Της Ροδάνθης Αλεξίου,
Η Madeleine Albright, γεννημένη ως Maria Jana Korbelova στην Τσεχοσλοβακία το 1937 και η πρώτη γυναίκα Υπουργός Εξωτερικών των Η.Π.Α., έφυγε από τη ζωή την προηγούμενη Πέμπτη, 23 Μαρτίου. Η κληρονομιά που αφήνει πίσω της είναι σίγουρα αμφιλεγόμενη, ειδικά για τους χειρισμούς της στη Γιουγκοσλαβία. Ο λαός των Βαλκανίων συνεχίζει να είναι διχασμένος ως προς το πρόσωπό της και τις αποφάσεις της κατά τη δεκαετία του ’90 στην περιοχή. Στη Σερβία το όνομά της συνοδεύεται με τη λέξη «αδίστακτη», στο Κόσοβο και στη Βοσνία με τη λέξη «ήρωας». Ας κάνουμε μια σύντομη αναδρομή της πολυτάραχης ζωής της Madeleine Albright, η οποία έφυγε από τη ζωή μία μέρα πριν από την 23η επέτειο της απόφασης για τον βομβαρδισμό του ΝΑΤΟ στη Γιουγκοσλαβία.
Πριν από την ανάθεση της θέσης της Υπουργού Εξωτερικών των Η.Π.Α. στην Albright από τον Bill Clinton, μετά από την επανεκλογή του, η Albright είχε χτίσει ένα δυνατό όνομα στον χώρο των πολιτικών επιστημών. Γεννημένη σε μια οικογένεια διπλωματών, με τον πατέρα της να δουλεύει για την Τσεχοσλοβακία στο Βελιγράδι, στο Λονδίνο και, μετέπειτα, στα Ηνωμένα Έθνη ως διαμεσολαβητής για την κρίση στο Κασμίρ μεταξύ Πακιστάν και Ινδίας. Όταν έγινε κομμουνιστική η χώρα τους, η οικογένεια της Albright αποφάσισε να ζητήσει πολιτικό άσυλο στις Η.Π.Α. και στα 11 της χρόνια η Albright μετακόμισε στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού, γνωρίζοντας ήδη τέσσερις γλώσσες και έχοντας ζήσει σε διάφορες ευρωπαικές χώρες. Όταν ήταν καιρός για να διαλέξει το αντικείμενο των σπουδών της, η Albright αποφάσισε να ακολουθήσει τα χνάρια του πατέρα της και κέρδισε υποτροφία για να σπουδάσει πολιτικές επιστήμες στο Wellesley, το ίδιο πανεπιστήμιο από το οποίο θα αποφοιτούσε η Hillary Clinton. Στα μέσα της δεκαετίας του ’70 είχε ήδη αρχίσει να εμπλέκεται ενεργά στην πολιτική σκηνή των Η.Π.Α., διδάσκοντας στο Georgetown και συμβουλεύοντας σημαντικές Δημοκρατικές φιγούρες του χώρου, όπως τον Σύμβουλο Εθνικής Ασφάλειας του Jimmy Carter, Zbigniew Brzezinski.
Ο Bill Clinton ζήτησε για πρώτη φορά τη βοήθειά της, όταν ανέλαβε την εξουσία το 1992. Η Albright συμβούλεψε τον Clinton κατά τη διάρκεια της μετάβασης από την προηγούμενη κυβέρνηση στην καινούρια και την πρότεινε για Πρέσβειρα των Η.Π.Α. στον ΟΗΕ. Η Γερουσία ενέγκρινε την απόφαση του πρώην Προέδρου ομόφωνα. Πέντε χρόνια αργότερα θα γινόταν η πρώτη γυναίκα Υπουργός Εξωτερικών των Η.Π.Α.. Σε αυτούς τους δύο κρίσιμους ρόλους, η Albright θα παίξει καθοριστικό ρόλο στην εποχή μετά από το τέλος του Ψυχρού Πολέμου. Με την πτώση της Σοβιετικής Ένωσης, τον πόλεμο στη Γιογκοσλαβία και την κρίση στη Μέση Ανατολή, οι αποφάσεις της επηρέασαν τον ρου την ιστορίας και, κατά συνέπεια, την έκαναν ένα από τα πιο αμφιλεγόμενα άτομα της πολιτικής σκηνής της δεκαετίας του ’90. Και όχι αδίκως. Ένα από τα πιο γνωστά λόγια της ήταν προς τον Colin Powell, διάδοχό της στο Υπουργείο επί Bush, σχετικά με τον τρόπο συμμετοχής των Η.Π.Α. στις κρίσεις ανά την υφήλιο: «Ποιο είναι το νόημα να φυλάς αυτόν τον θαυμάσιο στρατό, Κόλιν, αν δεν μπορούμε να τον χρησιμοποιήσουμε;». Στην περιοχή των Βαλκανίων η φήμη της Albright συνεχίζει να είναι περίπλοκη. Ήταν εκείνη η οποία είχε στηρίξει την εμπλοκή των δυτικών δυνάμεων στο Κόσοβο εναντίον των δυνάμεων πιστών στον Milosevic και τον βομβαρδισμό του ΝΑΤΟ στη Γιουγκοσλαβία επί 78 ημέρες.
Στα 84 της χρόνια, η Madeleine Albright άφησε πίσω της μια αμφιλεγόμενη κληρονομιά και σίγουρα οι αποφάσεις της διαμόρφωσαν τον κόσμο στον οποίο ζούμε. Ηρωίδα υπέρ των αδύναμων και της δημοκρατίας ή αδίστακτη φιγούρα με υπερβολική δύναμη στα χέρια της; Ίσως όλα εξαρτώνται από την πλευρά της διαμάχης στην οποία στέκεται κανείς.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Madeleine Albright, first female US secretary of state, dies, CNN, Διαθέσιμο εδώ.
- Balkans split over Madeleine Albright’s wartime legacy, ctpost, Διαθέσιμο εδώ.
- Obituary: Madeleine Albright, the first female US secretary of state, BBC, Διαθέσιμο εδώ.
