Της Χριστίνας Λιάσκα,
Ενόψει των γαλλικών εκλογών, θα γίνει μία προσπάθεια ιστορικής διερεύνησης και εξέτασης της Δεύτερης Cohabitation στο γαλλικό πολιτικό σύστημα, καθώς και της σημασίας της στην πολιτική σκηνή της χώρας. Η Δεύτερη Cohabitation στην Πέμπτη Γαλλική Δημοκρατία αναφέρεται στην περίοδο 1993-1995, κατά την οποία υπήρξε «συμβίωση» και «συνύπαρξη» μεταξύ του Σοσιαλιστή Προέδρου François Mitterand και του Κεντροδεξιού Πρωθυπουργού Édouard Balladur. Ο Πρόεδρος Mitterand, στις εκλογές του 1993, δεν κατάφερε να λάβει την πλειονότητα των κοινοβουλευτικών εδρών, με αποτέλεσμα να «αναγκαστεί» σε μία διακυβερνητική συγκατοίκηση με το κόμμα του Balladur. Δηλαδή, τα δύο ανώτατα πολιτικά αξιώματα της χώρας, αυτά της Προεδρίας και της Πρωθυπουργίας, ανατέθηκαν από τον γαλλικό λαό, άμεσα και έμμεσα, σε δύο άτομα που προέρχονταν από διαφορετικά πολιτικά κόμματα και ιδεολογικά ρεύματα, τα οποία βρέθηκαν στη συγκυβέρνηση του γαλλικού έθνους.
Στις εκλογές του 1993, το Σοσιαλιστικό Κόμμα του François Mitterand, του Προέδρου της Γαλλίας, έλαβε το χαμηλότερο ποσοστό ψήφων στην ιστορία της Πέμπτης Δημοκρατίας. Κάτι τέτοιο εξηγείται λόγω της ύφεσης της οικονομίας και της ανόδου της ανεργίας που είχε ήδη ξεκινήσει από τις αρχές της δεκαετίας, σε συνδυασμό με τα δημοσιονομικά ελλείμματα και τα οικονομικά σκάνδαλα που έπληξαν ανεπανόρθωτα την εικόνα του Γάλλου Προέδρου Mitterand. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα στις εκλογές του 1993 οι κεντροδεξιές δυνάμεις (Rassemblement pour la République, Union pour la démocratie française) να λάβουν περισσότερο από 80% των ψήφων της Εθνικής Συνέλευσης. Η κατάσταση αυτή οδήγησε αναπόφευκτα στη Δεύτερη Cohabitation στη γαλλική πολιτική σκηνή, που διήρκησε δύο χρόνια (1993-1995).
Ως Πρωθυπουργός ορίστηκε ο έμπειρος πολιτικός Édouard Balladur από το κεντροδεξιό κόμμα του Jacques Chirac, ο οποίος είχε διατελέσει Υπουργός Οικονομικών στην πρώτη κυβέρνηση του Προέδρου Mitterand (1986-1988), καθώς και Γενικός Γραμματέας του Προεδρικού Γραφείου κατά τη διάρκεια της Προεδρίας του Georges Pompidou (1969-1974). Παράδοξο, ωστόσο, είναι πως, παρόλο που Πρόεδρος του κεντροδεξιού κόμματος Rassemblement pour la République – το οποίο βγήκε ο μεγάλος νικητής στις εκλογές — ήταν ο Jacques Chirac, το κόμμα πρότεινε για Πρωθυπουργό τον Balladur. Κάτι τέτοιο δεν έγινε τυχαία, αφού συνέβαλαν αρκετοί λόγοι για αυτήν την επιλογή, όπως ήταν η κακή συνεργασία του Chirac ως Πρωθυπουργού με τον Πρόεδρο Mitterand κατά τη διάρκεια της Πρώτης Cohabitation, καθώς και οι μελλοντικές φιλοδοξίες και βλέψεις του Chirac για τη Γαλλική Προεδρία στις επόμενες εκλογές, αφού φοβόταν πως η πρωθυπουργική διακυβέρνηση ξανά από τον ίδιο μπορεί να έβλαπτε την εικόνα του.
Η Δεύτερη Cohabitation με Πρόεδρο τον François Mitterand και Πρωθυπουργό τον Édouard Balladur χαρακτηρίστηκε από συμφιλίωση και ηρεμία. Κατά την περίοδο αυτή, σημαντικό βαθμό έπαιξε η ανυπαρξία ισχυρών αντιπαραθέσεων και αντιπαλότητας μεταξύ του Προέδρου και του Πρωθυπουργού, σε αντίθεση με την Πρώτη Cohabitation. Κάτι τέτοιο συνέβη, καθώς η επιδείνωση της υγείας του Mitterand δεν του επέτρεπε να διεκδικήσει κι άλλη θητεία (πέθανε το 1996 από καρκίνο του προστάτη), ενώ η υποστήριξη από το ίδιο του το κόμμα είχε μειωθεί και η επιρροή στα του οίκου του είχε αρχίσει να εξασθενεί ήδη από την πρώτη του κυβέρνηση και «συμβίωση» με τον τότε Πρωθυπουργό Chirac. Το γεγονός αυτό οδήγησε στη μείωση της πολιτικής του νομιμοποίησης και στην απόκτηση από τον ίδιο ενός στάτους παρατηρητή και όχι μάχιμου πολιτικού στη γαλλική πολιτική αρένα.
Όσον αφορά τον Πρωθυπουργό Balladur, το γεγονός ότι ο ίδιος δεν ήταν ταυτόχρονα και ο αρχηγός του κόμματός του ήταν ένα θετικό στοιχείο αναφορικά με την απουσία τριβών με τον Πρόεδρο Mitterand, αφού δεν υπήρχαν βλέψεις των δύο για την προεδρία στις επόμενες εκλογές. Έτσι, υπήρχε «μία συμβίωση μέσα στη συμβίωση», αφού από τη μία μεριά, ο Πρωθυπουργός Balladur θα έπρεπε να βρίσκεται σε μία συνεχή συνεργασία και «συμβίωση» με τον Πρόεδρο Mitterand, ενώ από την άλλη μεριά, θα έπρεπε να έχει μία κοινή γραμμή και να συμβαδίζει με τον ηγέτη του κόμματός του, τον Jacques Chirac. Ωστόσο, στη συνέχεια, ο Balladur άλλαξε γνώμη και αποφάσισε να διεκδικήσει τη Γαλλική Προεδρία στις εκλογές του 1995, με αποτέλεσμα να ψυχρανθούν οι σχέσεις του Balladur με το κόμμα του και τον ίδιο τον Chirac, με τον οποίο έμελλε να βρεθεί αντίπαλος στις Γαλλικές Εκλογές. Ο Balladur αποκλείστηκε από τον Πρώτο Γύρο των εκλογών, αφού βρέθηκε στην τρίτη θέση, με τον Σοσιαλιστή Lionel Jospin και τον Jacques Chirac να περνούν στον Δεύτερο Γύρο, με τον τελευταίο να κερδίζει τη Γαλλική Προεδρία.
Πρέπει να αναφερθεί πως κατά καιρούς υπήρχαν αντιπαραθέσεις μεταξύ του Προέδρου Mitterand και του Πρωθυπουργού Balladur, όπως ήταν το ζήτημα των ιδιωτικοποιήσεων και της ύφεσης της οικονομίας. Όμως, η σημαντικότερη διαμάχη μεταξύ των δύο ηγετών αφορούσε τις πυρηνικές δοκιμές και τον εκσυγχρονισμό του γαλλικού πυρηνικού οπλοστασίου. Ο Balladur ήθελε να προχωρήσει στην εξέλιξη του προγράμματος αυτού, ενώ ο Mitterand ήταν αντίθετος, με τον τελευταίο λόγο τελικά να πέφτει στον Πρόεδρο Mitterand. Ωστόσο, η Δεύτερη αυτή cohabitation δεν ήταν ανήσυχη και εχθρική, αφού η αδυναμία του Mitterand, λόγω υγείας και υποστήριξης, να δείξει την ίδια πυγμή που είχε δείξει με τον Chirac ήταν αδύνατη. Το αξιοσημείωτο, εν τέλει, της περιόδου αυτής ήταν η ύπαρξη εσωτερικής αντιπαλότητας μεταξύ του Balladur και του αρχηγού του κόμματός του, Chirac, με αποτέλεσμα οι δύο αυτοί άνδρες να οδηγηθούν στις εκλογές του 1995 σε αντίπαλα στρατόπεδα.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- La diplomatie française dans la cohabitation, J-Store-Edition Esprit, διαθέσιμο εδώ
- Madej, Μ., “Cohabitation: The parliamentary aspect of the French semi-presidential system”, Polish Political Science-Μarszalek, διαθέσιμο εδώ
- Fournier, A-X., “Analyse Critique de la Cohabitation sous la Ve République: Bilan et Perspectives, Université du Québec à Montréal-Archipel, διαθέσιμο εδώ
- “From the White House to the Palais Élysée: Divided Government, the Legislative Presidency, and Prospects for Comparing Presidential Politics in the U.S. and France”, University of Florida-users.clas, διαθέσιμο εδώ
