Του Παναγιώτη Σκόντζου,
Κάθε δέκα χρόνια, οι Ηνωμένες Πολιτείες καλούνται να αναδιαμορφώσουν το πολιτικό σκηνικό σε κάθε μία από τις πενήντα πολιτείες. Πιο συγκεκριμένα, αυτό επιτυγχάνεται με τη λεγόμενη «ανακατανομή των εδρών» (Redistricting), κατά την οποία πραγματοποιείται ουσιαστικά εκ νέου σχεδιασμός των εκλογικών περιφερειών σε κάθε πολιτεία σε ομοσπονδιακό και σε πολιτειακό επίπεδο.
Σε ομοσπονδιακό επίπεδο, σύμφωνα με το άρθρο 1 και παράγραφος 2 του Συντάγματος των Ηνωμένων Πολιτειών, οι επιμέρους εκλογικές περιφέρειες ανά πολιτεία, εκ των οποίων ο αριθμός προκύπτει βάσει των δεδομένων της πιο πρόσφατης ομοσπονδιακής απογραφής του πληθυσμού, απαιτείται να διανέμονται δίκαια και ομοιόμορφα εντός των πολιτειών, προκειμένου να αντιπροσωπεύονται περίπου 750.000 κάτοικοι και, ταυτόχρονα, να μη θίγονται εθνοτικές και φυλετικές μειονότητες.
Η διαχείριση της ανακατανομής των 435 ομοσπονδιακών εδρών διαφέρει ανάλογα με το πολιτειακό Σύνταγμα και τους νόμους της κάθε πολιτείας. Οι νέοι χάρτες των εκλογικών περιφερειών σε 25 από τις 50 πολιτείες σχεδιάζονται από τα πολιτειακά νομοθετικά τους σώματα (πολιτειακές βουλές και πολιτειακές γερουσίες) και στις περισσότερες περιπτώσεις χρειάζεται η συγκατάθεση του κυβερνήτη, προκειμένου να οριστικοποιηθούν. Επίσης, 18 πολιτείες αναθέτουν τον σχεδιασμό των νέων χαρτών σε ανεξάρτητες/διακομματικές επιτροπές, χωρίς κομματικές συνήθως παρεμβάσεις. Επιπλέον, 6 πολιτείες δεν υπόκεινται σε ανακατανομή περιφερειών, αφού λόγω πληθυσμού αντιπροσωπεύονται από έναν μόνο ομοσπονδιακό βουλευτή, του οποίου η εκλογική περιφέρεια είναι ταυτόχρονα ολόκληρη η πολιτεία. Τέλος, η πολιτεία του Αρκάνσας σχεδιάζει τους εκλογικούς χάρτες από μια επιτροπή που αποτελείται από τον εκάστοτε κυβερνήτη, τον πολιτειακό γενικό εισαγγελέα και τον πολιτειακό υπουργό εσωτερικών.
Σε πολιτειακό επίπεδο υπάρχουν, επίσης, μονοεδρικές εκλογικές περιφέρειες (άλλοτε περισσότερες και άλλοτε λιγότερες από τις ομοσπονδιακές περιφέρειες), από τις οποίες εκλέγονται οι πολιτειακοί νομοθέτες (πολιτειακοί βουλευτές και πολιτειακοί γερουσιαστές) κάθε πολιτείας. Η διαχείριση της ανακατανομής των πολιτειακών εδρών καθορίζεται αποκλειστικά από τα εκάστοτε πολιτειακά συντάγματα και τους νόμους.
Οι περισσότερες πολιτείες πραγματοποιούν κομματικό σχεδιασμό των εδρών (λόγω ότι κατέχουν πλειοψηφίες στα πολιτειακά νομοθετικά τους σώματα) και αυτό αποτελεί τις περισσότερες φορές μήλο της έριδος μεταξύ των δύο μεγάλων κομμάτων, αφού αμφότερα πασχίζουν να αποκομίσουν πολιτικά κέρδη, όταν τους δίνεται η κατάλληλη ευκαιρία. Ο όρος που περιγράφει πληρέστερα το φαινόμενο αυτό είναι το “gerrymandering” και, ουσιαστικά, σημαίνει την αθέμιτη πρακτική του πλειοψηφούντος κόμματος έναντι του αντιπάλου, με στόχο τη σκόπιμη ελάττωση της εκλογικής δύναμης περιοχών με σημαντικό πληθυσμό υποστηρικτών του αντιπάλου κόμματος ή τη διάσπαση περιφερειών που περιλαμβάνουν σημαντικό ποσοστό από μέλη εθνοτικών μειονοτήτων, όπως οι αφροαμερικανοί, οι ιθαγενείς αμερικανοί, κ.ο.κ. Ο όρος gerrymandering προέρχεται από τον 5ο Αντιπρόεδρο των Ηνωμένων Πολιτειών, Έλμπριτζ Τζέρι (1744–1814), ο οποίος ως Κυβερνήτης της Μασαχουσέτης το 1812, προκειμένου να αιφνιδιάσει τους εκλογικούς του αντιπάλους και να αποκτήσει εκλογικό πλεονέκτημα έναντι αυτών, σχεδίασε με τέτοιον τρόπο τις εκλογικές περιφέρειες της Μασαχουσέτης, έτσι ώστε αυτές να συμπεριλαμβάνουν περιοχές με περισσότερους φιλικά προσκείμενα ψηφοφόρους του δικού του κόμματος. Οι εκλογικές περιφέρειες που πρότεινε ο Έλμπριτζ, λόγω της εσκεμμένης αυτής παρέμβασής του, έμοιαζαν πλέον περισσότερο σε σχήμα με τη σαλαμάνδρα (salamander). Έτσι, ο συνδυασμός “Gerry” (ο Κυβερνήτης) και “salamander” συμπτύχθηκε και έγινε “gerrymander”, εδραιώνοντας πλέον στο αμερικανικό πολιτικό σύστημα αυτήν την ύπουλη πρακτική, η οποία, δυστυχώς, παρατηρείται έντονα ακόμη και σήμερα, υπονομεύοντας την «ευγενή άμιλλα» της πολιτικής και τα δημοκρατικά και αξιοκρατικά ιδεώδη αυτής της χώρας.
Το 2022, εκτός από μια χρονιά που θα πραγματοποιηθούν οι ενδιάμεσες εκλογές του Νοεμβρίου, αποτελεί ταυτόχρονα και χρονιά που θα ολοκληρωθεί και η ανακατανομή των εκλογικών περιφερειών του 2021-2022, με τα δεδομένα της απογραφής των Ηνωμένων Πολιτειών του 2020, τα οποία αποτέλεσαν οδοδείκτη, για τη διαδικασία. Στην απογραφή του 2020 καταγράφηκαν σημαντικά πληθυσμιακά (κατ’ επέκταση και πολιτικά από άποψη ανακατανομής) κέρδη, σε πολιτείες όπως το Τέξας, η Φλόριντα, η Τζόρτζια, Βόρεια Καρολίνα, η Μοντάνα, όπου οι Ρεπουμπλικανοί κατέχουν πλειοψηφίες στα πολιτειακά νομοθετικά τους σώματα, καθώς και διοικούνται από Ρεπουμπλικανούς κυβερνήτες (πλην της Βόρειας Καρολίνας), κάτι το οποίο επηρεάζει σε έναν βαθμό τη διαδικασία ανακατανομής των εκλογικών περιφερειών τους για τα επόμενα δέκα χρόνια, υπέρ των Ρεπουμπλικανών. Στη Βόρεια Καρολίνα, παρόλα αυτά, οι Ρεπουμπλικανοί παρά την πλειοψηφία τους και παρά το γεγονός ότι ο κυβερνήτης δεν έχει δικαίωμα αρνησικυρίας (βέτο) για τους εκλογικούς χάρτες, αρχικά εξέδωσαν χάρτες οι οποίοι ήταν εξαιρετικά προκατειλημμένοι υπέρ τους, όμως το πολιτειακό Ανώτατο Δικαστήριο, τους ανέτρεψε και, μάλιστα, πλέον οι Δημοκρατικοί κατάφεραν να προσθέσουν επιπλέον μία φιλική προς αυτούς εκλογική περιφέρεια. Αντίθετα, πολιτείες που πρόσκεινται φιλικά προς τους Δημοκρατικούς, όπως η Νέα Υόρκη, η Καλιφόρνια και το Ιλινόι, κατά την απογραφή του 2020, απώλεσαν από μία έδρα στο Κογκρέσο, λόγω της πληθυσμιακής τους στασιμότητας. Εντούτοις, οι Δημοκρατικοί στη Νέα Υόρκη και το Ιλινόι, εκμεταλλευόμενοι το πολιτικό τους πλεονέκτημα, ανακατένειμαν τις εκλογικές τους περιφέρειες, με τέτοιον τρόπο ώστε απέκτησαν πολιτικά οφέλη για τις εκλογές στην επόμενη δεκαετία.
Γενικότερα, η πρακτική του gerrymandering, δυστυχώς παρατηρείται σε παρόμοιο βαθμό και από τα δύο κόμματα, όταν τους δίνεται αυτή η δυνατότητα. Οι μεν Δημοκρατικοί στην ανακατανομή του 2021-2022 επιχειρούν να επηρεάσουν τη διαδικασία υπέρ τους σε Νέα Υόρκη, Ιλινόι, Νεβάδα, Νέο Μεξικό, Καλιφόρνια και Μέριλαντ, ενώ οι δε Ρεπουμπλικανοί προσπαθούν να κερδίσουν έδαφος, στο Τέξας, τη Φλόριντα, το Τενεσί, τη Νότια Καρολίνα, το Οχάιο, την Τζόρτζια και το Κάνσας. Ωστόσο, σε αυτόν τον κύκλο ανακατανομής υπάρχουν και πολιτείες που πρόκειται να προσφέρουν δίκαιες εκλογικές ευκαιρίες και για τα δύο κόμματα, όπως η Βιρτζίνια, το Κολοράντο, η Μινεσότα, η Πενσυλβάνια, το Μίσιγκαν και, εκ των υστέρων, η Βόρεια Καρολίνα. Οι πολιτείες που απομένουν για να ολοκληρωθεί η διαδικασία είναι η Φλόριντα, το Μιζούρι, η Λουιζιάνα και το Νιου Χάμσαϊρ.
Ενδιαφέρον συγκεντρώνει η πολιτεία της Λουιζιάνας, αφού ο Δημοκρατικός κυβερνήτης της John Bel Edwards έχει ασκήσει βέτο στους χάρτες που έχει προτείνει το Ρεπουμπλικανικά ελεγχόμενο πολιτειακό νομοθετικό σώμα, προκειμένου η πολιτεία να αποκτήσει και δεύτερη εκλογική περιφέρεια που θα συγκεντρώνει μεγάλο ποσοστό από αφροαμερικανούς, οι οποίοι κατά συντριπτική πλειονότητα ψηφίζουν Δημοκρατικούς.
Το μόνο σίγουρο είναι ότι έχει μεγάλο ενδιαφέρον για το πώς θα επηρεαστούν οι εκλογές της Βουλής των Αντιπροσώπων τον Νοέμβριο, από αυτές τις ανακατατάξεις και, τελικά, ποιοι θα είναι οι νικητές σε ένα εξαιρετικά πολωμένο πολιτικό σκηνικό στις Ηνωμένες Πολιτείες. Οψόμεθα!
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- What is redistricting?, Loyola Marymount University, Διαθέσιμο εδώ.
- Gerrymandering, Ballotpedia, Διαθέσιμο εδώ.
- Gerrymandering, Britannica, Διαθέσιμο εδώ.
- What Redistricting Looks Like In Every State, FiveThirtyEight, Διαθέσιμο εδώ.
- 2022 Redistricting, Politico, Διαθέσιμο εδώ.
