Του Μάριου Κριτίδη,
Στις 11 Μαρτίου 2022 ορκίστηκε ο νέος εκλεγμένος Πρόεδρος της Χιλής, Gabriel Boric. Μετά από μία σαρωτική νίκη στον δεύτερο γύρο των Χιλιανών Γενικών εκλογών του Νοεμβρίου τα κόμματα του αριστερού συνασπισμού “Apruedo Dignidad” αναλαμβάνουν για πρώτη φορά την σκυτάλη της εξουσίας της χώρας. O ηγέτης του συνασπισμού είναι ο νεαρός «πρωτάρης» πολιτικός Gabriel Boric, από το νεοσύστατο κόμμα Convergencia Social (Κοινωνική Σύγκλιση), το οποίο ιδρύθηκε από τον συνασπισμό τεσσάρων αριστερών κομμάτων το 2018. Ο τωρινός Πρόεδρος είναι και ο πρώτος προεδρικός υποψήφιος που «κατεβάζει» το κόμμα σε προεδρικές εκλογές.
Ποιος είναι ο Gabriel Boric;
O 35χρονος Gabriel Boric θα είναι ο νεαρότερος Πρόεδρος που έχει εκλεχθεί στην ιστορία της Χιλής. Σπούδασε νομική στο Πανεπιστήμιο της Χιλής στο Σαντιάγκο, όμως παράτησε τις σπουδές του και αποφάσισε να ασχοληθεί με την πολιτική και τις φοιτητικές συνδικαλιστικές παρατάξεις. Σημαντικό βήμα της πρώιμης ακτιβιστικής δράσης του ήταν όταν το 2011, ως οργανωτής φοιτητικών παρατάξεων, οργάνωσε και διηύθυνε μεταξύ άλλων τις μεγάλες φοιτητικές διαδηλώσεις που έλαβαν χώρα στην πρωτεύουσα της Χιλής από το 2011 μέχρι το 2013 με αιτήματα που αφορούσαν δραστικές αλλαγές στην χρηματοδότηση και την μορφή του εκπαιδευτικού συστήματος της χώρας. Το 2012, εξελέγη αρχηγός της συνδικαλιστικής φοιτητικής οργάνωσης του Πανεπιστημίου της Χιλής, το μεγαλύτερο της χώρας, ενώ το 2013 εξελέγην στο Κογκρέσο της χώρας ως Γερουσιαστής, εκπρόσωπος της περιοχής Μαγαγιάνες, η νοτιότερη περιφέρεια της Χιλής, όπου ο ίδιος γεννήθηκε και μεγάλωσε.
Η εκλογική αναμέτρηση του 2021
Ο Boric ανέλαβε την αρχηγεία του νεοσύστατου κόμματος Convergiancia Social το 2018 και από όπου ξεκίνησε ο δρόμος του προς την υποψηφιότητα για την προεδρία της Χιλής. Με ένα προοδευτικό πρόγραμμα ως προς τα κοινωνικά ζητήματα και οικονομική πολιτική με έντονα σοσιαλιστικά στοιχεία. Για τα δεδομένα της Χιλής μία αριστερή προοδευτική κυβέρνηση δεν συνιστούσε πάντα συνταγή επιτυχίας με συντηρητικά, νεοφιλελεύθερα και γενικότερα δεξιά κόμματα να κάνουν κουμάντο τα περισσότερα χρόνια μετά την πτώση του Pinochet και με λίγες αναλαμπές για αριστερά κόμματα τη δεκαετία του 2000 υπό την Πρόεδρο Michelle Bachelet. Όμως οι πληγές που άφησε η αιματηρή δικτατορία που διήρκησε από το 1973 μέχρι το 1988 παρέμειναν ανοιχτές για πολλούς κατοίκους της Χιλής. Το Σύνταγμα Pinochet του 1980 το οποίο εφαρμόζει μέχρι σήμερα η Χιλή αποτελεί ένα απομεινάρι του καθεστώτος αυτού, το οποίο μετά τις έντονες διαδηλώσεις του 2019 αποφασίστηκε να συνταχθεί εκ νέου Σύνταγμα από μια ad hoc Συντακτική Επιτροπή, αποτελούμενη από αιρετούς κομματικούς και ανεξάρτητους νομικούς, ώστε να συντάξουν νέο Σύνταγμα για την χώρα. Στις ειδικές αυτές εκλογές οι συνασπισμοί Vamos Por Chile και Apruedo Dignidad είναι οι κυριότεροι κομματικοί εκπρόσωποι που έλαβαν συνολικά το 28% των ψήφων, με το υπόλοιπο 72% να πηγαίνει σε διάφορες παρατάξεις ανεξάρτητων υποψηφίων.
Το πέρασμα αυτό από το Σύνταγμα του Pinochet σε νέο Σύνταγμα σηματοδοτεί την αρχή μιας Χιλιανής «Μεταπολίτευσης» όπου αφήνει πίσω κάθε στοιχείο της παλιάς Χούντας. Αυτή η συντριπτική αλλαγή στον νομικό βίο της χώρας αναζωπύρωσε τις ελπίδες του Boric και των αριστερών κομμάτων για επιτυχία στις επικείμενες εκλογές. Στον πρώτο γύρο ο Boric βγήκε πρώτος με 2% προβάδισμα από τον συντηρητικό του αντίπαλο, Jose Antonio Kast, του Ρεπουμπλικανικού Κόμματος. Στον δεύτερο γύρο των προεδρικών εκλογών ξεκίνησε μία σφοδρή σύγκρουση μεταξύ των δύο, ιδεολογικά αντίθετων, εκλογικών αντιπάλων. Σε αυτόν τον γύρο ο Boric εξασφάλισε το 55.8% των ψήφων, συντριπτική νίκη έναντι του αντιπάλου του Kast ο οποίος την μέρα των αποτελεσμάτων έδωσε τα συγχαρητήριά του στον Boric και δήλωσε πως «O Boric μπορεί να βασιστεί πάνω μου, όποτε το χρειαστεί.»
Πρώτες πράξεις της κυβέρνησης – πρόγραμμα κόμματος
Μετά την ορκωμοσία του Προέδρου Boric, ο νεοεκλεγείς πρόεδρος οργάνωσε το Προεδρικό Συμβούλιο αποτελούμενο κατά πλειοψηφία από γυναίκες υπουργούς για πρώτη φορά στην ιστορία της χώρας. Ένας διορισμός με συμβολισμό ήταν η ανάληψη του Υπουργείου Εθνικής Άμυνας από την Maya Fernadez, εγγονή του Salvador Allende, του σοσιαλιστή Προέδρου ο οποίος ανετράπη και πέθανε αμυνόμενος στο προεδρικό μέγαρο στο πραξικόπημα του Pinochet. Στο πεδίο της οικονομίας ο Boric επιδιώκει να αυξήσει τους φόρους στα ανώτερα οικονομικά στρώματα, με στόχο να αντιμετωπιστούν οι ανισότητες που έχει δημιουργήσει η άκρως καπιταλιστική οικονομική πολιτική της Χιλής. Σκοπεύει να δημιουργήσει δημόσια εταιρία εκμετάλλευσης λιθίου ώστε να «σπάσει» τα μονοπώλια στον χώρο της βιομηχανικής εκμετάλλευσης αυτού του πολύτιμου βιομηχανικού προϊόντος της οικονομίας της Χιλής. Μεταξύ άλλων αποφάσεων, δεσμεύεται να ανεβάσει τον κατώτατο μισθό ενώ επιστρατεύονται και άλλες ιδέες «πράσινης» πολιτικής με σημαντικούς περιβαλλοντολογικούς περιορισμούς στις βιομηχανίες χαλκού και λιθίου καθώς και την σύνταξη περιβαλλοντολογικών φόρων.
Σε κοινωνικά ζητήματα, δηλώνει την υποστήριξη και το ενδιαφέρον του σε θέματα ισότητας των φύλων και ανοχής ατόμων ΛΟΑΤΚΙ. Συνάμα, θα ασχοληθεί με την προστασία των δικαιωμάτων των ιθαγενών πληθυσμών Mapuche που ζουν κυρίως στα νότια της χώρας. Στο μεταναστευτικό ζήτημα προτάσσει ένα λιγότερο αυστηρό καθεστώς από την αντιμεταναστευτική πολιτική που αντιτάσσει ο αντίπαλος του Jose Antonio Kast. Το μεταναστευτικό ζήτημα γίνεται ολοένα και πιο σημαντικό λόγω της μεγάλης εισροής μεταναστών στα βόρεια της χώρας από χώρες της κεντρικής Αμερικής και ασθενέστερων οικονομικά χωρών της Λατινικής Αμερικής. Τέλος, όσον αφορά το ζήτημα της σύνταξης του νέου συντάγματος, αν και η κυβέρνηση δεν θα έχει ρόλο στις συντακτικές διαδικασίες, ο Boric υποστηρίζει τις διαδικασίες ώστε να δημιουργηθεί ένα σύνταγμα αποβεβλημένο από την σκιά του Pinochet. Το τελικό κείμενο του Συντάγματος θα τεθεί υπό δημοψήφισμα από όλο τον λαό της Χιλής, πιθανότατα τον Σεπτέμβριο του 2022, όταν θα έχουν ολοκληρωθεί οι διαδικασίες της Συντακτικής Επιτροπής.
Συμπέρασμα
Ο Boric, έχοντας μεν τη λαϊκή στήριξη, δεν έχει απ’ την άλλην σε καλό βαθμό με το μέρος του τη Γερουσία και το Κοινοβούλιο της Χιλής, όπου ο συνασπισμός βρίσκεται δεύτερος σε έδρες, πίσω από τον κεντροδεξιό συνασπισμό Chile Podemos Mas. Αυτό σημαίνει ότι θα πρέπει να προσεγγίσει πιο πολύ το κέντρο, για να μπορέσει να περάσει νομοσχέδια χωρίς έντονες συγκρούσεις από την αντιπολίτευσή του με κίνδυνο ενδεχομένως να απογοητεύσει την εκλογική του βάση, η οποία τον ψήφισε για μία δραστική, ριζοσπαστική, προοδευτική πορεία. Το νέο Σύνταγμα θα είναι βέβαια αυτό που σε μεγάλο βαθμό φέτος θα κρίνει ουσιαστικότερα τις πολιτικές εξελίξεις στην Χιλή.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Explainer: Migration, inflation and mining: Chile’s Boric faces full in-tray, Reuters, διαθέσιμο εδώ
- Gabriel Boric, 36, sworn in as president to herald new era for Chile, The Guardian, διαθέσιμο εδώ
- Chile’s president-elect names progressive, majority-women cabinet, The Guardian, διαθέσιμο εδώ
- Chilean president-elect Gabriel Boric urges citizens to back constitution rewrite, The Guardian, διαθέσιμο εδώ
- Gabriel Boric: From student protest leader to Chile’s president, BBC, διαθέσιμο εδώ
- Gabriel Boric will be Chile’s youngest president, and the most left in decades, NPR, διαθέσιμο εδώ
