Της Εμμανουέλας Μπουλταδάκη,
Δευτέρα 20 Φεβρουαρίου 1933: Κανένας από τους Βερολινέζους που πήγαιναν εκείνο το παγωμένο πρωινό στις δουλειές τους, τυλιγμένοι στα βαριά πανωφόρια τους, δεν φαντάζονταν ότι αυτή η ημέρα θα ήταν διαφορετική. Και όμως, αυτή η Δευτέρα δεν ήταν μια Δευτέρα σαν όλες τις άλλες. Μπορεί να πέρασε ήσυχα, συνηθισμένα, όμως σε ένα μεγάλο επιβλητικό κτίριο τα γρανάζια της ιστορίας είχαν ξεκινήσει να κινούνται. Οι άντρες που έβγαιναν από τις γυαλιστερές μαύρες λιμουζίνες τους μπροστά στο μέγαρο, που βρισκόταν δίπλα στις όχθες του ποταμού Spree, ήταν είκοσι τέσσερις. Είκοσι τέσσερις άντρες, λοιπόν, μπήκαν στο μέγαρο του προέδρου του κοινοβουλίου. Κοινοβούλιο, ένας θεσμός που σε λίγο δεν θα υπάρχει, όπως δεν θα υπάρχει και πρόεδρος και σε λίγα χρόνια δεν θα υπάρχει ούτε και το επιβλητικό αυτό κτίριο, το κτίριο της Βουλής. Μόνο συντρίμμια, που θα αποτελούν απλώς μια ανάμνηση και που θα τα πιστωθούν οι αθώοι, ενώ οι ένοχοι θα συνεχίζουν την ξέφρενη κούρσα τους προς την απόλυτη εξουσία και την παράνοια.
Ας γυρίσουμε, όμως, σε αυτή τη Δευτέρα του 1933 και ας δούμε ποιοι είναι αυτοί οι είκοσι τέσσερις άντρες. Μέσα στο σαλόνι του Reichstag βρίσκονται οι είκοσι τέσσερις πυλώνες της γερμανικής βιομηχανίας και των χρηματοοικονομικών: Gustav Krupp, Karl von Siemens, Wolfgang Reuter, Wolf-Dietrich von Witzleben, August Rosterg, Albert Vögler, Paul Stein, Erich Fickler, Friedrich Flick, Gϋnther Heubel, Hans von und zu Löwenstein, Ernst Tengelmann, Eduard Schulte, Ludwig Grauert, Georg von Schnitzler, Fritz Springorum, August von Finck, Hugo Stinnes ο νεότερος, Kurt Schmitt, Ernst Brandi, August Diehn, Ludwig von Winterfeld, Karl Bϋren, Gϋnther Quandt. Επειδή αυτά τα ονόματα δεν μας λένε τίποτα, για να καταλάβουμε τη διαχρονική διάσταση αυτής της συνάντησης, πρέπει αναφέρουμε κάποιες άλλες ονομασίες, τις οποίες όλοι, ακόμη και σήμερα, γνωρίζουμε. Με τυχαία σειρά, λοιπόν, αυτοί οι κύριοι αντιστοιχούν στις Opel, Siemens, Bayer, Allianz, Basf, I G Farben, Varta, Telefunken, Singer και άλλες εταιρείες και πολυεθνικές.
Τους ξεχωριστούς αυτούς καλεσμένους υποδέχτηκε χαμογελαστός ο πρόεδρος του Reichstag, Herman Göring. Χαιρέτησε τον καθένα ξεχωριστά, ανταλλάσσοντας ευγενικά λόγια που δεν σήμαιναν τίποτα. Ο κύριος σκοπός αυτής της συνάντησης ήταν οι επερχόμενες εκλογές της 5ης Μαρτίου. Ο Göring τους δήλωσε ότι αυτή η προεκλογική εκστρατεία θα ήταν καθοριστική για να μπει ένα τέλος στην πολιτική αστάθεια που επικρατούσε στη χώρα. Επίσης, τόνισε ότι χρειάζεται σταθερότητα και ηρεμία, προκειμένου να ανθίσει η οικονομική δραστηριότητα. Πρόσθεσε δε χαριτολογώντας ότι εάν το Σοσιαλδημοκρατικό κόμμα του Αδόλφου Χίτλερ πάρει την πλειοψηφία, οι εκλογές αυτές θα είναι οι τελευταίες για τα επόμενα δέκα χρόνια, ίσως και για τα επόμενα εκατό. Τα ίδια σχεδόν τους επανέλαβε και ο Χίτλερ λίγο αργότερα, όταν ζήτησε την οικονομική τους ενίσχυση για τη χρηματοδότηση της προεκλογικής του εκστρατείας. Τους είπε, επίσης, ότι πρέπει να διαλυθούν τα εργατικά συνδικάτα και ο κάθε εργοδότης να γίνει απόλυτος ηγέτης, ένα είδος Φύρερ στην επιχείρησή του, ότι πρέπει να εκλείψει η κομουνιστική απειλή και, βέβαια, να μπει ένα τέλος στο σημερινό αδύναμο καθεστώς και να ξεκαθαρίσει το πολιτικό τοπίο.
Όταν τελείωσε την ομιλία του, οι είκοσι τέσσερις άνδρες μετά τις διαβεβαιώσεις που έλαβαν δια στόματος Χίτλερ συμφώνησαν ομόφωνα να στηρίξουν οικονομικά το ναζιστικό κόμμα και την προεκλογική του εκστρατεία. Βέβαια, η χρηματοδότηση κομμάτων και κυβερνήσεων δεν ήταν κάτι καινούργιο γι’ αυτούς, πάντα υπήρχε στην άκρη κάποιο κονδύλιο γι’ αυτές τις περιπτώσεις. Μια πρόσκληση για οικονομική βοήθεια από κάποιον πολιτικό ή κόμμα με μελλοντικά ανταλλάγματα ήταν και συνεχίζει, δυστυχώς, να είναι ένα σύνηθες φαινόμενο της επιχειρηματικής και πολιτικής ζωής. Αυτή, όμως, η συνάντηση της 20ης Φεβρουαρίου 1933 αποτελεί ξεχωριστή και μαύρη σελίδα στην ιστορία της επιχειρηματικότητας. Αυτοί οι άντρες, οι είκοσι τέσσερις πλουσιότεροι άνθρωποι στη Γερμανία, βοήθησαν με τα χρήματά τους –δεδομένων, βέβαια, και των ευνοϊκών συνθηκών που δημιούργησε η ασταθής πολιτική κατάσταση της χώρας– τον Αδόλφο Χίτλερ να πάρει την εξουσία και να ακολουθήσει μία πορεία θανάσιμου παραλογισμού με τα θλιβερά αποτελέσματα που όλοι γνωρίζουμε.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Tikkanen, Amy, Gustav Krupp von Bohlen und Halbach, britannica.com. Διαθέσιμο εδώ
- Shirer, L. William (2011), The Rise and Fall of the Third Reich, New York: RosettaBooks LLC
- Vuillard, Eric (2018), Ημερήσια Διάταξη, μτφρ. Πίμπλης, Μανώλης, Αθήνα: Εκδόσεις Πόλις
