Της Ελένης Κόρου,
Ο Φραντς Κάφκα αποτελεί μία από τις εμβληματικές μορφές της λογοτεχνίας του 20ού αιώνα. Προερχόμενος από μια εβραϊκής καταγωγής οικογένεια, έζησε στην Πράγα και τα βιβλία του είναι γραμμένα στα γερμανικά. Καθ’ όλη τη ζωή του βασανίστηκε από τη φιλάσθενη φύση του, γεγονός που τον απέτρεψε από το να παντρευτεί την αγαπημένη του αρραβωνιαστικιά, Φελίτσε Μπάουερ.
Το έργο του έγινε γνωστό μετά τον θάνατό του, χάρη στον αγαπημένο του φίλο, Μαξ Μπροντ, ο οποίος αγνόησε το σημείωμα που του απηύθυνε ο Φραντς μέσω της διαθήκης του, με το οποίο του ζητούσε να καταστρέψει όλα του τα γραπτά. Η απόφαση αυτή συνέβαλε στο να προστεθούν στη λογοτεχνία του 20ού αιώνα κάποια πολύ ιδιαίτερα έργα, τα οποία δε σταματούν να προβληματίζουν τους αναγνώστες μέχρι και σήμερα.
Η γραφή του είναι κλειστοφοβική και απόκοσμη και προκαλεί στον αναγνώστη μια διαρκή αγωνία για την κατάληξη του ήρωα, ο οποίος μοιάζει συχνά να ασφυκτιά. Οι χαρακτήρες του Κάφκα βρίσκονται εγκλωβισμένοι σε σουρεαλιστικές καταστάσεις, από τις οποίες δεν υπάρχει διαφυγή.
Στα έργα του πραγματεύεται ζητήματα που σχετίζονται με την ελευθερία του ανθρώπου, την αποξένωση του ατόμου από τον ίδιο του τον εαυτό, καθώς και τον ρόλο της γραφειοκρατίας στην αλλοτρίωσή του.
«Η Μεταμόρφωση» (1912)
Ο Γκρέγκορ Σάμσα ξυπνάει ένα πρωί και συνειδητοποιεί πως έχει μεταμορφωθεί σε μια τεράστια κατσαρίδα. Η μορφή του εκλαμβάνεται ως αποκρουστική από την οικογένειά του, η οποία βρίσκει την ευκαιρία να εκφράσει ένα υποβόσκον μίσος, καθώς και μια απαξίωση για τον παραστρατημένο γιο, η οποία υπήρχε και πριν τη μεταμόρφωσή του.
«Η Δίκη» (1925)
Ο Γιόζεφ Κ. κατηγορείται για ένα έγκλημα που δε διέπραξε. Οι διώκτες του είναι πεπεισμένοι για την ενοχή του, ο ίδιος, όμως, δεν γνωρίζει τι ακριβώς είναι αυτό για το οποίο τον κατηγορούν. Ο αναγνώστης παρακολουθεί τον Γιόζεφ να προσπαθεί να ξεφύγει από μια αναπόφευκτη κατάσταση, την οποία δε μπορεί να κατανοήσει, όντας αντιμέτωπος με κάτι που αναφέρεται συχνά στις ιστορίες του Κάφκα, το απρόσωπο και αχόρταγο τέρας της γραφειοκρατίας, που αδιαφορεί παντελώς για τα βάσανα και τις αγωνίες του απλού ανθρώπου και που τον οδηγεί σταδιακά σε μια αναπόφευκτη τρέλα.
«Ο Πύργος» (1926)
Το έργο αυτό περιτριγυρίζεται, όπως συμβαίνει συχνά στα έργα του Κάφκα, από ένα μυστήριο και δημιουργεί στον αναγνώστη πολλά αναπάντητα ερωτήματα. Ο κύριος Κ. καταφθάνει σε ένα χωριό ως χωρομέτρης και στόχος του είναι να φτάσει σε έναν πύργο, ο οποίος φαίνεται να είναι απρόσιτος ακόμα και για τους κατοίκους του χωριού. Χαρακτηριστικό του ήρωα είναι η προσήλωσή του στον στόχο παρά τις όποιες δυσκολίες.
Παρακάτω μερικά αποφθέγματα του σπουδαίου συγγραφέα:
«Όποιος διατηρεί την ικανότητα να βλέπει την ομορφιά, δεν γερνάει ποτέ».
«Τα βιβλία που έχουμε ανάγκη είναι εκείνα που πέφτουν σαν το τσεκούρι στην παγωμένη θάλασσα της ψυχής μας».
«Συχνά είναι πιο ασφαλές να είσαι αλυσοδεμένος από το να είσαι ελεύθερος».
«Έχω πραγματική συναίσθηση του εαυτού μου μόνο όταν είμαι ανυπόφορα δυστυχής».
«Η ατυχία του Δον Κιχώτη δεν ήταν η φαντασιοπληξία του, αλλά ο Σάντσο Πάντσα».
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Φραντς Κάφκα, gnomikologikon.gr, διαθέσιμο εδώ.
- 5 βιβλία γνωριμίας με τον Φραντς Κάφκα που πέθανε το 1924 στην Πράγα, lifo.gr, διαθέσιμο εδώ.
