Του Νίκου Διονυσάτου,
Δεν θα ήταν άτοπο να πει κανείς ότι η γαλλική πολιτική σκηνή αποτελούσε αρκετά προβλέψιμη υπόθεση. Ο δικομματισμός κεντροδεξιάς και κεντροαριστεράς ήταν, όπως συνέβαινε και στην Ελλάδα, για δεκαετίες η νόρμα, και μπορεί η δεξιά να κατείχε για περισσότερα χρόνια την εξουσία στα χέρια της όλο αυτό το διάστημα, ωστόσο τα σημαντικά τεκταινόμενα βρίσκονταν πάντοτε αριστερότερα. Οι Γάλλοι διαθέτουν, από τη Γαλλική Επανάσταση ακόμα, πολλά σοσιαλιστικά χαρακτηριστικά στο πολιτικό τους DNA, τόσο σε επίπεδο διεκδικήσεων, όσο και σε επίπεδο μαχητικότητας. Τον 19ο αιώνα, αυτό το στοιχείο εκφράστηκε με επαναστάσεις και οδοφράγματα, ενώ κατά τον 20ό κυρίως μέσω χαρισματικών σοσιαλιστών και σοσιαλδημοκρατών πολιτικών, όπως ο Léon Blum και ο François Mitterrand, ή κινημάτων, όπως ο Μάης του ’68. Και όλη αυτή η επαναστατική παράδοση οδήγησε μοιραία στον άνθρωπο που πολλοί θεωρούν ότι την… «έλουσε με βενζίνη» και της έβαλε φωτιά. Φυσικά, αναφέρομαι στον François Hollande, τον Πρόεδρο που αποχώρησε από το αξίωμα ως ο πλέον αντιδημοφιλής κάτοχός του. Γιατί, όμως, τόση απέχθεια προς το πρόσωπο ενός κατά τα άλλα πολλά υποσχόμενου σοσιαλδημοκράτη;
Πρώτα απ’ όλα, ας μιλήσουμε λίγο για τον ίδιο τον τέως Πρόεδρο. Ο Hollande γεννήθηκε στη Rouen, στα βόρεια της Γαλλίας, φοίτησε σε ένα φημισμένο καθολικό ιδιωτικό σχολείο, αργότερα σπούδασε Νομικά, ενώ ήδη από τα φοιτητικά του χρόνια, τη δεκαετία του ’70, εντάσσεται σε διάφορα πόστα εντός του Σοσιαλιστικού Κόμματος. Κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του ’80, επί Mitterand, ο Hollande αναρριχάται στην ιεραρχία, το 1988 εκλέγεται για πρώτη φορά βουλευτής, και παρόλο που το 1993 θα χάσει την έδρα του, το 1997 θα επανεκλεγεί πανηγυρικά, αναλαμβάνοντας παράλληλα και γενικός γραμματέας του Σοσιαλιστικού Κόμματος. Το κακό αποτέλεσμα των εκλογών του 2002 ενδυνάμωσε περεταίρω τον Hollande εσωκομματικά, ωστόσο, τα επόμενα χρόνια, τόσο οι εξελίξεις σε ευρωπαϊκό επίπεδο, όσο και η κακή επίδοση στις προεδρικές εκλογές του 2007, του κόστισαν, και το 2008 αποχώρησε από τη θέση του Γενικού Γραμματέα. Παρόλα αυτά, με την πόλωση και τη δυσαρέσκεια εναντίον του Sarkozy να μεγαλώνει, ο ενδυναμωμένος εκ νέου, πολιτικός… «survivor» François Hollande, το 2011, επιστρέφει με φόρα στην κεντρική πολιτική σκηνή, προκειμένου να διεκδικήσει το χρίσμα του Σοσιαλιστικού Κόμματος για τις προεδρικές εκλογές του 2012. Κεντρική του εσωκομματική αντίπαλος ήταν η αντικαταστάτριά του ως Γενική Γραμματέας, Martine Aubry, και παρά την ανάγκη για δεύτερο γύρο εσωκομματικών, ο Hollande καταφέρνει να νικήσει την Aubry. Όλα έδειχναν ευοίωνα για τον άνθρωπο, που σε μια εποχή κρίσης και αποσταθεροποίησης φαινόταν ότι μπορούσε να λυτρώσει τη γαλλική κοινωνία.
Για να γίνει, όμως, απόλυτα κατανοητή η γαλλική πολιτική σκηνή της εποχής, θα πρέπει να κάνουμε ένα μικρό βήμα πίσω, στις προεδρικές εκλογές του 2007. Τότε, ο Nicolas Sarkozy, θιασώτης της γαλλικής δεξιάς, κατάφερε να εκλεγεί, διαδεχόμενος τον επίσης κεντροδεξιό Jacques Chirac, ο οποίος είχε διατηρήσει τον προεδρικό θώκο από το 1995. Η Γαλλία, επομένως, επί 17 χρόνια, είχε κυβερνηθεί από τη δεξιά, η οποία πάντως, κατά τη θητεία του Sarkozy, σημείωνε σημαντικές απώλειες. Τόσο η οικονομική κρίση του 2008, όσο και η αραβική άνοιξη του 2011, αλλά και η πηγαία διαφθορά της κυβέρνησης Sarkozy, προκαλούσαν συνεχώς προβλήματα στη νεοφιλελεύθερη οικονομικά και σχετικά συντηρητική κοινωνικά ατζέντα της γαλλικής δεξιάς, και στις εκλογές του 2012, για πρώτη φορά από την εποχή του Mitterand, με μικρή διαφορά στον δεύτερο γύρο, οι Σοσιαλιστές βρέθηκαν ξανά στην εξουσία μιας από τις ισχυρότερες χώρες της Ευρώπης. Και κάπως έτσι, μέσα σε πέντε σύντομα χρόνια, το Σοσιαλιστικό Κόμμα της Γαλλίας κατάφερε να καταστρέψει την έννοια της γαλλικής σοσιαλδημοκρατίας, να βρεθεί στο περιθώριο της πολιτικής σκηνής και να μετατρέψει τη Γαλλία σχεδόν σε δευτερεύοντα παίκτη της διεθνούς σκακιέρας. Και όλα αυτά, πολλοί θεωρούν ότι έχουν τη ρίζα τους σε έναν άντρα, που ακούει στο όνομα Ηοllande.Υπερβολή; Σίγουρα.
Αντικειμενικά μιλώντας, ο Hollande, όπως περιγράφηκε και νωρίτερα στο εν λόγω άρθρο, είχε ακολουθήσει μια, θα έλεγε κανείς, τυπική πορεία καριερίστα πολιτικού, και σαφώς δεν επρόκειτο για έναν πραγματικό ριζοσπάστη που η Γαλλία χρειαζόταν. Επομένως, το βάρος που κλήθηκε να επωμιστεί ο Hollande και οι απαιτήσεις των ψηφοφόρων, ήταν σαφώς δυσανάλογες με τις ικανότητες που διέθετε. Επίσης, από την πρώτη κιόλας στιγμή, η προεδρία του σημαδεύτηκε και από τα προσωπικά του «άπλυτα», που χρόνο με τον χρόνο άρχισαν να πληθαίνουν. Κορυφαίο από τα σκάνδαλα του Hollande ήταν αυτό που είχε να κάνει με τη σύντροφό του, τη δημοσιογράφο Valérie Trierweiler, με την οποία χώρισαν επεισοδιακά στις αρχές του 2014. Ο Hollande επί μια εικοσαετία ήταν παντρεμένος με τη Ségolène Royal, βουλευτή και Υπουργό των Σοσιαλιστών, αλλά και προεδρική υποψήφια, την οποία συνέτριψε ο Sarkozy το 2007. Με τη Royal είχαν τέσσερα παιδιά, ωστόσο έναν μήνα μετά την αποτυχία των εκλογών, το ζευγάρι χώρισε, όταν βγήκε η φήμη στα περιοδικά ότι ο Hollande είχε παράλληλο δεσμό με την Trierweiler. Η δημοσιογράφος, αργότερα, έγινε επίσημη σύντροφός του και μετακόμισε μαζί του στo Élysée. Τελικώς, όμως, το παραμύθι αποδείχθηκε όχι και τόσο ρόδινο, καθώς ο λόγος του χωρισμού τους ήταν η αποκάλυψη ότι ο Hollande διατηρούσε νέο κρυφό δεσμό, αυτήν τη φορά με την ηθοποιό Julie Gayet.
Και έπειτα, ήρθαν τα δύσκολα χρόνια του 2015 και του 2016, όταν η Γαλλία χτυπήθηκε από πολλαπλές τρομοκρατικές επιθέσεις ισλαμιστών, κάτι που όχι μόνο ανέδειξε τις ελλείψεις του γαλλικού κρατικού μηχανισμού, αλλά και τα τεράστια κοινωνικά και πολιτισμικά χάσματα που υπήρχαν μέσα στη χώρα. Ξανά, ο François Hollande φάνηκε ανάξιος, ίσως όχι από υπαιτιότητα αποκλειστικά δικών του ενεργειών, αλλά κυρίως λόγω της εποχής στην οποία κυβερνούσε. Και τέλος, έχουμε και την εξωτερική πολιτική, στην οποία ο Hollande προσπάθησε πολύ να προβάλλει το γαλλικό μεγαλείο στη διεθνή σκηνή. Παρόλα αυτά, και εκεί οι συνθήκες αποδείχθηκαν ιδιαίτερα δυσμενείς. Παρά τις φιλότιμες προσπάθειες του Hollande για συμμετοχή σε σημαντικές διεθνείς πρωτοβουλίες, όπως και επί Sarkozy, η Γαλλία συνέχισε τις ιμπεριαλιστικές, νεο-αποικιακού τύπου επεμβάσεις σε Μέση Ανατολή και Σαχέλ, κάτι που δεν άρεσε καθόλου στο αριστερότερο κομμάτι του ακροατηρίου, ενώ σε ευρωπαϊκό επίπεδο η χώρα βρέθηκε υπό τη βαριά σκιά της μερκελικής Γερμανίας, πολιτικά, διπλωματικά και οικονομικά.
Και κάπου εδώ έρχεται ένας λυπηρός επίλογος για τον φέρελπι Hollande. Όπως συνέβη και στη γνωστή νουβέλα του Kipling, ομότιτλη με αυτό το άρθρο, κάποια στιγμή ο λαός που κυβερνάς με ανεκπλήρωτες υποσχέσεις και υποκρισία, τελικά θα στραφεί εναντίον σου. Και αυτό πονάει πολύ όταν συμβαίνει. Τα προεδρικά ποσοστά χρόνο με τον χρόνο έπεφταν, ενώ το τελευταίο έτος της προεδρίας του, ο Hollande πιστεύεται ότι ήταν ο πιο αντιδημοφιλής Πρόεδρος της σύγχρονης Γαλλίας, μοίρα η οποία περίμενε και το κόμμα του, το οποίο συνετρίβη, πηγαίνοντας από το 52%, του β’ γύρου των εκλογών του 2012, στο 6,5% το 2017, και σύμφωνα με τις δημοσκοπήσεις, περίπου στο 2-3%, σήμερα. Υπό το βάρος αυτών των εξελίξεων, ο σοσιαλιστής Πρόεδρος έκανε στην άκρη το 2016 και έγινε ο πρώτος Πρόεδρος της Πέμπτης Γαλλικής Δημοκρατίας που δεν προσπάθησε να επανεκλεγεί. Άξιζε, τελικά, τόση λάσπη όμως ο Hollande; Μπορεί πράγματι να μην ανταποκρίθηκε στις περιστάσεις, αλλά κατά την προεδρία του έγιναν και πολύ σημαντικές προοδευτικές μεταρρυθμίσεις, από τη νομιμοποίηση των γάμων και των υιοθεσιών για τα ΛΟΑΤΚΙ άτομα, μέχρι τη βελτίωση των εργασιακών συνθήκων για τους Γάλλους. Θα κλείσω, λοιπόν, υπενθυμίζοντας ότι θετικές παρεμβάσεις υπήρξαν σε πολλά πεδία, και η προεδρία Hollande δεν ήταν μια προεδρία που «πέρασε και δεν ακούμπησε», απλώς ο συνδυασμός προσωπικής ακαταλληλότητας και οι συνθήκες καταδίκασαν τη γαλλική σοσιαλδημοκρατία, ανατρέποντας εντελώς το παραδοσιακό πολιτικό σκηνικό.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- French Socialists fight to survive as presidential test looms, France 24, διαθέσιμο εδώ
- French press takes greater interest in Hollande’s politics than his sex life, The Guardian, διαθέσιμο εδώ
- The French presidential elections and the death of social dialogue, LSE Blogs, διαθέσιμο εδώ
