Του Δημήτρη Σεργάκη,
Εδώ και πολλά χρόνια γίνονται έρευνες για το αν η μουσική μπορεί να επηρεάσει την ανάπτυξη των φυτών και με ποιον τρόπο. Πολλοί ισχυρίζονται ότι τα φυτά προτιμούν την κλασική μουσική για να αναπτυχθούν, ενώ με τη μέταλ και ροκ μουσική, τραυματίζονται ή πεθαίνουν. Φυσικά πρόκειται για μύθο. Σίγουρα ακούγεται φαντασμαγορικό, να μπορούμε να μυήσουμε τα φυτά μας στην αγαπημένη μας μουσική, όμως τα πράγματα είναι λίγο διαφορετικά απ’ ό,τι τα φανταζόμαστε.
Τα φυτά, ως ζωντανοί οργανισμοί, είναι φυσιολογικό να αντιδρούν σε εξωτερικά ερεθίσματα, όπως είναι οι ήχοι. Η μουσική είναι ένα σύνολο αρμονικών συχνοτήτων και δονήσεων με διαφορετικά τονικά ύψη. Σύμφωνα με ισχυρισμούς, η μουσική μπορεί να βοηθήσει την ανάπτυξη των φυτών, καθώς οι συχνότητες των ηχητικών κυμάτων, μεταξύ άλλων, δημιουργούν αυξομειούμενες πιέσεις στην επιφάνεια των φύλλων, βοηθώντας το φυτό να αναπνέει καλύτερα, άρα και να αναπτυχθεί.
Πολλοί έχουν πειραματιστεί γράφοντας μουσική για φυτά. Μεταξύ αυτών, ο Mort Garson, πίσω στο 1976, με την πολλή ενδιαφέρουσα και παράξενη ιστορία του άλμπουμ “Mother Earth’s Plantasia”. Ο Mort Garson ήταν Καναδός συνθέτης, πρωτοπόρος της ηλεκτρονικής μουσικής και του Moog (είδος synthesizer). Έγραψε μουσική για τηλεόραση και κινηματογράφο, καθώς και για την προσγείωση του Apollo 11 στο φεγγάρι.
Παρότι η δεκαετία του ’70 έφερε στην Αμερική τη μόδα του «εναλλακτικού» τρόπου ζωής, ένα μέρος σαν το φυτώριο Mother Earth Plant Boutique στο Λος Άντζελες έμοιαζε σπάνιο, αλλά και πολύ δημοφιλές. Σε κάποια στάση της μουσικής του καριέρας, ο Garson βρέθηκε να γράφει το “Mother Earth’s Plantasia”, ένα δίσκο που δεν κυκλοφόρησε ποτέ επίσημα, αλλά δινόταν ως δώρο με κάθε αγορά φυτών από τη συγκεκριμένη μπουτίκ. Το χαρακτηριστικό του εξώφυλλο κοσμεί ένα σκιτσάκι με δύο ανθρώπους, με τη νοητή γραμμή του κεφαλιού τους να σχηματίζεται από τα φύλλα ενός φυτού, το οποίο αγκαλιάζουν. Η μουσική δημιουργήθηκε αποκλειστικά με τη χρήση αναλογικών Moog synthesizer και, όπως υποδηλώνει ο υπότιτλος του εξωφύλλου, πρόκειται για συνθέσεις «για τα φυτά και τους ανθρώπους που τα αγαπάνε».
Είναι δύσκολο βέβαια, να μπούμε στο μυαλό του Garson και να κατανοήσουμε γιατί θεώρησε ότι η μουσική που δημιούργησε προορίζεται για φυτά. Πολλοί υποθέτουν ότι πηγή της έμπνευσής του αποτέλεσε το βιβλίο The Secret Life Of Plants, που κυκλοφόρησε το 1973 και στο οποίο υπήρχαν ισχυρισμοί ότι τα φυτά είχαν συναισθήματα, αλλά και η τάση εκείνης της εποχής, βάσει της οποίας πολλοί επιστήμονες ερευνούσαν την επίδραση του ήχου και της μουσικής στην ανάπτυξη των φυτών.
Πατώντας το play, αν και άνθρωπος, αμέσως νιώθεις μια ζεστασιά και μια νοσταλγία. Μια ηλεκτρονική μελωδία σε κάνει να φαντασιώνεσαι το εναρκτήριο “Plantasia” σαν κάποια πίστα 8-bit βιντεοπαιχνιδιού, συναντώντας ζεστούς ήχους που μοιάζουν με πνευστά. Χρόνια μετά, το συγκεκριμένο κομμάτι χαρακτηρίστηκε από τον κόσμο του ίντερνετ ως «ο ύμνος των φυτών». Σήμα κατατεθέν αποτελούν και οι τίτλοι των κομματιών, οι οποίοι επιδιώκουν ακόμη πιο πολύ να αντιμετωπίσουμε το Plantasia ως μία σύνθεση, ένα ολοκληρωμένο έργο. Αφιερωμένοι σε διάφορα φυτά: “The Symphony for a Spider Plant”, “Ode to an African Violet”, “You don’t have to walk a Begonia”, αποτελούν τον λόγο που ο ανθρώπινος ακροατής δημιουργεί συνεχώς εικόνες και ταυτόχρονα προσπαθεί να αποκωδικοποιήσει τη μουσική. Αυτή είναι και η γοητεία του “Plantasia”, το ότι δε μπορείς να το αποκωδικοποιήσεις πλήρως. Παρατηρείς μουσικά στοιχεία γνώριμα, απλές μελωδίες, όμως με μια απροσδιόριστη παιδικότητα, που το κάνει να θυμίζει ένα παράξενο ρετρό παραμύθι με πρωταγωνιστές τα φυτά.
Πολλά χρόνια μετά, φαίνεται άδικο που ένας δίσκος σαν αυτόν πιθανόν κατέληγε σε μια στοίβα με αχρείαστα αντικείμενα, καθώς εκείνη την εποχή δεν ήταν παρά ένα συνοδευτικό αντικείμενο για εκείνους που αγόραζαν φυτά από τη μπουτίκ και κανείς δεν ξέρει σε πόσα σπίτια κατέληξε χωρίς να ακουστεί ποτέ. Ο δίσκος δεν είχε ξεχωρίσει, δεδομένης φυσικά και της βιομηχανίας της μουσικής στη δεκαετία του ’70, που οι δίσκοι με θέμα τη καινοτομία ήταν σχετικά κοινότυποι. Το Plantasia «ξεθάφτηκε» από τις σκονισμένες αποθήκες, όπως και αμέτρητα μουσικά διαμάντια του 20ου αιώνα, μέσα από τον αλγόριθμο του Youtube.
Βίντεο με ολόκληρο το άλμπουμ προσέλκυσαν εκατομμύρια προβολές· κριτικοί και blogs το ανακάλυψαν και μίλησαν για αυτό με τα καλύτερα λόγια. Στα πρώτα χρόνια της αναγέννησής του μέσα από το ίντερνετ, ένα αυθεντικό αντίγραφο του “Plantasia” θεωρούταν συλλεκτικό και πωλούνταν έως και 600$. Αυτή είναι η ομορφιά του ίντερνετ. Περίπου 40 χρόνια μετά τη δημιουργία του, ένα εντελώς ξεχασμένο ρετρό άλμπουμ ηλεκτρονικής μουσικής, που προοριζόταν για φυτά, αγαπήθηκε από τον κόσμο, κάτι που τελικά το 2019 οδήγησε στην επίσημη κυκλοφορία της βινυλιακής έκδοσής του από την Sacred Bones.
Κανείς δε μπορεί να πει με βεβαιότητα ότι η μουσική αυτή μπορεί να βοηθήσει τα φυτά να αναπτυχθούν όπως υποστηρίζει ο Garson. Το σίγουρο είναι πως, αν και άλμπουμ που προορίζεται για φυτά, αξίζει να το ακούσει κάθε φίλος τη μουσικής. Αν θέλετε να δοκιμάσετε την τύχη του και στις γλάστρες, με τη νέα έκδοση από τη Sacred Bones θα βρείτε μαζί κι ένα καρτελάκι με σπόρους. Φυτέψτε τους, ποτίστε τους και βάλτε το Plantasia στα ηχεία. Αν δεν πιάσει στα φυτά, σίγουρα θα πιάσει σε εσάς.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Mother Earth’s Plantasia: The cult album you should play to your plants, theguardian.com, διαθέσιμο εδώ.
- Music for Plants Is Real( Even If The Science Isn’t), npr.org, διαθέσιμο εδώ.
