Του Ιάσονα Λαδέα,
Δεν τίθεται καμία αμφισβήτηση πως, το τελευταίο χρονικό διάστημα, η θεματολογία της επικαιρότητας μονοπωλείται από τις εντάσεις και τις συνεχείς εξελίξεις στην ουκρανική επικράτεια. Στη διπλωματική αυτή σκακιέρα ανάμεσα στις δύο αντιμαχόμενες πλευρές, ανάμεσα σε έναν Ρώσο Πρόεδρο με επεκτατικές τάσεις και έναν ρομαντικό Ουκρανό κωμικό που μεταπήδησε στο χώρο της πολιτικής, η «τέταρτη εξουσία» καταλαμβάνει σημαντική δύναμη, όπως διαχρονικά συμβαίνει εν καιρώ πολεμικής σύρραξης. Το Κρεμλίνο δέχθηκε ένα πολύ βαθύ πλήγμα με την υπόθεση της Ρωσίδας δημοσιογράφου Marina Ovsyannikova, η οποία προέβη σε μία κυνική παραδοχή του ρωσικού χειρισμού των μέσων μαζικής ενημέρωσης, με αποτέλεσμα να απασχολήσει έντονα την ευρωπαϊκή κοινή γνώμη.
Πιο συγκεκριμένα, η Marina Ovsyannikova προχώρησε σε μία κίνηση η οποία υπογράμμισε τον αθέμιτο «μιντιακό» χαρακτήρα της ρωσικής πλευράς, διακόπτοντας τη ζωντανή ροή του κεντρικού δελτίου ειδήσεων του πρώτου καναλιού της ρωσικής κρατικής τηλεόρασης, ανοίγοντας παράλληλα ένα πλακάτ, με συνθήματα κατά της εισβολής στην Ουκρανία, πίσω ακριβώς από την κεντρική παρουσιάστρια. Πριν από τη διαμαρτυρία αυτή, η ίδια ηχογράφησε ένα βίντεο στο οποίο χαρακτηριστικά αναφέρει πως οι ειδήσεις σχετικά με το ουκρανικό μέτωπο τροποποιούνται, φιλτράρονται και παρουσιάζονται με τέτοιον τρόπο, ώστε να εξυπηρετούν πολιτικά συμφέροντα, καθώς και την επιθετική εξωτερική πολιτική της χώρας της. Αυτό το οποίο προκάλεσε μεγάλο ενδιαφέρον είναι πως η ίδια παραδέχτηκε ότι υπήρξε εργαλείο διαμόρφωσης και διάδοσης της προπαγάνδας του Κρεμλίνου, μέσα από τη δημοσιογραφική της δράση.
Η Marina Ovsyannikova ανέδειξε, στην πραγματικότητα, το φαινόμενο της προπαγάνδας. Κατά τη διάρκεια πολεμικών συγκρούσεων, η μαζική ενημέρωση είναι εθνοκεντρικά προσανατολισμένη, φαινόμενο το οποίο το έχουμε συναντήσει πολλές φορές στο παρελθόν. Η ίδια η Ρωσίδα δημοσιογράφος έδωσε ιδιαίτερη έμφαση στην προπαγάνδα, την οποία φαίνεται να προωθεί το Κρεμλίνο, αγνοώντας πλήρως τον αντίκτυπο που θα έχουν οι ενέργειές της στη μετέπειτα επαγγελματική της πορεία. Η πράξη της, αδιαμφισβήτητα, υπογραμμίζει το σθένος και το θάρρος της, αν αναλογιστεί κανείς πως έδωσε σάρκα και οστά στο λειτούργημα του δημοσιογράφου. Με την στάση της κατόρθωσε να εναντιωθεί απέναντι στην προπαγάνδα που χρησιμοποιεί ο Ρώσος Πρόεδρος Putin, περί ειδικής στρατιωτικής επιχείρησης και απαλλαγής από τον ναζιστικό χαρακτήρα που διέπει το ουκρανικό καθεστώς. Το επιχείρημα αυτό, εύκολα μπορεί να εξουδετερωθεί, με μία απλή αναδρομή στα ποσοστά των εκλογών στην ουκρανική πολιτική σκηνή, όπου η ακροδεξιά συγκεντρώνει ένα πενιχρό 3 με 5%.
Σε αυτό το σημείο, αξίζει να αναφέρουμε πως ένα ακόμα επιχείρημα της ρωσικής προπαγάνδας, το οποίο περιγράφει πως η παροχή οπλικών συστημάτων από μία χώρα στην Ουκρανία συνεπάγεται και τη συμμετοχή της εν λόγω χώρας στον πόλεμο, μπορεί να απαντηθεί με βάση τις διατάξεις του καταστατικού Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών. Ειδικότερα, κάθε κράτος το οποίο υφίσταται εισβολή, η οποία παραβιάζει το Διεθνές Δίκαιο, έχει το αναφαίρετο δικαίωμα να δεχτεί, απολύτως νόμιμα, στρατιωτικό εξοπλισμό από άλλες χώρες, χωρίς αυτό να σημαίνει πως οι χώρες αυτές θα εμπλακούν στην πολεμική σύρραξη, γεγονός που επιβεβαιώνει και ο επικεφαλής ευρωβουλευτής της ειδικής επιτροπής για εξωτερικές παρεμβάσεις και την παραπληροφόρηση, Rafaël Gluksmann.
Το φαινόμενο της λογοκρισίας είναι ακόμη μία στρατηγική κίνηση που χρησιμοποιείται στον πόλεμο. Ο Ρώσος Πρόεδρος φαίνεται να προχωρά στη διαμόρφωση ενός δικτατορικού καθεστώτος, βουτηγμένο στους περιορισμούς και τη λογοκρισία. Ο ίδιος απαγόρευσε την πρόσβαση στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης για τον ρωσικό λαό, μια διαδικτυακή κοινότητα που τη σημερινή εποχή αποτελεί, καλώς ή κακώς, μια πηγή πληροφόρησης, ενημέρωσης, ακόμη και αποτύπωσης των πραγμάτων με μία διαφορετική εκδοχή. Δε δίστασε, επίσης, να προβεί στην ποινικοποίηση της ανεξάρτητης δημοσιογραφίας, ενέργεια που, κατ’ εμέ, κατακρεουργεί τον χαρακτήρα του δημοκρατικού πολιτεύματος, καθώς και την ελευθερία των μέσων μαζικής ενημέρωσης. Τέλος, δεν μπορούμε να αγνοήσουμε πως ο Vladimir Putin υπέγραψε νομοσχέδιο, σύμφωνα με το οποίο απαγορεύεται να χρησιμοποιηθούν λέξεις όπως «πόλεμος» και «εισβολή», ενώ οι ποινές που προβλέπονται για όποιον διαδίδει fake news για τις ρωσικές ένοπλες δυνάμεις ενδέχεται να φτάσουν και τα 15 χρόνια.
Σε αυτό το σημείο προέκυψε ένα ακόμη σενάριο, το οποίο προσδίδει μία τελείως διαφορετική οπτική γωνία. Ορισμένοι χαρακτήρισαν την ενέργεια της Ρωσίδας δημοσιογράφου ως μία στρατηγική κίνηση, προκειμένου να αφαιρεθεί η ευθύνη από τον λαό της Ρωσίας και να μεταφερθεί αποκλειστικά στον Putin, ως μία απεγνωσμένη προσπάθεια να απαλλαγεί το ρωσικό κράτος από τις κυρώσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης και του ΝΑΤΟ. Ωστόσο, η άποψη αυτή αποχώρησε σύντομα από το προσκήνιο. Η αντιπολίτευση στήριξε το εγχείρημα της ευρέως, πλέον, γνωστής δημοσιογράφου, διατηρώντας μια ξεκάθαρη θέση, απαλλαγμένη από οποιονδήποτε αντιπολιτευτικό βερμπαλισμό. Παράλληλα, σε μία σπάνια ένδειξη διαλόγου και υγιούς επικοινωνίας ανάμεσα στις δύο πλευρές, προχώρησε και ο Πρόεδρος της Ουκρανίας, Volodymyr Zelenskyy, ο οποίος ευχαρίστησε προσωπικά την Ovsyannikova για την ειλικρίνεια και το θάρρος της, ενώ ο Γάλλος Πρόεδρος, Emmanuel Macron, ανακοίνωσε πως θα προσπαθήσει να προστατέψει την εν λόγω δημοσιογράφο, είτε μέσω πρεσβείας είτε μέσω ασύλου. Το παράδειγμα του Macron καθιστά σαφές πως η Ευρώπη γοητεύεται από το εγχείρημα της Marina Ovsyannikova, ενώ εκδηλώνει μια έμπρακτη στήριξη, μέσα σε ένα γενικότερο κλίμα πολιτικού αναβρασμού.
Κάνοντας, λοιπόν, μία σύνοψη των δεδομένων της παρούσας κατάστασης, η Marina Ovsyannikova πραγματοποίησε μια αρκετά διαφορετική διαμαρτυρία απέναντι στον πόλεμο στο ουκρανικό μέτωπο, με μεγάλο θάρρος και ψυχική δύναμη. Η ίδια πραγματοποίησε μια ηρωική πράξη, όχι επειδή είναι της μόδας να χρησιμοποιούμε τον όρο του «ήρωα», αλλά επειδή υποστήριξε αυτό που πιστεύει. Μάλιστα το έγραψε στην κυριολεξία και σε πλακάτ, το κούνησε πάνω, κάτω, δεξιά και αριστερά μέχρι να καταστεί σε όλους σαφές πως η ίδια θα συνεχίσει να πιστεύει αυτό που θεωρεί σωστό, ακόμα και μπροστά στις κάμερες, έτοιμη να υποστεί τις συνέπειες μόλις εκείνες κλείσουν.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- «Μαρίνα Οβσιανίκοβα: Η γυναίκα πίσω από το πλακάτ κατά της ρωσικής εισβολής», Kathimerini.gr, διαθέσιμο εδώ
- «Μαρίνα Οβσιανίκοβα: Η Ρωσίδα που είπε όχι στον πόλεμο του Πούτιν έγινε πρωτοσέλιδο στη Liberation», protothema.gr, διαθέσιμο εδώ
- «Γάλλος ευρωβουλευτής καταρρίπτει, απλά, 4 fake news που χρησιμοποιεί η ρωσική προπαγάνδα για την εισβολή», iefimerida.gr, διαθέσιμο εδώ
