Aleksandar Vucic: Μια φορά σύμμαχος, για πάντα σύμμαχος. Αναγκαστικά;

Της Στέλλας Πετρακάκη,

Μπορεί κάποιος να ξεφύγει, τελικά, από τα στενά δεσμά μια παγκόσμιας δύναμης, απλά και μόνο καταδικάζοντας την αδικαιολόγητη εισβολή της σε έδαφος που συνορεύει; Δύσκολη η απάντηση στη συγκεκριμένη ερώτηση, πόσο μάλλον για τη Σερβία, η οποία ανέκαθεν δήλωνε, και συνεχίζει να δηλώνει, αμετάκλητος σύμμαχος της Ρωσίας, ακόμα και μετά την εισβολή της τελευταίας στην Ουκρανία. Η γενιά που έζησε τις μνημειώδεις διαπραγματεύσεις με το Κόσοβο, όσον αφορά την αναγνώριση και την ανεξαρτησία του, γνωρίζει πολύ καλά πόσο επηρέασε αυτό το γεγονός την ομαλή συνύπαρξη των Βαλκανίων μεταξύ τους.

Όποτε δίνεται η ευκαιρία αφενός η Ρωσία και αφετέρου η Σερβία τονίζουν τη μεταξύ τους φιλία, αλλά και τα ενωσιακά στοιχεία που τους χαρακτηρίζουν, λόγω του γεγονότος ότι και οι δυο λαοί είναι Χριστιανοί Ορθόδοξοι στο θρήσκευμα, αλλά κατέχουν, επίσης, και κοινά πολιτιστικά χαρακτηριστικά. Ούτε λίγο ούτε πολύ, είναι δύο παράγοντες που μπορούν όντως να ενώσουν πολιτισμούς και να δημιουργήσουν συμμαχίες, πολλές φορές με την πλήρη συγκατάθεση και των δύο πλευρών και όχι μόνο για εξαναγκαστικούς σκοπούς. Αύτη η αρκετά μεγάλη εισαγωγή θα δικαιολογήσει και τις αιτίες για τις οποίες η Σερβία του Vucic δηλώνει πως τις κυρώσεις που επιβάλλονται στο ρωσικό έδαφος δεν τις ενστερνίζεται ούτε πρόκειται να συμμορφωθεί με αυτές.

Ωστόσο, είναι σχεδόν προφανές ότι μέχρι και ο Aleksandar Vucic, το τελευταίο διάστημα, δυσκολεύεται αρκετά στο να κρατήσει την ισορροπία και ως ευρωπαϊκή χώρα, καλύπτοντας όσο γίνεται τα ευρωπαϊκά συμφέροντα και μορφώματα, αλλά και ως σύμμαχος της Ρωσίας του Vladimir Putin. Με άλλα λόγια, είναι δύσκολο, πλέον, το παιχνίδι σε διπλό ταμπλό, πόσο μάλλον τώρα που τα περιθώρια έχουν στενέψει από την Ε.Ε., τις Η.Π.Α. αλλά και τον ΟΗΕ.

Επεξηγηματικά, πολλά έτη τώρα η Σερβία εξαρτάται, σχεδόν εξ’ ολοκλήρου, από την παροχή ενέργειας των ρωσικών εταιρειών. Υπολογίζοντας και τις επερχόμενες εκλογές, στις 3 Απριλίου 2022 στη Σερβία, είναι ακόμα δύο λόγοι για τους οποίους ο Πρωθυπουργός της Σερβίας κωλύεται στο να επιβάλλει τις κυρώσεις στη Ρωσία, από τη μία διότι όλα τα οφέλη από τη μεταξύ τους συμμαχία θα χαθούν εν μία νυκτί, από την άλλη διότι το αποτέλεσμα φυσικά δεν θα είναι αυτό που επιθυμεί ο Σέρβος Πρωθυπουργός. Η επανεκλογή του δεν θα είναι, πλέον, στην πεντακάθαρη εικόνα του μέλλοντος της Σερβίας, καθώς η ρωσική επιρροή στο σερβικό έδαφος και τη σερβική πολιτική σκηνή είναι τεράστια, με αρκετές διακλαδώσεις που δύσκολα μπορούν να γίνουν αντιληπτές με την πρώτη ματιά.

Από την αρχή, ακόμα, του πολέμου που άνοιξε η Ρωσία στην Ουκρανία, γιατί για πόλεμο γίνεται λόγος, και όχι για εισβολή με ειρηνευτικούς σκοπούς και αντίσταση στο ΝΑΤΟ, όπως δικαιολογείται ο Ρώσος Πρόεδρος, Vladimir Putin, όλη η Ευρώπη αντέδρασε σθεναρά με διαμαρτυρίες, διαδηλώσεις και εξεγέρσεις για να δηλώσει την κατακραυγή της στην ένοπλη επίλυση διασυνοριακών ζητημάτων. Πολλές χώρες της Ευρώπης στέλνουν βοήθεια κάθε είδους σε στρατιώτες και άμαχο πληθυσμό στην Ουκρανία. Η τακτική της Σερβίας, παρά ταύτα πήρε λίγο διαφορετική τροπή από τα προβλεπόμενα.

Τη στιγμή που όλη η Ευρώπη έδειξε το πρόσωπο της συμπαράστασης στο ουκρανικό έδαφος, οι Σέρβοι πολίτες βγήκαν στους δρόμους σε ομάδες διαδηλώσεων, κυμάτιζαν τις σημαίες της Ρωσίας και κρατούσαν εικόνες του Ρώσου Προέδρου ψηλά, ώστε να δείξουν και έμπρακτα την υποστήριξή τους στο πρόσωπο και την πολιτική του κατεύθυνση. Να δείξουν την υποστήριξή τους, παρά τις εικόνες της εξαθλίωσης και του ζωντανού deja vu των πολέμων στην Ευρώπη πριν το 2000. Σε αυτό το σημείο αξίζει να αναφερθεί πως, πλέον, μπορεί και διαφαίνεται καθαρά το κομμάτι της διαφορετικής οπτικής γωνίας, των διαφορετικών βιωμάτων δυο χωρών που βρίσκονται μακριά σε χιλιομετρική απόσταση, αλλά θα έπρεπε να είναι κοντά στο ευρωπαϊκό γίγνεσθαι για μια κοινή πορεία όλων των χωρών της ηπείρου.

Φτάνοντας ο κόμπος στο χτένι, ο Aleksandar Vucic συμφωνεί με την καταδίκη της ρωσικής εισβολής στο ψήφισμα που πραγματοποίησε ο ΟΗΕ στη Γενική Συνέλευση. Επικαλούμενος, ωστόσο, τα εθνικά συμφέροντα της Σερβίας, καθώς και την αρχή της πολιτικής ουδετερότητας, απέφυγε να επιβάλει τις κυρώσεις στη Ρωσία, παρά τις πιέσεις της Ε.Ε. και των Η.Π.Α.. Δεν υπέκυψε ούτε στην προειδοποίηση της Ε.Ε. ότι, εάν δεν υπάρξει συλλογική συμμόρφωση, αναγκαστικά θα πρέπει να παραταθούν οι διαπραγματεύσεις για την ένταξη της Σερβίας στην Ε.Ε.. Ο πολυπόθητος αυτός στόχος φαίνεται να παραγκωνίζεται μπροστά στην επιρροή και το δέος που προκαλεί η Ρωσία στο σερβικό έδαφος.

Ένας ακόμα φόβος που εκφράστηκε από τον Aleksandar Vucic είναι το πρωτάκουστο ενδεχόμενο της αποπομπής της Ρωσίας από το Εθνικό Συμβούλιο του ΟΗΕ, λόγω της σύρραξης με την Ουκρανία. Θα ρωτήσει κανείς, φόβος γιατί; Διότι, εάν αρθεί το ρωσικό βέτο ύστερα από την αποπομπή της Ρωσίας, θα καταργηθεί και το ψήφισμα 1244 του 1999, το οποίο αναγνωρίζει το Κόσοβο ως πλήρως ανεξάρτητο κράτος, με τη δυνατότητα να αναγνωριστεί και διεθνώς ως κράτος. Αυτό το γεγονός θα σημάνει μια νέα περίοδο διαπραγματεύσεων και, κατά τον Vucic, θα απειλήσει, για μια ακόμα φορά, τα σερβικά εθνικά συμφέροντα που με νύχια και με δόντια καταφέρνει ο Σέρβος Πρωθυπουργός να διατηρήσει.

Όσο εντείνονται οι διαπραγματεύσεις, δεν θα έλειπε, φυσικά, και η παρέμβαση της Τουρκίας, όπου ο Τούρκος Πρόεδρος, Recep Tayyip Erdogan, προτίθεται να προσδώσει οποιαδήποτε βοήθεια, ώστε το Κόσοβο, μελλοντικά, να ενταχθεί στο ΝΑΤΟ. Η Σερβία καταδικάζει αυτή την κίνηση ως μια μη φιλική προσέγγιση της τουρκικής πλευράς στη σερβική πολιτική. Αυτή η κίνηση, όπως και όλα τα υπόλοιπα ζητήματα που καλείται να επιλύσει η Σερβία, έχει ως αποτέλεσμα να δυσκολεύεται όλο και περισσότερο ο Σέρβος Πρωθυπουργός να κρατήσει τις αναγκαίες ισορροπίες τόσο στο να διατηρήσει μια φιλοευρωπαϊκή πολιτική όσο και να διατηρήσει τις σχέσεις του με τη Ρωσία, ώστε να μην απωλέσει τα οφέλη που του έχουν δοθεί μέχρι στιγμής.

 ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ