Του Σπύρου Νότη,
Από το καλοκαίρι, πολλοί αναλυτές έκρουαν μάταια τον κώδωνα κινδύνου για τον επερχόμενο πληθωρισμό και την εγκληματικά αυξανόμενη εξάρτηση στο φυσικό αέριο. Πλέον, καθένας γνωρίζει ή τουλάχιστον οφείλει να γνωρίζει τι είναι η ρήτρα αναπροσαρμογής και πώς αυτές οι δύο λέξεις βομβαρδίζουν τα εισοδήματά τους. Ο μηχανισμός αυτός, ο οποίος έχει τεθεί από τον Αύγουστο σε λειτουργία, δίνει τη δυνατότητα αγοράς ρεύματος από το Χρηματιστήριο Ενέργειας και πώλησής του απευθείας στους πολίτες, με τυχόν αυξήσεις να επιβαρύνουν τους ίδιους τους καταναλωτές. Την ώρα, όμως, που οι πολίτες τρέμουν να ανοίξουν λογαριασμούς ρεύματος, κοιτούν με «κυάλια» τις τιμές των πρατηρίων καυσίμων, αγωνιούν για τα γεωπολιτικά, ενώ η κυβέρνηση μάλλον σφυρίζει αδιάφορα. Για την ακρίβεια, είναι χειρότερο από αυτό. Είναι εκτός τόπου και χρόνου, καμία επαφή με την πραγματικότητα.
Είναι γεγονός πως δεν είναι υπεύθυνοι ούτε για τον πληθωρισμό ούτε βέβαια και για τον πόλεμο. Το γεγονός αυτό δεν δίνει επουδενί ασυλία στην ερασιτεχνική διαχείριση του προβλήματος από τους ιθύνοντες. Φορώντας, όμως, τη μάσκα του θύματος, κρύβονται πίσω από τα ράλι τιμών στο Χρηματιστήριο Ενέργειας, που οι ίδιοι (μαζί με την προηγούμενη κυβέρνηση) δημιούργησαν και στην ικανοποίηση των ολίγων που τρίβουν τα χέρια τους όταν επρόκειτο για την εξαθλίωση των πολλών. Τα μέτρα που είναι στο τραπέζι είναι ένα «ψευτό»-πλαφόν στα καύσιμα στα 2 ευρώ ή κάποιου είδους κουπόνι για την πληρωμή τους, ενώ για το ρεύμα θα δοθούν τα γνώριμα επιδόματα στα ευάλωτα νοικοκυριά. Επιδότηση στο υπερκέρδος, με δανεικά χρήματα, στο ήδη εξωφρενικό χρέος, την ώρα που η πλειοψηφία των χωρών της Ε.Ε. καταργεί τον φόρο κατανάλωσης καυσίμου, ως ένδειξη σοβαρής αντιμετώπισης του προβλήματος.
Ο ορισμός της ληστείας· σύμφωνα με στοιχεία της Ε.Ε., η μέση τιμή εισαγωγής ρωσικού φυσικού αερίου στην Ελλάδα σε LNG ήτο 36$ το τρίτο τετράμηνο του 2021. Παρόλο που η τιμή της μεγαβατώρας ήταν εκ των χαμηλοτέρων στην Ευρώπη, η τιμή της χονδρικής στην Ελλάδα ξεπέρασε και της Ιταλίας και βρέθηκε στις πρώτες θέσεις τον Ιανουάριο. Αυτή η απίστευτη κερδοσκοπία κάθε άλλο παρά τυχαία δεν είναι. Μία χώρα που ενεργειακά θα μπορούσε να λύσει τα προβλήματά της έχοντας το πλεονέκτημα του λιγνίτη, έχει αφεθεί στο έλεος των αγορών και του Χρηματιστηρίου Ενέργειας να καθορίζει την τσέπη των πολιτών της.
Υπό πλήρη επίγνωση αναφέρεται ο λιγνίτης, με το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο να έχει εδώ και δεκαετίες εκπονήσει σχέδια περί ουδέτερης περιβαλλοντικής επιβάρυνσης από τη χρήση του. Πάρα ταύτα, αποφασίστηκε η πλήρης κατάργησή του, μαζί με τα αποθέματά του που υπολογίζονται σε εκατοντάδες δισεκατομμύρια ευρώ. Η ομηρία, όμως, της ηλεκτρικής ενέργειας αρχίζει όταν επί θητείας Κ. Χατζηδάκη τέθηκε σε εφαρμογή αυτή η τεράστια κερδοσκοπική μεταρρύθμιση, το “Target Model”. Αυτή η πράσινη -τάχα- πολιτική έθεσε τις βάσεις για ανελέητη σπέκουλα του καρτέλ των βιομηχάνων. Ποιες είναι οι λειτουργίες αυτού του μοντέλου; Ποιο είναι το περιβόητο καλοστημένο Χρηματιστήριο Ενέργειας;
Το Χρηματιστήριο Ενέργειας στήθηκε ύστερα από ευρωπαϊκή «παρότρυνση» για την καλύτερη δόμηση της παραγωγής και χονδρεμπορικής αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας, η οποία εν τέλει θα αυξήσει τον ανταγωνισμό και θα επιφέρει όφελος στους συμμετέχοντες και τους τελικούς καταναλωτές. Υπόσχεται, επίσης, ασφαλές ενεργειακό εφοδιασμό, διαφοροποίηση πηγών ενέργειας με τάση προς τις ΑΠΕ. Σε αυτό το ιδιαίτερα φιλελεύθερο κλίμα, έρχεται και η μεταρρύθμιση από τον εξίσου φιλελεύθερο τέως υπουργό ενέργειας, ο οποίος στήνει ένα μοντέλο με 4 πυλώνες:
α) Προημερήσια Αγορά: Η βασική χονδρεμπορική αγορά, όπου δημοπρατούνται οι ποσότητες ενέργειας που θα παραχθούν την επόμενη μέρα.
β) Ενδοημερήσια Αγορά: Εκεί γίνονται συμπληρωματικές αγοραπωλησίες την ίδια μέρα.
γ) Προθεσμιακή Αγορά: Εδώ συνάπτονται συμβόλαια παροχής ηλεκτρικής ενέργειας σε προκαθορισμένες τιμές και προσυμφωνημένο χρόνο στο μέλλον.
δ) Αγορά Εξισορρόπησης: Εδώ ουσιαστικά κατατίθενται προσφορές από τους παραγωγούς σε πραγματικό χρόνο, για άμεσα διαθέσιμα πακέτα κάλυψης του ελλείμματος στο σύστημα από την προημερίσια και ενδοημερίσια αγορά. Την αγορά αυτή λειτουργεί ο ΑΔΜΗΕ, ενώ για τις υπόλοιπες τρεις, λειτουργούν υπό τους όρους του Χρηματιστήριο Ενέργειας.
Γιατί, όμως, είναι τόσο προβληματική η λειτουργία του ΕΧΕ; Διότι κάθε δημοπράτης, ο οποίος προσφέρει ρεύμα σε ακριβές τιμές, αυτομάτως απορρίπτεται από την Προημερήσια Αγορά, αφού το σύστημα προκρίνει τις φθηνότερες τιμές ανά μονάδα ηλεκτροπαραγωγής. Στην περίπτωση, όμως, που πρόκειται για ισχυρό «παίχτη» στην αγορά με δυνατότητες κάλυψης των ενεργειακών αναγκών που προκύπτουν στο σύστημα, τότε μέσω της Αγοράς Εξισορρόπησης έχει τη δυνατότητα να προσφέρει την ενέργεια που απαιτείται. Αυτομάτως καταργείται κάθε είδους σκέψη για ανταγωνιστική τιμή, καθώς η εξαίρεση από τις πρώτες δύο δημοπρατικές αγορές δίνει το δικαίωμα στους παραγωγούς να ζητήσουν πάνω από 4.000€/Mwh. Εάν υπολογίσει κανείς το κόστος το οποίο επωμίζονται για να παράξουν την ενέργεια και το ποσό που μπορούν να τη μεταπουλήσουν, μιλάμε για ένα αξιοζήλευτο θαύμα της καπιταλιστικής εποχής. Παράλληλα, εξαιτίας της αύξησης του κόστους ενέργειας, κατεδαφίζεται η υποβασταζόμενη βιομηχανική κοιτίδα της χώρας. Είναι πλέον πασιφανές ότι η επιδότηση στις επιχειρήσεις δεν επαρκεί, η κρίση θα διαρκέσει τουλάχιστον μέχρι τα μέσα του 2023 και ο βιομηχανικός κλάδος θα τεθεί προ τετελεσμένου.
Οι τρεις εταιρείες που πυροδοτούν τις τιμές στην ενέργεια δεν είναι άλλοι από τους συνήθεις υπόπτους: ΓΕΚ Τέρνα, Motor Oil, Μυτιληναίος και ΕΛΠΕ. Αν παρατηρήσει κανείς τους ισολογισμούς τους, θα δει απερίγραπτα κέρδη από την αρχή της πανδημίας με ιστορικό τζίρο και κέρδος. Συγκεκριμένα, πρόσφατα ανακοινώθηκαν για την ΕΛΠΕ κέρδη ύψους 400 εκατ., με την θυγατρική της Elpedison να πετυχαίνει τα 92 εξ αυτών όντας πωλητής και η ίδια παραγωγός. Ενδεικτική αύξηση αναφέρεται στον Μυτιληναίο περί το 26% σε σχέση με το 2020, η Motor Oil 47% αύξηση στις πωλήσεις της, ενώ η Τέρνα με μόλις 17% απαρτίζει την τριπλέτα της επιτυχίας. Σε αυτήν, αν μη τι άλλο, πρέπει να προστεθεί και η «δημόσια» ΔΕΗ, η οποία κατάφερε, δρώντας ως παρασιτική ιδιωτική επιχείρηση, να μαζέψει λειτουργικά κέρδη κοντά στα 800 εκατομμύρια· όσα δηλαδή είχε και το 2020, όταν στο πρώτο εξάμηνο οι τιμές των καυσίμων είχαν φτάσει το πάτωμα.
Σε περίοδο ενεργειακής κρίσης, αισχροκέρδεια αισχίστου είδους, με τον αρμόδιο υπουργό να δηλώνει μηδενικά κέρδη για τη ΔΕΗ. Μόνο που αν δεν υπήρχε αυτή η προοπτική, η τιμή ανά μεγαβατώρα δεν θα υπερέβαινε τα 250 ευρώ από τα 150 ευρώ. Είναι δε εξοργιστικό, διεθύνοντα στελέχη της ΔΕΗ να αλληλομοιράζονται μπόνους πολλών χιλιάδων ευρώ λόγω της εξαιρετικής πορείας των στόχων που ετέθησαν για το 2021. Η στρατηγική: εν οίδα ότι ουδέν οίδα. Είτε η κυβέρνηση αρνείται να παραδεχθεί την ύπαρξη αυτών των γεγονότων είτε απλά δεν θέλει να έρθει σε αντιπαράθεση με το καρτέλ.
Έτσι, πετάει το μπαλάκι στην Ε.Ε., με την πρόταση δημιουργίας κοινού ταμείου προκειμένου να αποσβέσει τα κατάλοιπα της ενεργειακής λαίλαπας. Η Κομισιόν, από τη μεριά της, ζαλισμένη ακόμη από την εισβολή του Πούτιν, αλληθωρίζει στην υπαιτιότητα της κυβέρνησης Μητσοτάκη ή απλώς είναι και η ίδια συνεργός. Εν πάσει περιπτώσει, είναι δεδομένο πως οι επιδοτήσεις εξασφαλίζουν λιγότερο από το ήμισυ της επιπρόσθετης επιβάρυνσης των επιχειρήσεων και το 30% των νοικοκυριών. Γιατί, όμως, ο αντίκτυπος της κρίσης εδώ στην Ελλάδα ηχεί εκκωφαντικά; Διότι στις άλλες χώρες, ούσες λιγότερο «φιλελεύθερες» από εμάς λειτουργεί, ο ανταγωνισμός με μεγάλο μέρος από τις προμήθειες του ρεύματος να γίνεται σε μακροπρόθεσμα συμβόλαια, ώστε να επιτευχθεί η πολυπόθητη σταθερότητα μετριάζοντας τις συνθήκες πολέμου τουλάχιστον στο εγγύς μέλλον. Τόσο η Γαλλία όσο και η Ισπανία εφάρμοσαν άμεσα το πλαφόν στα τιμολόγια ρεύματος των νοικοκυριών.
Ας αναλογιστούμε με ποια μεριά της ιστορίας θα είμαστε, λοιπόν. Με τους «μαυραγορίτες φιλειρηνιστές», που μέσω των κεκτημένων τους προπαγανδίζουν και ταυτόχρονα κερδοσκοπούν ή με το «ξανθό γένος», που από εδώ και στο εξής θα θεωρούμαστε αειθαλή Ορθόδοξα αδέρφια λόγω αποστολής πολεμικού υλικού; Εναντίον του πολέμου, όποιας μορφής.
