Της Μυρτώς Κατσούλη,
Ουκ ολίγες φορές έχει αποτελέσει ζήτημα εγγενούς προβληματισμού ο μηχανισμός λειτουργίας της δημόσιας διοίκησης. Ο πολίτης και κάθε εμπλεκόμενο άλλο πρόσωπο βρίσκεται κάθε φορά αντιμέτωπο με μια οκνηρή γραφειοκρατία, η οποία –εν έτει 2022– υφίσταται ακόμα και κρατά την οργάνωση του δημοσίου συστήματος σε μια αναχρονιστικότητα. Ανέκαθεν ο δημόσιος τομέας αντιμετώπιζε πολλών ειδών δυσχέρειες, ιδίως λόγω του καθεστώτος της δημοσιοϋπαλληλικής μονιμότητας και νοοτροπίας, γεγονός όχι απόλυτα υπαίτιο, καθώς υπάρχουν σίγουρα και αποδεδειγμένα εξαιρέσεις.
Μια τέτοια προβληματική οργάνωση καθηλώνει και παρακωλύει τον εκσυγχρονισμό των δημοσίων υπηρεσιών, από τις οποίες ο πολίτης εξαρτάται προκειμένου να εξυπηρετηθεί και να διεκδικήσει διαφόρων ειδών αιτήματα και δικαιώματα, ενώ παράλληλα καλείται να επιδεικνύει άμεμπτη αγωγή και υπακοή έναντι του θεσμού του δημοσίου, υπό το φόβο επιβολής διοικητικού προστίμου. Καθώς, όταν πρόκειται για παραβίαση ή για υποτιθέμενη παραβίαση ενός κανόνα δικαίου, μιας απλής διοικητικής πράξης, ακόμα και ενός τυπικού και όχι ουσιαστικού κανονισμού, το δημόσιο λειτουργεί τάχιστα και τιμωρητικά, αφού σε μια τέτοια περίπτωση επιβάλλει άμεσα εκτελεστά πρόστιμα. Αυτό σημαίνει πως δίνεται στον πολίτη πολύ περιορισμένο περιθώριο αντίδρασης, όταν πρόκειται για μια επιβαρυντική για εκείνον δημόσια πράξη, ενώ, όταν συμβαίνει το αντίθετο, δηλαδή το ίδιο το δημόσιο βρίσκεται σε δυσμενή θέση ενώπιον του πολίτη, τότε καθυστερεί αναιτιολόγητα, λειτουργεί πλημμελώς και παραβιάζει βασικά συνταγματικά δικαιώματα, όπως αυτό της χρηστής διοίκησης.
Σε κάθε περίπτωση, είτε πρόκειται για επιβολή διοικητικού προστίμου είτε για κωλυσιεργία των υπαλλήλων λόγω μιας εσαεί εξασφάλισης είτε για προβληματική και αχρείαστη γραφειοκρατία, είναι βέβαιο ότι το δημόσιο σαν μια εν όλω δύναμη, οφείλει να παρέχει τα απαραίτητα εχέγγυα απέναντι στον κάθε πολίτη. Δεν νοείται στη σύγχρονη Ελλάδα να κωλύεται κάθε δικαιούχος πολίτης να απευθυνθεί στη διοίκηση, με οποιαδήποτε αφορμή, φοβούμενος ότι δεν θα ικανοποιηθεί ή ότι θα λάβει μια αδικαιολόγητη κακή αντιμετώπιση και μόνο για την κίνηση αυτή. Δεν γίνεται να σχηματίζονται ουρές έξω από τις δημόσιες υπηρεσίες, χωρίς αριθμό προτεραιότητας, σε κακώς συντηρημένα και ετοιμόρροπα κτήρια, με απαρχαιωμένα συστήματα υπολογιστών.
Είναι καιρός το κράτος να διαθέσει ένα κεφάλαιο, τόσο από άποψη οικονομικής κάλυψης, αλλά και ανθρώπινου δυναμικού, προκειμένου να αναλάβει τον ριζικό εκσυγχρονισμό του συστήματος αυτού, προκειμένου να εξοπλιστεί κάθε υπηρεσία με τα απαραίτητα εφόδια για την καλύτερη εξυπηρέτηση του κοινού. Θα μπορούσε, για παράδειγμα, να δοθεί η ευκαιρία στους φοιτητές και στους νέους εργαζόμενους της χώρας να αναλάβουν ένα τέτοιο πρότζεκτ, ώστε και να είναι λιγότερο κοστοβόρα μια τέτοια διαδικασία, αλλά και να επωφεληθούν οι ίδιοι από την πρακτικώς εφαρμοσμένη επιστήμη τους.
Διότι, η γρήγορη, αποτελεσματική και ακούραστη σχέση του πολίτη με έναν δημόσιο φορέα, δημιουργεί και καλλιεργεί ένα καθεστώς αμοιβαιότητας και εμπιστοσύνης. Και για να καταστεί εφικτή μια τέτοια αλλαγή, χρειάζεται ολική αναπροσαρμογή του κράτους, στις βασικές του δομές. Ίσως σιγά-σιγά θα πρέπει το Υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης να διαδραματίσει ενεργότερο ρόλο στην άσκηση της νομοθετικής εξουσίας και να διεκδικήσει την ψηφιοποίηση όλων των υπηρεσιών, ώστε και να βελτιωθεί το σύστημα πρόσβασης κα διαχείρισης των αρχείων, αλλά και για να είναι πιο ελκυστική στον πολίτη μια τέτοια διαδικασία, ο οποίος, άλλωστε, είναι και ο βασικός αποδέκτης της. Θα πρέπει, λοιπόν, να ληφθούν υπόψη τα οφέλη μιας τέτοιας πρωτοβουλίας μακροπρόθεσμα και πόσο θα ωφεληθεί και το ίδιο το δημόσιο, ώστε να αποδεσμευθεί από τα διάφορα λειτουργικά του προβλήματα.
Δεν χρειάζεται μια μεγάλη δαπάνη σε κανέναν τομέα. Χρειάζεται καλή οργάνωση, φιλότιμο και ανάλογη πίεση, η οποία, όπως έχει αποδειχθεί, λειτουργεί και κερδίζει.
