Του Νίκου Μελιτσιώτη,
Η δύναμή της ήταν αδιαμφισβήτητα μεγάλη, με την ίδια να περνά στη σφαίρα του μύθου, ο οποίος διατηρήθηκε αναλλοίωτος μέχρι και σήμερα. Αποτέλεσε μια κραταιά αυτοκρατορία, η οποία απείλησε τις πόλεις του ελλαδικού χώρου αρκετές φορές, με άμεσο ή έμμεσο τρόπο και ποικίλα αποτελέσματα. Στο εσωτερικό της ζούσαν πάμπολλες φυλές και λαοί, οι οποίοι προσαρτήθηκαν άλλοτε ειρηνικά και άλλοτε με τη βία. Ο λόγος για την Περσική Αυτοκρατορία, μία από τις μεγαλύτερες και πλουσιότερες αυτοκρατορίες που γνώρισε η γη.
Η δυναστεία που κυβέρνησε την Περσική Αυτοκρατορία μέχρι την πτώση της από τους Μακεδόνες το 330 π.Χ. ήταν αυτή των Αχαιμενιδών. Γενάρχης της δυναστείας αυτής υπήρξε ο Αχαιμένης, ο οποίος έζησε περίπου τον 8ο αιώνα π.Χ., όντας ηγέτης των Περσών, οι οποίοι ήταν υποτελείς στους Μήδους. Οι τελευταίοι είχαν ανεξαρτητοποιηθεί από τους Ασσύριους. Μετά τον θάνατό του, η εξουσία του κράτους των Περσών πέρασε στον γιο του, Τεΐσπη. Αυτός, με τη σειρά του, βασίλεψε με σύνεση, κληροδοτώντας το βασίλειό του στους δύο γιούς του.
Έτσι, το βασίλειο χωρίστηκε σε δύο μέρη. Ο Κύρος Α΄ πήρε το βασίλειο του Ανσάν, ενώ ο αδελφός του, Αριαράμνης, το βασίλειο της Περσίας, με τον δεύτερο να ιδρύει τα Εκβάτανα. Με τον θάνατο του Κύρου Α΄, τον θρόνο του Ανσάν αναλαμβάνει ο γιος του, Καμβύσης Α΄, ο οποίος σύνηψε γάμο με την κόρη του βασιλιά των Μήδων, Αστυάγη. Ο γάμος του με τη Μανδάνη έφερε, το 570 π.Χ., στον κόσμο τον Κύρο Β΄. Τον Αριαράμνη διαδέχτηκε στον θρόνο ο γιος του, Αρσάκης.
Ο γάμος αυτός έμελλε να φέρει την καταστροφή στο κραταιό βασίλειο των Μήδων, καθώς ο Κύρος Β΄ επαναστάτησε εναντίον τους, υποτάσσοντας το κράτος του παππού του Αστυάγη, σε έναν αιματηρό πόλεμο τριών χρόνων, και ενώνοντάς το με το βασίλειο του Ανσάν και της Περσίας. Έτσι, δημιούργησε την Αυτοκρατορία των Περσών, η οποία τα επόμενα χρόνια θα εξαπλωνόταν με ασύλληπτα γρήγορους ρυθμούς. Σύντομα, το βασίλειο των Λυδών, οι ελληνικές πόλεις στα παράλια της Μικράς Ασίας, το βασίλειο της Βαβυλώνας και όλες οι εύφορες περιοχές της Μεσοποταμίας προσαρτήθηκαν στο νεαρό βασίλειο, αυξάνοντας κατακόρυφα τη δύναμή του και δίνοντας επάξια στον Κύρο το προσωνύμιο «Μέγας».
Η μοίρα του Κύρου Β΄ του επιφύλασσε ένα τέλος ένδοξο, όπως ήταν και η ζωή του. Έτσι, χάνει τη ζωή του σε μια μάχη με τους Μασσαγέτες το 530 π.Χ., με τον γιο του, Καμβύση Β΄, να αναλαμβάνει την εξουσία. Ανεβαίνοντας στον θρόνο, φρόντισε να εξοντώσει την άμεση απειλή προς τη νέα του θέση, δολοφονώντας τον αδερφό του, Σμέρδι. Συνέχισε το κατακτητικό έργο του πατέρα του, προσαρτώντας στην αυτοκρατορία του την εύφορη περιοχή της Αιγύπτου το 527 π.Χ., μετά από σκληρές μάχες με τον Φαραώ Ψαμμήτιχο Γ΄, ο οποίος, μετά την κατάληψη της Μέμφιδας, κατέληξε σιδηροδέσμιος στα Σούσα. Το 525 έπνιξε στο αίμα μια επανάσταση των Αιγυπτίων, όμως, δύο χρόνια αργότερα, τα πράγματα άλλαξαν.
Στο προσκήνιο εμφανίστηκε ένας άντρας, ο οποίος ισχυριζόταν πως ήταν ο Σμέρδις, ο αδελφός του βασιλιά Καμβύση Β΄! Η επανάσταση που κήρυξε μαινόταν μέχρι το 522 π.Χ., οπότε και ο ξαφνικός θάνατος του Καμβύση έδωσε στον Σμέρδι τον θρόνο που ποθούσε. Ανεβαίνοντας στην εξουσία, επιχείρησε να εδραιωθεί στην εξουσία, εφαρμόζοντας φιλολαϊκή πολιτική. Έκανε, όμως, το λάθος να περιφρονήσει την τάξη των Περσών ευγενών, ένα λάθος που το πλήρωσε με τη ζωή του.
Επτά συνωμότες ευγενείς, με ηγέτη τον Δαρείο Α΄, επαναστάτησαν κατά του βασιλιά, κατηγορώντας τον για σφετερισμό του θρόνου. Αποτέλεσμα του κινήματος αυτού ήταν η ανατροπή του Σμέρδι και η δολοφονία του, με τον Δαρείο το 521 π.Χ. να ανεβαίνει στον θρόνο. Αν και αρχικά ο Δαρείος Α΄ αντιμετώπισε τη δυσαρέσκεια αρκετών επαρχιών, κατηγορώντας τον Πέρση βασιλιά για σφετερισμό του θρόνου, κατάφερε να επιβληθεί στους επαναστάτες. Σύντομα, προχώρησε σε σωρεία μεταρρυθμίσεων οικονομικής, διοικητικής και νομοθετικής φύσεως, οδηγώντας το περσικό κράτος σε ταχύτατη άνθιση και κερδίζοντας και αυτός τον τίτλο «Μέγας». Ο Δαρείος Α΄, φτάνοντας ανατολικά μέχρι τα Ιμαλάια, στράφηκε δυτικά, κατακτώντας περιοχές της Θράκης, της Μακεδονίας, καθώς και την Ίμβρο και τη Λήμνο. Νυμφεύθηκε την Ατόσσα, κόρη του Κύρου Β΄. Μετά την Ιωνική Επανάσταση, στο στόχαστρο του ισχυρού του στρατού έβαλε τον ελλαδικό χώρο και, πιο συγκεκριμένα, την Αθήνα και τη Ερέτρια. Μετά από δύο αποτυχημένες εκστρατείες στον ελλαδικό χώρο, με την πρώτη να σταματά στη χερσόνησο του Άθω και τη δεύτερη στον Μαραθώνα, την προσοχή του απέσπασε η Αίγυπτος, η οποία εκ νέου επαναστάτησε. Πέθανε το 485 π.Χ. και τον διαδέχτηκε ο γιος του, Ξέρξης Α΄.
Ο Ξέρξης αντιμετώπισε, όπως όλοι οι Αχαιμενίδες, με σκληρότητα και αποφασιστικότητα τις εξεγέρσεις των Αιγυπτίων και των Βαβυλώνιων. Αποφασίζοντας να εκπληρώσει την επιθυμία του πατέρα του, εισέβαλε στην Ελλάδα και, παρά τις αρχικές του επιτυχίες, απέτυχε να υποτάξει τις ελληνικές πόλεις, γεγονός που είχε καταστροφικές συνέπειες στην ψυχολογία του. Το 465 π.Χ. δολοφονείται από τον σατράπη Αρτάβαζο, ο οποίος βασίλεψε για ένα έτος.
Η Αυτοκρατορία τα επόμενα έτη περιέπεσε σε παρακμή με τις ίντριγκες και τις συνεχείς εναλλαγές βασιλέων με τη βία να φέρνουν αστάθεια στη διακυβέρνηση του αχανούς κράτους. Οι επαναστάσεις προκαλούσαν εσωτερικές αιμορραγίες σε στρατιώτες και οικονομικές απολαβές. Η Αυτοκρατορία, εν τέλει, καταλύθηκε το 330 π.Χ., με τον Δαρείο Γ΄ να ηττάται διαδοχικά σε Γρανικό, Ισσό και Γαυγάμηλα από τον Αλέξανδρο Γ΄, βασιλιά της Μακεδονίας, και να δολοφονείται άνανδρα από τον σατράπη Βήσσο, ο οποίος τιμωρήθηκε από τον Μακεδόνα στρατηλάτη.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Γαρουφαλής, Δ. Ν. (2003), Περσικοί Πόλεμοι 490-479 π.Χ., Αθήνα: Εκδόσεις Περισκόπιο
- Daryaee, T. (2012), The Oxford Handbook of Iranian History, Oxford: Oxford University Press
- E-class Πανεπιστημίου Πατρών (s.d.) Η δυναστεία των Αχαιμενιδών. Διαθέσιμο εδώ
