Της Βασιλικής Βλαχογιάννη,
Η ναυμαχία του Port Arthur έλαβε χώρα στις 8 Φεβρουαρίου του 1904 και σηματοδοτεί την έναρξη του Ρωσοϊαπωνικού Πολέμου, μια σύγκρουση μεταξύ της Ρωσικής Αυτοκρατορίας και της Ιαπωνίας που διήρκησε από το 1904 έως το 1905.
Αλλαγές έλαβαν χώρα για την Ιαπωνία το 1868, μια περίοδο ριζικού εκσυγχρονισμού, μετατρέποντας τη χώρα σε ένα από τα κορυφαία τεχνολογικά κράτη του κόσμου, γεννώντας την επιθυμία για πλούτο, δύναμη και κύρος. Το 1894, λοιπόν, η Ιαπωνία ξεκινά πόλεμο με την Κίνα με στόχο τον έλεγχο της Κορέας και τη χερσόνησο Liaotung, η οποία διέθετε το στρατηγικό λιμάνι Port Arthur. Με τη νίκη σε αυτόν τον πόλεμο, η Ιαπωνία απέκτησε την πρώτη της πραγματική βάση στην ασιατική ήπειρο.
Ωστόσο, η Γαλλία, η Γερμανία και η Ρωσία διαμαρτυρήθηκαν ότι η ιαπωνική κατοχή της χερσονήσου Liaotung θα αποτελούσε συνεχή απειλή για την Κίνα και ανάγκασαν, μέσω της διπλωματίας, μια βαθιά ταπεινωμένη Ιαπωνία να επιστρέψει τα κέρδη του πολέμου. Επιπρόσθετα, λίγες ημέρες μετά την αποχώρηση της Ιαπωνίας από τα εδάφη, η Ρωσία προχώρησε σε μίσθωση του Port Arthur από την αδύναμη Κίνα με διττό σκοπό. Αφενός, να έχει στην κατοχή της λιμάνι με «ζεστά νερά» για τον στόλο της στον Ειρηνικό Ωκεανό, που ήταν ζωτικής σημασίας για την ίδια και για τα επεκτατικά της σχέδια στην Άπω Ανατολή, και, αφετέρου, για την περαιτέρω ανάπτυξη μιας σιδηροδρομικής γραμμής που θα συνέδεε το Port Arthur με τη Ρωσία.
Αυτή η αυξανόμενη ρωσική παρουσία προκάλεσε έντονη ανησυχία στους γεμάτους φιλοδοξίες και συμφέροντα ηγέτες της Ιαπωνίας. Οι τελευταίοι προσπάθησαν να χωρίσουν την επίμαχη περιοχή σε σφαίρες επιρροής και να καταλήξουν σε συμφωνία με τη Ρωσική Αυτοκρατορία. Αντίθετα, οι Ρώσοι διπλωμάτες κωλυσιεργούσαν, θεωρώντας πως η χώρα τους υπερέχει στρατιωτικά από την Ιαπωνία, γεγονός που θα την απέτρεπε να κηρύξει τον πόλεμο.
Στις 8 Φεβρουαρίου του 1904, η Ιαπωνία έκανε αιφνιδιαστική επίθεση στον ρωσικό στόλο, που ήταν αγκυροβολημένος στο Port Arthur. Τρεις ώρες αργότερα κήρυξε τον πόλεμο στη Ρωσία, οδηγώντας στον πρώτο μεγάλο πόλεμο του 20ού αιώνα. Η επίθεση σχεδιάστηκε και εκτελέστηκε από τον Ιάπωνα ναύαρχο Togo Heihachiro, ο οποίος κατάφερε να αποκλείσει τον ρωσικό στόλο στο λιμάνι του Port Arthur και να καταστρέψει δύο αντιτορπιλικά, το Retvizan και το Tsesarevich και ένα καταδρομικό πλοίο, το Pallada. Μετά την επίθεση, ο ιαπωνικός στόλος αποσύρθηκε σε ασφαλή απόσταση, αφήνοντας, όμως, αποκλεισμένα τα ρωσικά πλοία στο Port Arthur. Τους επόμενους μήνες πολλές ρωσικές απόπειρες εξόδου από την πολιορκία κατάφεραν να εμποδιστούν από τους Ιάπωνες, με κυριότερη στις 13 Απριλίου, όπου οι Ρώσοι υπέστησαν τραγικές απώλειες μετά από πρόσκρουση μιας εκ των ναυαρχίδων τους σε νάρκη.
Έπειτα από δίμηνη πολιορκία και με εξουδετερωμένο το ρωσικό ναυτικό, στις 5 Μαΐου πέντε ιαπωνικές μεραρχίες πεζικού αποβιβάστηκαν στο Port Arthur, οδηγώντας σε σκληρές μάχες και πόλεμο χαρακωμάτων, οι οποίες έδωσαν ένα στίγμα για τις συγκρούσεις που ακολούθησαν κατά τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Η παράδοση του Port Arthur συντελέστηκε στις 2 Ιανουαρίου του 1905, με τεράστιες απώλειες και για τις δύο πλευρές.
Εν κατακλείδι, η κατάληψη του Port Arthur από τον ιαπωνικό στόλο και στρατό, σε συνδυασμό και με τις επόμενες ιαπωνικές νίκες κατά τη διάρκεια του Ρωσοϊαπωνικού Πολέμου, διαδραμάτισαν σημαντικό ρόλο. Αφενός, εξανάγκασαν τη Ρωσική Αυτοκρατορία σε διαπραγματεύσεις, αφετέρου, ανέδειξαν την Ιαπωνία σε παγκόσμια δύναμη, εκπλήσσοντας ολόκληρο τον δυτικό κόσμο κι αποδεικνύοντας πως μια ασιατική χώρα μπορεί να αναμετρηθεί με ένα ισχυρό ευρωπαϊκό κράτος.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- britannica.com, Battle of Port Arthur. Διαθέσιμο εδώ
- Dr. Townsend, Susan (2011), Japan’s Quest for Empire 1931 – 1945, bbc.co.uk. Διαθέσιμο εδώ
