Της Μαρίας Κελεπούρη,
Μια πανδαισία χρωμάτων θα αντικρίσουν οι ταξιδιώτες που επισκέπτονται αυτό το διάστημα τον Διεθνή Αερολιμένα Αθηνών «Ελ. Βενιζέλος», αφού έως και τις 17 Ιουλίου 2022, στην αίθουσα αναχωρήσεων και, συγκεκριμένα, στο τμήμα «Τέχνη και Περιβάλλον» θα είναι διαθέσιμη η έκθεση «Ελληνικές Παραδοσιακές Φορεσιές». Τα σχέδια του γνωστού ζωγράφου Γήση Παπαγεωργίου, τα οποία έχει επιμεληθεί η Ιστορικός Τέχνης Λουΐζα Καραπιδάκη, αποτυπώνουν με ρεαλιστική ακρίβεια ακόμη και τις λεπτομέρειες των παραδοσιακών ενδυμασιών.
Με μία ευρεία συλλογή τοπικών φορεσιών, που εκτείνεται από τον Πόντο ως την Κύπρο, ο επισκέπτης θα έχει την ευκαιρία να ανακαλύψει ένα μέρος της ελληνικής πολιτιστικής ιστορίας. Φορεσιές που άλλοτε εκτίθενται σε μουσεία ως δείγματα της λαϊκής κληρονομιάς του έθνους και άλλες φορές κρατούνται φυλαγμένες ως προσωπικά ενθύμια, που συμβολίζουν το ταξίδι μιας οικογένειας στον χρόνο. Άλλωστε, τόσο η ποικιλία των υφασμάτων όσο και τα κομμάτια που συναπαρτίζουν μια παραδοσιακή φορεσιά αντικατοπτρίζουν τις συνθήκες της εκάστοτε περιοχής και εποχής.
Ακόμη και οι φορεσιές ενός συγκεκριμένου γεωγραφικού διαμερίσματος παρουσιάζουν παραλλαγές μεταξύ τους. Η κάθε ενδυμασία έπρεπε να είναι λειτουργική για τις καθημερινές εργασίες, ενώ την ίδια στιγμή προσαρμοζόταν ανάλογα με τις καιρικές συνθήκες κάθε τόπου. Παραδείγματος χάριν, οι φορεσιές των κατοίκων των νησιών ήταν πιο αέρινες, σε αντίθεση με τη στολή της Καραγκούνας στη Θεσσαλία, που αποτελείται από επιμέρους κομμάτια (τραχηλιά, σαγιάς κ.ά.), τα οποία αυξάνουν και το συνολικό της βάρος. Επιπλέον, οι χοροί της κάθε περιοχής εξαρτιούνταν από τα περιθώρια ευκολίας που πρόσφερε το ένδυμα, ιδιαίτερα αυτό των γυναικών. Στις νησιωτικές περιοχές οι φορεσιές συνήθως ανεμίζουν κατά τη διάρκεια των χορευτικών φιγούρων, κάνοντας το θέαμα ακόμη πιο εντυπωσιακό. Από την άλλη πλευρά, οι σιγανοί ρυθμοί των χορών της Ηπείρου ή της Θεσσαλίας ανταποκρίνονται στις βαριές φορεσιές που πολλές φορές στολίζονταν με σειρές φλουριών και, ως εκ τούτου, δεν επέτρεπαν τις γρήγορες και ανάλαφρες κινήσεις.
Η διαφορετικότητα των παραδοσιακών ενδυμασιών έφερε και μια συγκεκριμένη κάθε φορά σημειολογία. Δήλωνε την κοινωνική θέση του ατόμου ή, κάνοντας λόγο για το γυναικείο φύλο, τροποποιούνταν ανάλογα με την ηλικία. Μάλιστα, υπάρχει και η γαμήλια φορεσιά που στολιζόταν με πλήθος κοσμημάτων. Στις παραδοσιακές ενδυμασίες μπορεί κανείς να παρατηρήσει πως συνδυάζονται οι αρχαιοελληνικές καταβολές με τα ευρωπαϊκά ίχνη. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η γυναικεία φορεσιά της Ηπείρου, στην οποία δύο κομμάτια, δηλαδή, όχι μόνο η ποδιά αλλά και το φόρεμα, ράβονταν από ευρωπαϊκές στόφες.
Η παρούσα έκθεση αποτελεί μια σύμπραξη της Ελληνοαμερικανικής Ένωσης και του Διεθνούς Αερολιμένα Αθηνών, η οποία λαμβάνει χώρα υπό την επιμέλεια της κ. Χαράς – Ελένης Μητσοτάκη, Τομεάρχη Δημοσίων Σχέσεων και Πολιτισμού του Διεθνούς Αερολιμένα Αθηνών. Η είσοδος είναι ελεύθερη, με αποτέλεσμα τα πολύχρωμα μοτίβα και τα ποικίλα σχέδια των παραδοσιακών ενδυμασιών να συστήνουν στους ταξιδιώτες τον ελληνικό λαϊκό πολιτισμό. Στις φορεσιές καθρεφτίζονται τα ήθη της κάθε περιοχής, καθώς και η ίδια η Ιστορία που έχει αποτυπωθεί στο ύφασμα του χρόνου με κάθε ξεχωριστή βελονιά.
Ο Γήσης Παπαγεωργίου έχει ολοκληρώσει μέχρι τώρα περίπου 1500 σχέδια όχι μόνο ενδυμασιών, αλλά και κεφαλόδεσμων, σε συνεργασία, βέβαια, με τον λαογράφο και συλλέκτη Ανδρέα Παπαγεωργίου. Τόσο τα σχέδια όσο και τα κείμενα που θα περιλαμβάνονται προορίζονται να εκδοθούν σε 16 τόμους, από τους οποίους βρίσκονται ήδη σε κυκλοφορία οι επτά. Το έργο συνολικά καθώς και η έκδοσή του έχουν τεθεί υπό την Αιγίδα της Ακαδημίας Αθηνών.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Παραδοσιακές φορεσιές απ’ όλη την Ελλάδα στο «Ελ. Βενιζέλος» -Μεταξωτές, μάλλινες, χρυσοποίκιλτες, iefimerida.gr, διαθέσιμο εδώ.
- Λαϊκή παράδοση, laikiparadosi.webnode.gr, διαθέσιμο εδώ.
- Οι παραδοσιακές φορεσιές του τόπου μας στο SearchCulture.gr, ekt.gr, διαθέσιμο εδώ.
