Της Αννίτας Ελισσαίου,
Την προηγούμενη εβδομάδα, το Ανώτατο Δικαστήριο του Περού κλήθηκε να αποφανθεί σε μια άκρως αμφιλεγόμενη υπόθεση, αυτήν της απόδοσης χάρης και απελευθέρωσης του πρώην Προέδρου της χώρας, Alberto Fujimori, ο οποίος καταδικάστηκε σε 25 χρόνια φυλάκισης το 2007, με τις κατηγορίες της διαφθοράς και της παραβίασης ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Η απόφαση δίχασε τους δικαστές του Συνταγματικού Δικαστηρίου, με τρεις ψήφους υπέρ της χάρης και τρεις κατά. Έπειτα από μια «έντονη», όπως περιεγράφηκε, διαδικασία, στη διάρκεια της οποίας εκφράστηκαν τελείως διαφορετικές θέσεις για το ζήτημα της απελευθέρωσης του Fujimori, η ψήφος του προέδρου του Δικαστηρίου «έσπασε» την ισοπαλία, με 4-3 υπέρ της χάρης στον φυλακισμένο πολιτικό. Ένας από τους πιο βασικούς λόγους για την απελευθέρωση του Fujimori φαίνεται να είναι η πολύ άσχημη κατάσταση της υγείας του, καθώς ο 83χρονος πολιτικός είχε μόλις πρόσφατα πάρει εξιτήριο από το νοσοκομείο.
Η απόφαση προκάλεσε έντονες αντιδράσεις στη χώρα, με τον Πρόεδρο Pedro Castillo να τη χαρακτηρίζει απόδειξη της συνταγματικής κρίσης που αντιμετωπίζει το κράτος. Ο αριστερός Castillo ζήτησε από διεθνή δικαστήρια να «προστατεύσουν την απόδοση δικαιοσύνης», υπονοώντας ενδεχομένως ότι θα γίνει προσφυγή σε κάποιο διεθνές όργανο. Ο Πρωθυπουργός Aníbal Torres δήλωσε ότι η κυβέρνηση πρέπει να σεβαστεί τη δικαστική απόφαση, παρόλο που αυτή επιτρέπει την ατιμωρησία πολιτικών όπως ο Fujimori. Τόσο ο Castillo όσο και ο Torres αντιτίθενται στην ύπαρξη του Συνταγματικού Δικαστηρίου γενικότερα, το οποίο βλέπουν ως κάτι αρνητικό για τη χώρα. Ο Πρόεδρος, στη διάρκεια της προεκλογικής του καμπάνιας, είχε δηλώσει ότι θα το καταργήσει, αλλά δεν έχει προβεί σε κάποια κίνηση ακόμη. Άλλες αριστερές παρατάξεις και ομάδες της κοινωνίας των πολιτών εξέφρασαν, επίσης, τη διαφωνία τους με την απόφαση, καλώντας τον κόσμο σε διαμαρτυρίες.
Ο Alberto Fujimori είναι ίσως η πιο αμφιλεγόμενη πολιτική φιγούρα του Περού. Ανέλαβε την εξουσία ως Πρόεδρος για πρώτη φορά το 1990, σε μια περίοδο που η χώρα ταλανίζονταν από δύσκολες οικονομικές συνθήκες. Μέσα από τις πολιτικές του και την ιδιωτικοποίηση πολλών κρατικών εταιρειών, ο Fujimori κατάφερε να ενισχύσει την εθνική οικονομία και να αντιμετωπίσει τα πολύ υψηλά επίπεδα πληθωρισμού. Όμως, οι επιτυχίες του στον τομέα της οικονομίας επισκιάστηκαν από τις παραβιάσεις της κυβέρνησης του στην πολιτική και την κοινωνία. Επικαλούμενος τον πόλεμο έναντι της τρομοκρατίας, ο Fujimori ήταν υπεύθυνος για την αποστολή «ομάδων θανάτου» το 1991 και 1992, με σκοπό την εξάλειψη του μαοϊκού κινήματος Shining Path, τους αντάρτες του Κομμουνιστικού Κόμματος του Περού. Τα μέλη του Shining Path ήταν γνωστά για τις βίαιες επιθέσεις τους, μέσα από τις οποίες ήλπιζαν να επιφέρουν την επανάσταση που θα οδηγούσε στον κομμουνισμό, αλλά η απάντηση της κυβέρνησης ήταν εξίσου βίαιη. Οι «ομάδες θανάτου», εκπαιδευμένες πλήρως από τον περουβιανό στρατό, επιδόθηκαν σε καταστροφές οικισμών, βασανιστήρια, και δολοφονίες αμάχων. Η Εθνική και η Στρατιωτική Υπηρεσία Πληροφοριών διέπραξαν κι αυτές βιαιότητες, όπως οι σφαγές στις περιοχές La Cantuta και Barrios Altos, που στοίχισαν τη ζωή σε 25 πολίτες, ανάμεσά τους και ένα μικρό παιδί.
Οι παράνομες δράσεις του Fujimori δεν αφορούσαν μόνο την κατατρόπωση του Shining Path. Κατά τη διάρκεια των προεδρικών του θητειών, ο Fujimori προσπάθησε να καταστείλει με βίαια μέσα την αριστερά στη χώρα, ενώ σφετερίστηκε ορισμένες εξουσίες, αποδυναμώνοντας το Κογκρέσο. Έχοντας τον στρατό υπό τον πλήρη έλεγχό του, ο Fujimori χρησιμοποίησε τις ένοπλες δυνάμεις για να καταλύσει το Κογκρέσο και να ανασυντάξει το Σύνταγμα της χώρας. Το τέλος της πολιτικής του καριέρας ήταν άδοξο, όμως. Το 2000, έχοντας εξασφαλίσει την τρίτη προεδρική του θητεία αλλά με τις κατηγορίες εναντίον του για νοθευμένες εκλογές να αυξάνονται, ο Fujimori εγκατέλειψε τη θέση του. Το «κερασάκι στην τούρτα» ήταν η δημοσίευση ενός βίντεο που έδειχνε τον αρχηγό κατασκοπείας του να δωροδοκεί βουλευτές. Ο Fujimori διέφυγε στην Ιαπωνία, από όπου παρέδωσε την παραίτησή του, αλλά επέστρεψε στη Νότια Αμερική, συγκεκριμένα στη Χιλή, το 2005, όταν και συνελήφθη. Οι αρχές της Χιλής τον εξέδωσαν στο Περού, όπου και δικάστηκε.
Δεν είναι, όμως, η πρώτη φορά που το θέμα της απελευθέρωσης του Fujimori απασχολεί την πολιτική σκηνή του Περού. Λίγα χρόνια νωρίτερα, το 2017, ο τότε Πρόεδρος Pedro Pablo Kuczynski είχε προτείνει την απόδοση χάρης στον Fujimori, αλλά όλα δείχνουν πως η κίνηση αυτή ήταν μια προσπάθεια να σωθεί ο ίδιος ο Kuczynski. Εκείνη την περίοδο, ο Πρόεδρος Kuczynski αντιμετώπιζε κατηγορίες για διαφθορά και ξέπλυμα χρημάτων, και χρειαζόταν άμεσα την υποστήριξη του Κογκρέσου, προκειμένου να «επιβιώσει» από μια πρόταση αποπομπής. Μέλη του κόμματος του Προέδρου φαίνεται να αντάλλαξαν την απελευθέρωση του Fujimori με ψήφους υποστήριξης από τους βουλευτές του Popular Force (Fuerza Popular), κόμμα που υποστηρίζει τον Fujimori, ώστε η απόφαση να περάσει. Ο Fujimori απελευθερώθηκε, αλλά η ελευθερία του κράτησε για μόλις εννέα μήνες προτού επιστρέψει στη φυλακή. Ομάδες για τα ανθρώπινα δικαιώματα προσέφυγαν στο Διαμερικανικό Δικαστήριο για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα, το οποίο ζήτησε από το Συνταγματικό Δικαστήριο του Περού να αναθεωρήσει την απόφαση. Το Δικαστήριο αποφάνθηκε ότι η απόφαση του Kuczynski ήταν αντίθετη με τις υποχρεώσεις του Περού απέναντι στην προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, και ήταν επομένως άκυρη.
Κατά την τελευταία εκλογική περίοδο του 2021, η κόρη του πρώην Προέδρου, Keiko Fujimori, υποψήφια για την προεδρεία, είχε δηλώσει ότι θα δώσει χάρη στον πατέρα της αν νικήσει τις εκλογές. Η Keiko Fujimori είναι αρχηγός του Popular Force, το οποίο προέκυψε από την ένωση του συνασπισμού Alliance for the Future, κομματικών παρατάξεων φιλικών προς τον Alberto Fujimori, και το οποίο κρατάει σε μεγάλο βαθμό την κληρονομιά του πατέρα της ζωντανή. Η Keiko, όμως, έχασε τις εκλογές, ενώ αντιμετωπίζει και η ίδια κατηγορίες για παράνομη χρηματοδότηση των προεκλογικών της καμπανιών.
Οργανισμοί ακτιβιστών και οικογένειες των θυμάτων του Fujimori έχουν εκφράσει την πρόθεση να προσφύγουν ξανά στο Διαμερικανικό Δικαστήριο, με βάση την Κόστα Ρίκα, προκειμένου να ανατρέψουν την απόφαση. Σε ανάρτησή του, το Διεθνές Δικαστήριο δήλωσε την ανησυχία του για την απόφαση απελευθέρωσης του Fujimori, την οποία θεωρεί ως εμπόδιο στη δικαίωση των θυμάτων και των οικογενειών τους. Μερικοί στο Περού τον επαινούν, άλλοι τον καταδικάζουν. Ο Alberto Fujimori πάντως είναι ξανά ελεύθερος, εκτός κι αν η διεθνής δικαιοσύνη αποφασίσει αλλιώς.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Peru court rules polarizing ex-President Fujimori can leave prison, Reuters, διαθέσιμο εδώ
- Top Peru court approves release of ex-President Alberto Fujimori, DW, διαθέσιμο εδώ
- Peru court authorizes release of ex-President Alberto Fujimori, Aljazeera, διαθέσιμο εδώ
- Peruvian court approves prison release of ex-President Alberto Fujimori, The Guardian, διαθέσιμο εδώ
- Peruvian court ruling to free Alberto Fujimori sparks outcry, Bloomberg, διαθέσιμο εδώ
