Της Πωλίνας Παλλιεράκη,
Ο φόβος της εγκατάλειψης αποτελεί ένα είδος άγχους που ορισμένα άτομα βιώνουν όταν βρίσκονται αντιμέτωποι με το να χάσουν κάποιον που τους ενδιαφέρει. Όλοι φαίνεται να ασχολούνται με τον θάνατο ή το τέλος των σχέσεων στη ζωή τους, ωστόσο η απώλεια είναι ένα φυσικό κομμάτι στη ζωή μας. Οι άνθρωποι με θέματα εγκατάλειψης ζουν με τον φόβο αυτών των απωλειών. Μάλιστα, είναι πιθανόν να εμφανίζουν συμπεριφορές που να ωθούν τα άτομα να φύγουν, προκειμένου να μην εκπλαγούν ποτέ από την απώλεια.
Ο φόβος της εγκατάλειψης δεν αποτελεί αναγνωρισμένη κατάσταση ή διαταραχή ψυχικής υγείας, αυτή καθαυτή. Αντίθετα, θεωρείται ένα είδος άγχους και μάλιστα αντιμετωπίζεται ως τέτοιο. Οι αρχικές συμπεριφορές του φόβου εγκατάλειψης συχνά δεν είναι σκόπιμες. Με την πάροδο του χρόνου, ωστόσο, η αντίδραση που λαμβάνουν τέτοιου είδους συμπεριφορές καθώς και η προσοχή που την ακολουθεί είναι δυνατόν να γίνει αυτοενισχυόμενη. Αυτό μπορεί να κάνει κάποιον να προβεί σε επανάληψη των συμπεριφορών για να λάβει ξανά την απάντηση. Αυτή η συμπεριφορά μπορεί να έχει ανθυγιεινά αποτελέσματα. Με την πάροδο του χρόνου μπορεί οι σχέσεις να καταστραφούν. Μπορεί, επίσης, να αποτραπεί η ανάπτυξη υγιών δεσμών. Το κλειδί για την αντιμετώπιση των ζητημάτων εγκατάλειψης είναι η ανεύρεση ψυχολογικής θεραπείας.
Γιατί εμφανίζεται ο φόβος εγκατάλειψης;
Οι συμπεριφορές και οι πράξεις μας στις σχέσεις μας είναι πόρισμα παλαιότερων φόβων και εμπειριών που έχουμε βιώσει κατά τη διάρκεια των παιδικών μας χρόνων. Υπάρχουν πολλές διατυπώσεις και θεωρίες που προσπαθούν να κάνουν κατανοητό τον φόβο της εγκατάλειψης.
Προηγούμενες εμπειρίες
Πολλοί φόβοι προέρχονται από γεγονότα του παρελθόντος. Πιθανώς με κάποιο τρόπο να έχετε ζήσει την εγκατάλειψη κάποια περίοδο στη ζωή σας. Με την πάροδο του χρόνου και όσο μεγαλώνουμε, οι περισσότεροι από εμάς έχουμε βιώσει σημαντικές αλλαγές, όπως ο θάνατος κάποιου αγαπημένου προσώπου, η μετακόμιση ενός φίλου, το τέλος μιας σχέσης, η μετάβαση από το σχολείο στο πανεπιστήμιο, ο γάμος και η απόκτηση παιδιών. Σχεδόν όλοι έχουμε καταφέρει να προσαρμοστούμε σε αυτές τις μεταβολές, χωρίς όμως να αποκλείουμε το γεγονός συνάντησης εμποδίων σε μία τέτοια διαδικασία. Αν βέβαια έχετε βιώσει μια ξαφνική και τραυματική εγκατάλειψη, όπως η βίαιη απώλεια κάποιου ή μια τραγωδία, έχετε αυξημένο κίνδυνο να εμφανίσετε το φόβο εγκατάλειψης.
Αρχέτυπα
Λόγω του γεγονότος ότι η μυθολογία είναι πλήρης με ιστορίες εγκατάλειψης και απόρριψης, κυρίως των γυναικών που ήταν αφοσιωμένες στους συντρόφους τους και έμεναν πίσω όταν οι αγαπημένοι τους πήγαιναν να κατακτήσουν τον κόσμο, είναι λογικό να υπάρχουν και καταβολές στην σήμερον ημέρα. Συγκεκριμένα ψυχολόγοι όπως ο Γιουνγκ υπογράμμιζαν πως οι μύθοι και οι θρύλοι αυτοί έχουν αποτελέσει μέρος του συλλογικού μας ασυνειδήτου. Τουτέστιν, σε κάποιον βαθμό έχουμε εσωτερικεύσει συγκεκριμένα αρχέτυπα και ιστορίες και τις έχουμε μετατρέψει σε στοιχείο της δικής μας κοσμοθεωρίας. Καθένας απο εμάς, έχουμε ένα προσωπικό μύθο που μοιραζόμαστε με τους άλλους αλλά κατοικεί βαθιά μέσα στην καρδιά της ύπαρξής μας. Αυτός ο προσωπικός μύθος έχει διαμορφωθεί από τις δικές μας θεωρίες του συλλογικού ασυνειδήτου και τα φίλτρα είναι οι δικές μας εμπειρίες. Από αυτή την χροιά, ο φόβος της εγκατάλειψης συνάπτεται με αυτούς τους παγκόσμιους μύθους, αλλά διαφοροποιείται βάσει των δικών μας προσωπικών αναμνήσεων.
Συμπτώματα
Ενήλικες:
Οι άνθρωποι με φόβο εγκατάλειψης εμφανίζουν πολλές παρόμοιες συμπεριφορές, αν και ορισμένες πιθανώς να είναι πιο εμφανείς από άλλες. Αυτά τα συμπτώματα περιλαμβάνουν:
«Πηγαινέλα» μέσω σχέσεων. Κάποιοι μπορεί να έχουν πολλές επιφανειακές σχέσεις. Ίσως να φοβούνται την οικειότητα και έτσι να προστεθούν να βρούν κάποιο αίτιο για να αποχωρήσουν από μια σχέση πριν προλάβει το άλλο άτομο. Σαμποτάρισμα σχέσεων. Κάποιοι άνθρωποι μπορεί να συμπεριφέρονται αλλόκοτα προκειμένου να φύγουν από τις σχέσεις τους. Επι παραδείγματι, μπορεί να απομακρύνετε εν γνώσει σας τον σύντροφό σας, έτσι ώστε να μην αισθάνεστε πληγωμένοι εάν φύγει.
Εμμονή με ανθυγιεινές σχέσεις. Μερικά άτομα με ζητήματα εγκατάλειψης μπορεί να προσκολλούνται σε σχέσεις παρά την επιθυμία τους να αποχωρήσουν. Ο φόβος του να είναι κανείς μόνος είναι πιο ισχυρός.
Ανάγκη διαρκούς επιβεβαίωσης. Κάποιοι μπορεί να αναζητούν συνεχώς κάποιον φίλο ή σύντροφο και να απαιτούν από εκείνους συναισθηματικές εγγυήσεις. Πιθανώς να παροτρύνουν τακτικά φίλους ή συνεργάτες να κάνουν εκτεταμένες δηλώσεις, όπως «Θα είμαι πάντα εδώ για σένα» και εν συνεχεία να υποστηρίζουν ότι δεν τους πιστεύουν.
Παιδιά:
Τα παιδιά με υγιείς συναισθηματικούς δεσμούς με τους γονείς τους συνήθως αναστατώνονται όταν μένουν μόνα, έστω και για μικρά χρονικά διαστήματα. Η αντίδραση αυτή είναι λογική μέχρι ένα σημείο. Πάραυτα, μπορεί να αποτελεί ένα σημείο μιας υποκείμενης κατάστασης ψυχικής υγείας όταν οδηγεί σε:
Άγχος αποχωρισμού. Εάν ένα παιδί ανησυχεί για τους γονείς του, που φεύγουν για κάποιες ώρες από το σπίτι, εκ των προτέρων, το παιδί μπορεί να εκδηλώνει φόβους εγκατάλειψης.
Πανικός. Εάν ένα παιδί ξεκινήσει να πανικοβάλλεται όταν δεν βλέπει τους γονείς του – η έντονη αυτή αντίδραση ίσως να είναι σημάδι κάποιου προβλήματος —.
Φόβος μην μείνουν μόνα τους. Ορισμένα παιδιά δεν μπορούν να κοιμηθούν δίχως τους γονείς τους και μάλιστα δεν θα τους αφήσουν να βγουν και από το δωμάτιό τους.
Παράγοντες κινδύνου
Ορισμένα θέματα εγκατάλειψης και φόβοι γίνονται επεμβατικά. Μπορούν να απομακρύνουν κάποιον από μια κανονική, υγιή ζωή.
Ένα ιστορικό οιουδήποτε από τα παρακάτω μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο των φόβων εγκατάλειψης:
Παραμέληση. Τα άτομα που έχουν παραμεληθεί, κακοποιηθεί ή εγκαταλειφθεί, και ιδιαιτέρως κατά τα παιδικά τους χρόνια, είναι πιθανότερο να αναπτύξουν αυτό το ζήτημα. Αντίστοιχα, οι ενήλικες που παραμελήθηκαν ως παιδιά είναι πιο πιθανό να επαναλάβουν παρόμοιες συμπεριφορικές τάσεις με τα δικά τους παιδιά.
Στρες. Τα υψηλά στάδια άγχους μπορεί να κάνουν το ήδη υπάρχον φυσικό άγχος χειρότερο. Αυτό μπορεί να επιδεινώσει τους φόβους και να καταλήξει σε νέες διαταραχές.
Τραυματικά γεγονότα. Όσοι έχουν υποστεί τραυματισμό ή έχουν βιώσει τον θάνατο ή έχουν υπάρξει θύματα εγκλήματος είναι εύλογο να αναπτύξουν αυτά τα ζητήματα.
Πώς να αντιμετωπίσετε τα ζητήματα εγκατάλειψης
Η θεραπεία για τα θέματα εγκατάλειψης επικεντρώνεται στη διαμόρφωση υγιών συναισθηματικών ορίων. Πρέπει να εφεύρετε ένα οπλοστάσιο απαντήσεων για να το αναδιπλώσετε όταν αισθάνεστε ότι τα παλαιότερα μοτίβα σκέψης σας αναδύονται ξανά.
Οι κυριότερες θεραπείες για θέματα εγκατάλειψης περιλαμβάνουν:
Θεραπεία. Ζητήστε την αρωγή ενός επαγγελματία ψυχικής υγείας, δηλαδή κάποιου θεραπευτή, συμβούλου. Τέτοιου είδους άτομα είναι ικανά να σας βοηθήσουν να ξεπεράσετε τους φόβους της εγκατάλειψής σας. Θα συνεργαστούν επίσης μαζί σας προκειμένου να αντιληφθούν τον τόπο που πηγάζει ο φόβος και να σας βρουν λύσεις και να σας αναπτύξουν συμπεριφορές άμυνας για την στιγμή που θα αισθανθείτε ότι ο φόβος σας αυξάνεται.
Αυτο-φροντίδα. Οι άνθρωποι με θέματα εγκατάλειψης μπορεί να επωφεληθούν από την αυτο-φροντίδα. Η εξασφάλιση της ικανοποίησης των συναισθηματικών αναγκών είναι ενδεδειγμένη για φιλίες και σχέσεις. Τοιουτοτρόπως, μπορείτε να παρέχετε καλύτερα για τον σύντροφο, τον φίλο ή το παιδί σας.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Ο φόβος της εγκατάλειψης, therapia.gr, διαθέσιμο εδώ
- Ο φόβος της εγκατάλειψης, psy-life.gr, διαθέσιμο εδώ
