Της Άννας Τσέλα,
Στη Σρι Λάνκα δεν είναι λίγες οι κυβερνήσεις εκείνες οι οποίες για περισσότερα από 40 χρόνια χρησιμοποιούν τον νόμο για την πρόληψη της τρομοκρατίας (PTA). Η πλειοψηφία των Σινχαλών (Sinhalese) χρησιμοποιούσε αυτόν τον νόμο για την αμεσότερη σύλληψη διάφορων υπόπτων. Υπήρχαν περιπτώσεις για πιθανές διασυνδέσεις με τις αυτονομιστικές ομάδες «Τίγρεις Ταμίλ» (Tamil Tigers) μέχρι το 2009 όπου τότε συνέβη η ήττα των ανταρτών. Για την καλύτερη δυνατή κατανόηση της συγκεκριμένης κατάστασης αξίζει να δοθεί μια εκτενέστερη αναφορά του PTA (Prevention of Terrorism Act).
Κύριο μέλημα του συγκεκριμένου νόμου είναι η αποτροπή της οποιασδήποτε παράνομης κράτησης, η απόσπαση μη αληθών ομολογιών που επιτυγχάνεται μέσω βασανιστηρίων και σαφώς στοχεύουν τις μειονοτικές κοινότητες και ομάδες της κοινωνίας των πολιτών. Πριν από 40 χρόνια, το συγκεκριμένο μέτρο θεωρήθηκε πως ήταν κάτι το προσωρινό όταν προέκυψε η εξέγερση των Tamil. Όμως, έχει χρησιμοποιηθεί για να στοχεύσει μειονοτικές ομάδες, κυβερνητικούς επικριτές και ακτιβιστές της κοινωνίας των πολιτικών. Είναι γνωστό πως για μια δεκαετία μετά το τέλος του εμφύλιου πολέμου οι πιέσεις που δέχονται για αλλαγές στο συγκεκριμένο νόμο είναι αρκετά έντονες. Μετά την πάροδο αρκετών χρόνων που αφορούσαν την εσωτερική και διεθνή κριτική του νόμου, η τωρινή κυβέρνηση της Σρι Λάνκα με Πρόεδρο τον Gotabaya Rajapaksa αποφάσισε να δημοσιεύσει, στις 27 Ιανουαρίου του 2022, ένα νομοσχέδιο που επικεντρωνόταν στην τροποποίηση του συγκεκριμένου νόμου. Όμως αυτό που διαπιστώθηκε είναι πως οι συγκεκριμένες τροποποιήσεις δεν χαρακτηρίζονται ως ελπιδοφόρες όσον αφορά τα ανθρώπινα δικαιώματα. Ομάδες ανθρωπίνων δικαιωμάτων αναφέρουν χαρακτηριστικά πως το PTA έχει πραγματοποιήσει κάποιες αυθαίρετες συλλήψεις και κράτηση ατόμων για αρκετά μεγάλο χρονικό διάστημα, χωρίς να τηρείται κάποιο νομικό πλαίσιο. Από τις κατηγορίες δεν θα έλειπαν οι ψευδείς ομολογίες και τα βασανιστήρια. Έπειτα από αυτές τις ισχυρές δηλώσεις οι αρχές αρνούνται όλα όσα τους προσάπτουν.
Ένα αξιόλογο παράδειγμα που είναι σημαντικό να αναφερθεί είναι εκείνο του Murugiah Komahan, που πέρασε έξι χρόνια της ζωής του σε ένα σκοτεινό κελί και με έναν μόνιμο φόβο για το αν θα ζήσει ή όχι. Κατάγεται από τη βόρεια Jaffna και η πρώτη του σύλληψη ολοκληρώθηκε στο πλαίσιο της αντιτρομοκρατικής πράξης το 2010, όταν κατηγορήθηκε πως είχε διασυνδέσεις με τους αντάρτες. Ο ίδιος ανέφερε χαρακτηριστικά πως η αστυνομία του άσκησε πίεση έτσι ώστε να υπογράψει μια ομολογία και όταν ο ίδιος έδειξε αντίσταση τότε ξεκίνησαν να του ασκούν βία. Βαριά είναι και η αναφορά του για έναν αστυνομικό που απείλησε να τον πυροβολήσει, αλλά και η φανερή δυσαρέσκειά του σε δικαστή όπου τον οδήγησε σε ακόμα πιο έντονα βασανιστήρια. Στο τέλος υπέκυψε, υπογράφοντας μια ομολογία στη Sinhala, μια γλώσσα της οποίας έχει μηδενική γνώση. Αποφάσισε να πράξει με αυτόν τον τρόπο, καθώς τον κυρίευσε ο φόβος ότι μπορεί να καταλήξει στην απομόνωση. Είναι στιγμές που τον στοιχειώνουν. Το 2016 αφέθηκε ελεύθερος καθώς δεν υπήρχαν ολοκληρωμένα αποδεικτικά στοιχεία. Παρόλα αυτά, οι υπηρεσίες πληροφοριών συνεχίζουν να τον παρακολουθούν.
Σαφώς, η συγκεκριμένη συνεχής επιτήρηση δεν δίνει την απόλυτη ελευθερία σε κάποιον να μπορέσει να γυρίσει πίσω στην κανονική του ζωή. Ο Komahan είναι ένας από τους χιλιάδες Tamil που κρατήθηκε φυλακισμένος για την υποτιθέμενη ομαλή λειτουργία του νόμου. Δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις εκείνες που άνθρωποι πέρασαν πολλά χρόνια στη φυλακή δίχως να υπάρχουν αρκετά στοιχεία εις βάρος τους. Πρόκειται για ένα σύστημα όπου δεν αποδίδεται δικαιοσύνη και πραγματοποιείται καταπάτηση των δικαιωμάτων.
Μια εξέχουσα μορφή αποτελεί η ακτιβίστρια ανθρωπίνων δικαιωμάτων Ambika Satkunanathan η οποία υποστηρίζει πως το PTA έχει ως κύριο στόχο τους μουσουλμάνους μετά τις βομβιστικές επιθέσεις που έγιναν την Κυριακή του Πάσχα το 2019 από ισλαμιστές μαχητές. Μεταξύ των υποστηρικτών βρίσκεται και ο μουσουλμάνος δικηγόρος, Hejaaz Hizbullah, ο οποίος είναι γνωστό πως είναι ισχυρός αντίπαλος του Προέδρου. Ο συγκεκριμένος αφέθηκε ελεύθερος με εγγύηση τον Ιανουάριο κατά τη διάρκεια κάποιων έντονων διεθνών επικρίσεων μετά από σχεδόν δύο χρόνια. Μέσω των αρχών της Σρι Λάνκα γίνεται γνωστό πως μέχρι και σήμερα υπάρχουν περίπου 300 άτομα που βρίσκονται υπό κράτηση στο πλαίσιο του PTA. Κάποιοι από αυτούς βρίσκονται πάνω από μια δεκαετία στις φυλακές. Έπειτα από αντιδράσεις και κριτικές, ο Υπουργός Δικαιοσύνης Mohamed Ali Sabry δήλωσε πως μια από τις πιο κύριες και βασικές διατάξεις των τροπολογιών σχετίζεται με το κατηγορητήριο όπου αν δεν κατατεθεί για περισσότερο από ένα χρόνο τότε ο κρατούμενος έχει τη δυνατότητα να υποβάλει αίτηση για εγγύηση. Συνέχισε τις δηλώσεις του λέγοντας πως κάποιοι αξιωματούχοι κάνουν το καλύτερο δυνατό για να επισπεύσουν τις εκκρεμείς υποθέσεις κατά της τρομοκρατίας.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση παρακολουθώντας στενά τα δρώμενα στη Σρι Λάνκα προειδοποιεί πως θα αναστείλει την πρόσβαση χωρίς δασμούς για τις εταιρείες της Σρι Λάνκα εάν δεν γίνει εμφανής κάποια σημαντική πρόοδος στα ανθρώπινα δικαιώματα. Τον προηγούμενο μήνα, η επικεφαλής των Ηνωμένων Εθνών για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα Michelle Bachelet αναγνωρίζει πως έχουν ληφθεί κάποια μικρά βήματα για την αντιμετώπιση του «προβλήματος», όμως η ίδια επέλεξε να καλέσει τα κράτη μέλη να ερευνήσουν εξονυχιστικά οτιδήποτε σχετίζεται με διεθνή εγκλήματα που διαπράχθηκαν στη Σρι Λάνκα.
Ο ΟΗΕ εκτιμά πως περίπου 80-100.000 άνθρωποι σκοτώθηκαν και χιλιάδες άλλοι τόσοι εξαφανίστηκαν. Το υλικό που υπάρχει είναι δυνατόν να συγκεντρωθεί και να χρησιμοποιηθεί για την εκδίκαση υπόπτων για εγκλήματα πολέμου. Ο Πρόεδρος Rajapaksa ένας ισχυρός άνθρωπος έχει απορρίψει όλους τους δυνατούς ισχυρισμούς για οτιδήποτε σχετίζεται με έγκλημα πολέμου από τον στρατό. Η καθημερινή μάχη των ανθρώπων ζητώντας τα στοιχειώδη πλέον έχει φτάσει σε ένα αρκετά κρίσιμο σημείο, μη γνωρίζοντας αν θα υπάρξουν οι σωστές τροποποιήσεις και αν αυτές θα μπορέσουν να καλύπτουν πλήρως τα ανθρώπινα δικαιώματα.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Sri Lanka tests UN’s patience on human rights, BBC News, διαθέσιμο εδώ
- Sri Lanka tests UN’s patience on human rights, Tahrir News, διαθέσιμο εδώ
- “In a Legal Black Hole” – Sri Lanka’s Failure to Reform the Prevention of Terrorism Act, Human Rights Watch, διαθέσιμο εδώ
