Της Πετρίνας Βουτσίνου,
Η αντίληψη πως η σύγχρονη κοινωνία είναι και πολιτισμένη είναι εμφανώς εσφαλμένη. Την σημερινή κοινωνία κάθε άλλο παρά πολιτισμένη μπορούμε να την ονομάσουμε. Το επίθετο «σύγχρονη» χρησιμοποιείται για κάτι που αναφέρεται στην εποχή μας, κάτι που εξελίσσεται και συμβαίνει αυτή τη περίοδο. Διαφορετικά, ο όρος «πολιτισμένη» μιλά για αυτή που έχει κάποια ανεπτυγμένη ηθική που σέβεται και παρέχει ίσες ευκαιρίες στα μέλη της, που διέπεται από ισότητα και ισονομία. Δυστυχώς, παρόλο που θα θέλαμε να είναι αυτές οι έννοιες συνώνυμες, τα γεγονότα μας αποδεικνύουν ακριβώς το αντίθετο.
Ως δυτικός κόσμος πολλές φορές έχουμε μια εντύπωση ανωτερότητας, καθώς «έχουμε αφήσει τις κακές εποχές στο παρελθόν». Θεωρούμε πως έχουμε ξεπεράσει τα προβλήματα που μας απασχολούσαν παλιότερα και πως αναπτυσσόμαστε σαν κοινωνία, πως προχωράμε παρακάτω. Βλέπουμε όμως ότι καθημερινά ερχόμαστε αντιμέτωποι με προβλήματα που είχαμε θεωρητικά αφήσει πίσω μας αρκετές δεκαετίες πριν: ανισότητες, φτώχεια, πείνα, εκμετάλλευση, καταπάτηση ελευθεριών, αδιαφορία για το περιβάλλον, ρατσισμός, ομοφοβία, σεξισμός, γυναικοκτονίες… όλα αυτά τα προβλήματα, βέβαια, μοιάζουν ασήμαντα μπροστά σε αυτό του πολέμου. Για ποια εξέλιξη μιλάμε κάτω από αυτές τις συνθήκες; Πως μπορείς να αποκαλείς την Ευρώπη πολιτισμένη, εάν βιώνουμε εν έτη 2022 πόλεμο;
Είναι φανερό, πως ο πόλεμος δεν βελτιώνει κάποια κατάσταση ούτε προχωράει κανείς παρακάτω με αυτόν. Αντίθετα, υπάρχουν πολλά θύματα. Άνθρωποι χάνουν τη ζωή τους, την οικογένεια και τους φίλους τους, την κανονικότητά τους, την ψυχική τους υγεία, το σπίτι τους, την πόλη τους και πολλά περισσότερα από όσα μπορούμε να φανταστούμε. Άνθρωποι αναγκάζονται να πολεμήσουν συνήθως για συμφέροντα άλλων, που μπορεί να μην τους εκφράζουν καν, καθώς οι άνθρωποι που εμπλέκονται σε κάτι τέτοιο θα προτιμούσαν απλά να ζήσουν και όχι να υποβάλλονται σε μία τέτοια βίαιη και απάνθρωπη κατάσταση. Είναι ξεκάθαρο επομένως πως αυτή η βιαιότητα του πολέμου δεν μπορεί να θεωρηθεί σημάδι προοδευτισμού.
Ο πόλεμος δεν είναι κάποιο φυσικό φαινόμενο, αλλά αντίθετα αποτέλεσμα κοινωνικών και οικονομικών παραγόντων. Δεν θα έπρεπε να είναι τόσο συνηθισμένος και τόσο κανονικοποιημένος, είναι κάτι που μπορεί να αποφευχθεί. Σε μια πολιτισμένη κοινωνία δεν θα γίνονταν πόλεμοι και οποιαδήποτε διαμάχη θα λυνόταν με ειρηνικό τρόπο, βάζοντας τους ανθρώπους που επηρεάζονται περισσότερο και άμεσα στο επίκεντρο. Μοιάζει αρκετά ουτοπικό; Σίγουρα είναι, αν σκεφτεί κανείς τα πόσα πολλά πολεμικά μέτωπα υπάρχουν αυτή τη στιγμή (και υπήρχαν στο παρελθόν) σε ολόκληρο τον κόσμο και πόσο ανίκανοι είναι οι άνθρωποι να δώσουν άμεση και αποτελεσματική λύση σε οποιαδήποτε από αυτές τις διαμάχες. Δυστυχώς, τα μέτωπα υπήρχαν και θα συνεχίσουν να υπάρχουν.
Συμπερασματικά, το επίθετο «πολιτισμένη» δεν μπορεί να συνυπάρξει και να περιγράψει μία κοινωνία στην οποία δεσπόζει οποιαδήποτε μορφή βίας καθώς η βιαιότητα δεν είναι δυνατόν να θεωρείται συνώνυμο της προόδου. Ενώ θεωρούμε πως ξεπεράσαμε πλέον τη περίοδο που υπήρχαν πόλεμοι και αφήσαμε πίσω μας τις ανισότητες και τη βία, έρχονται συνεχώς παραδείγματα για να μας αποδείξουν πως ίσως να μην έχουμε προχωρήσει τόσο πολύ όσο νομίζουμε. Παρόλο που υπάρχει μία εμφανής βελτίωση, σίγουρα δεν θα λέγαμε πως έχουμε φτάσει στο επιθυμητό αποτέλεσμα. Ελπίζουμε πως οι μελλοντικές γενιές θα έχουν βελτιωθεί σε τέτοιο βαθμό, ώστε να έχουν φτιάξει μία καλύτερη «σύγχρονη» κοινωνία, η οποία θα είναι πιο κοντά και στον όρο πολιτισμένη. Το μόνο σίγουρο είναι πως έχουμε μεγάλη διαδρομή μπροστά μας για να θεωρήσουμε αυτές τις δύο έννοιες ταυτόσημες.
