Της Μαρίας Κόλλια,
Όσο ο πόλεμος στην Ουκρανία καλά κρατεί, παγκοσμίως αναγνωρίσιμοι διεθνολόγοι χτυπούν το καμπανάκι του κινδύνου, κάνοντας διαρκώς εκτιμήσεις σχετικά με την κατάληξη της όλης πολεμικής επιχείρησης. Αν και κανείς δεν μπορεί να προδικάζει ποτέ το αποτέλεσμα ενός πολέμου, καθώς πλήθος παραγόντων που παίζουν σημαντικό ρόλο είναι αστάθμητοι και κάτι τέτοιο εντείνεται σε μια πολεμική σύρραξη όσο η τωρινή στην Ουκρανία, υπογραμμίζονται από το Ελληνοαμερικανικό Ινστιτούτο οι ομοιότητες της παρούσας κατάστασης με την τουρκική εισβολή στην Κύπρο το 1974. Κάπως έτσι λοιπόν, ανακύπτει το ερώτημα: Το καθεστώς που θα επικρατήσει τελικά στην Ουκρανία θα είναι καθ’ ομοίωσιν με το καθεστώς στην Κύπρο;
Αρχικά, οι κινήσεις των δύο ηγετών σε πρώτη φάση και όσο προετοίμαζαν το έδαφος για την εισβολή υπήρξαν παρόμοιες. Συγκεκριμένα, στις 22 Φεβρουαρίου 2022, ο Ρώσος Πρόεδρος Vladimir Putin διέταξε τη στρατιωτική εισβολή στις περιοχές του Donbass της Ανατολικής Ουκρανίας, Luhansk και Donetsk, υπό τον μανδύα της ειρηνευτικής αποστολής σε περιοχές, των οποίων (υποτίθεται) υποστηρίζει την ουδετερότητα. Σύμφωνα με τα λεγόμενά του, λοιπόν, σκοπός είναι η αποναζιστικοποίηση και η αποστρατιωτικοποίηση της περιοχής, αποδεσμεύοντάς αυτήν (και τους ρωσόφιλους πολίτες της) από ένα καθεστώς καθόλα καταπιεστικό. Στις 20 Ιουλίου του 1974, πραγματοποιήθηκε η τουρκική εισβολή στην Κύπρο. Σε μια παρόμοιου τύπου προσέγγιση με αυτήν που ακολούθησε ο Putin, η εισβολή πραγματοποιήθηκε με την αφορμή ότι η Τουρκία προσπαθεί να γίνει εγγυήτρια της ειρήνης στη συγκεκριμένη περιοχή, αναφερόμενη μάλιστα κυρίως στη τουρκόφωνη μειονότητα που κατοικεί μόνιμα εκεί.
Ένα ακόμη κοινό χαρακτηριστικό γνώρισμα μεταξύ των δύο περιπτώσεων έγκειται στην παραβίαση και από τις δύο πλευρές των κανόνων Διεθνούς Δικαίου. Αναλυτικά, παραβιάζεται η αρχή της εδαφικής ακεραιότητας και η αρχή της ανεξαρτησίας. Επιπρόσθετα, από την πλευρά της Ρωσίας, υπήρξε παραβίαση της Δεύτερης Συμφωνίας του Μινσκ -ή μάλλον η μετάφρασή της κατά τον τρόπο που συμφέρει τον Vladimir Putin και ικανοποιεί τις επιδιώξεις του για τη διαμόρφωση του μελλοντικού status quo. Aντίστοιχα, η τουρκική εισβολή στην Κύπρο συνιστούσε ξεκάθαρη παραβίαση του Νόμου Περί Εξωτερικής Βοήθειας (που είναι επίσης γνωστός και ως US Foreign Assistance Act) και υπογράφηκε το 1961, τη Συνθήκη Ίδρυσης της Κυπριακής Δημοκρατίας, τη Συνθήκη Συμμαχίας, τη Βορειοατλαντική Συνθήκη, τη Συνθήκη Εγγύησης και τον Καταστατικό Χάρτη του Ο.Η.Ε.
Ο πραγματικός αντικειμενικός σκοπός της εισβολής είναι επίσης ο ίδιος. Η Ρωσία θεωρεί αρχικά την περιοχή του Donbass, που κατοικείται από ρωσόφιλους, και έπειτα όλη την Ουκρανία ως κομμάτι της Μεγάλης Ρωσίας. Λαμβάνοντας υπόψη πως η χώρα αποτελούσε κομμάτι της Σοβιετικής Ένωσης έως το 1991, η Ρωσία πιστεύει ακράδαντα πως βάσει εθίμου και ιστορίας, της ανήκει δικαιωματικά. Επιθυμεί να την εντάξει ξανά στη δική της σφαίρα επιρροής, απομακρύνοντάς την από ξένες επιρροές, αποτρέποντας δηλαδή μια πιθανή της εισδοχή στη Βορειατλαντική Συμμαχία (ή North Atlantic Treayty Organization, NATO) και κατ’επέκταση απομακρύνοντάς την από τη σφαίρα επιρροής των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής. Με περίπου το ίδιο σκεπτικό, η Τουρκία επιθυμούσε κατά κάποιο τρόπο να επιτύχει την αναβίωση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, ανακτώντας την Κύπρο και διευρύνοντας την σφαίρα επιρροής της.
Τέλος, η διεθνής κοινότητα και στις δύο περιπτώσεις δυστυχώς απέτυχε να λάβει δράση που να επιφέρει άμεσο αποτέλεσμα, ώστε να αποτρέψει την εισβολή, παρόλο που όλα έδειχναν πως η στρατιωτική εισβολή ήταν σε απόσταση αναπνοής. Έτσι, η Κύπρος κατέληξε, 48 χρόνια μετά, να είναι χωρισμένη στα δύο, με το βόρειο τμήμα της να καθίσταται ανδρείκελο της Τουρκίας, η οποία διατηρεί στρατιωτικές βάσεις στα εδάφη της. Μένει να φανεί αν το μέλλον της Ουκρανίας θα είναι παρόμοιο ή θα καταφέρει να σημειώσει κάποιες σημαντικές νίκες, αν και για να επιτευχθεί αυτό, δεν αρκεί μόνον ένας σωστός χειρισμός του Zelenskyy. Kρίνεται επιτακτική και η (αποφασιστική) ξένη βοήθεια.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- AHI highlights parallels between Ukraine and Cyprus, E-kathimerini, διαθέσιμο εδώ
- Could Russia follow the Cyprus model in Ukraine?, The National News, διαθέσιμο εδώ
