ανούσια και τα ανώδυνα. Ένα δείπνο, στο οποίο, εν τέλει, δεν βλέπουμε κανέναν να τρώει, γιατί πολύ απλά ο καθένας αλλού πατάει κι αλλού βρίσκεται. Τι ρόλο έχει η οικογένειά μας; Τι είναι η δουλειά μας και ποια η σχέση με τους κοντινούς μας ανθρώπους; Ποιοι είμαστε και ποια είναι η θέση μας τελικά στον σύγχρονο χάρτη του κόσμου;
Αυτό το έργο ζωντανεύουν οι εξής ηθοποιοί: Μανώλης Μιχαηλίδης, Έρικα Μπεγέτη, Ανδρέας Κουτσόφτας, Πολυξένη Σάββα, Χρήστος Γιάγκου, Άγγελος Χ΄ Μιχαήλ, Μαριάννα Σάντη υπό τις σκηνοθετικές οδηγίες του Κώστα Σιλβέστρου και των συνεργατών του. Σκηνικά/κοστούμια: Θέλμα Κασουλίδου, σχεδιασμός φωτισμών: Γιώργος Λάζογλου, μουσική σύνθεση: Άντρια Μαρία Κουννά. Η παράσταση έκανε πρεμιέρα στις 25 Μάρτιου στο θέατρο Διόνυσος, όπου και εισέπραξε την αγάπη του κοινού μέσα από το χειροκρότημά του.
Ο σκηνοθέτης Κώστας Σιλβέστρος αναφέρει ενδεικτικά πως «ο Άκης Δήμου, με το “Απόψε τρώμε στης Ιοκάστης” μας προσκαλεί σε ένα δείπνο γεμάτο εκπλήξεις, ένα δείπνο που συνδυάζει σύγχρονες γευστικές απολαύσεις, όπως είναι ο συνδυασμός φρούτων και πουλερικών, σερβιρισμένες με ποικίλες σύγχρονες παθογένειες που τάισαν γενιές και γενιές Ελλήνων φτάνοντας στο σήμερα. Με ανάλαφρο τόνο και ζωντανή διάθεση μπήκαμε και εμείς στον κόσμο του Άκη Δήμου, ψάχνοντας τη θέση μας σε ένα έργο που φωτίζει τις στερεοτυπίες της ελληνικής αστικής κοινωνίας και των κούφιων αστικών σαλονιών. Με μια συνειδητή και ειρωνική απόσταση από τα πράγματα, παρουσιάζουμε τους χαρακτήρες και τις σχέσεις που μας δίνει ο συγγραφέας. Άνθρωποι κενοί, χωρίς πραγματικό ενδιαφέρον ο ένας για τον άλλον, τρέφονται ο ένας από τα προβλήματα του άλλου, δίνοντας στην Ιοκάστη, λόγω ύπαρξης. Ο Άκης Δήμου, φανερά επηρεασμένος από τον χαρακτήρα της Μαίρης Αρώνη στο “Μια τρελή τρελή οικογένεια”, φτιάχνει το σύμπαν της Ιοκάστης, το οποίο μοιάζει άλλοτε με ελληνική ταινία της Φίνος Φιλμ και άλλοτε με ταινία του Αλμοδόβαρ».
Στην ερώτησή μου προς τον σκηνοθέτη «αν υπάρχει κάποιο μήνυμα που θέλετε να περάσετε μέσα από τη σκηνοθεσία σας, ανεξαρτήτως του κειμένου» μοιράστηκε μαζί μου πως «το μήνυμα που θα ήθελα να στείλω μέσα από τη σκηνοθεσία μου είναι πως είναι καιρός να αφήσουμε πίσω τις παθογένειες που κληρονομήσαμε από τις προηγούμενες γενιές. Ας σταματήσουμε να είμαστε ο καθένας κλεισμένος στη γυάλα του και ας κοιτάξουμε τον διπλανό αναζητώντας την ουσία. Ας επιτρέψουμε στους εαυτούς μας να ζήσουν σε έναν κόσμο ελεύθερο από προκαταλήψεις και στερεοτυπίες. Σε έναν κόσμο πολύχρωμο, όπου τα σύνορά του θα βρίσκονται μόνο στους χάρτες του μυαλού της Ιοκάστης. Ενός μυαλού σκουριασμένου από ξεπερασμένες αντιλήψεις».
Κλείνοντας, σε ερώτησή μου προς τους ηθοποιούς για το «αν πιστεύουν πως η αφορμή ενός δείπνου είναι μια προσπάθεια να μείνει “ζωντανός” ο θεσμός της οικογένειας και αν χρειάστηκε να μελετήσουν γεγονότα που συμβαίνουν τώρα, αλλά και παλαιότερα (π.χ. ρατσισμός, ομοφοβία, δόξα για χρήμα, εκμετάλλευση)» απάντησαν ως εξής: Ο Ανδρέας Κουτσόφτας (στον ρόλο του Εσθονού μπάτλερ) μάς αναφέρει πως «κάθε οικογένεια θα επινοήσει διάφορους τρόπους, ώστε να παραμείνει οικογένεια, είτε αυτό είναι δείπνο, είτε είναι εκδρομή, είτε είναι ένα ταξίδι, δεν έχει να κάνει με το τι θα επιλέξει να κάνει ως οικογενειακή δραστηριότητα, αλλά αν τα μέλη της, θέλουν να παραμείνουν στενά δεμένα η όχι. Άλλωστε, αυτός είναι κι ο τρόπος με τον οποίο η κοινωνία πια λειτουργεί σε σχέση με τα ανθρώπινα σύνολα. Τώρα αν χρειάστηκε να μελετήσω παλαιότερα γεγονότα αναφορικά με τον ρατσισμό, ομοφοβία, δόξα για το χρήμα ή εκμετάλλευση, για αυτή την παραγωγή, όχι, αφού είμαστε τοποθετημένοι στο εδώ και τώρα. Κι όπως θα έχετε παρακολουθήσει η παράσταση είναι ίσως το πιο επίκαιρο έργο που θα μπορούσε να υπάρξει σε θεατρική σκηνή, αφού μέσα από το καυστικό και σε πολλά σημεία ακραίο χιούμορ του συγγραφέα, σκιαγραφείται ο πλανήτης μας, με όλα όσα συμβαίνουν τον τελευταίο μήνα. Μόνο που είναι τόσο ευφυής, ώστε να μην χρειαστεί να φέρει ολόκληρο το σύμπαν πάνω στη σκηνή, αλλά να το αφομοιώσει σε μια οικογενειακή συγκέντρωση που αν είμασταν έναν μήνα πριν θα μπορούσαμε να λέμε, μια συνηθισμένη Κυριακή απόγευμα, μέχρι ξημερώματα Δευτέρας, οποιασδήποτε Κυριακής του χρόνου κι οποιασδήποτε Δευτέρας».
Ευχαριστώ θερμά τους ηθοποιούς και τον σκηνοθέτη της παράστασης για τον χρόνο που αφιέρωσαν να απαντήσουν στις ερωτήσεις.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Δήμου Άκης, greek-theatre.gr, διαθέσιμο εδώ.
- Πρόγραμμα Παράστασης
