Του Παναγιώτη Γεραμάνη,
Στο άρθρο 1 του Στρατιωτικού Ποινικού Κώδικα ορίζεται το στρατιωτικό ποινικό έγκλημα ως η πράξη που τιμωρείται κατά τον κώδικα αυτό. Σε αντίθεση με τον κοινό ποινικό δίκαιο, το στρατιωτικό ποινικό δίκαιο απαρτίζεται από τους κανόνες, οι οποίοι προσδιορίζουν τα χαρακτηριστικά της συμπεριφοράς των προσώπων που φέρουν τη στρατιωτική ιδιότητα, η οποία συμπεριφορά εμφανίζει ιδιάζουσα κοινωνικοηθική απαξία (στρατιωτικό έγκλημα), και για το λόγο αυτό προβλέπεται και τιμωρείται από το νομοθέτη με ειδικές ποινές, που ρυθμίζονται στον στρατιωτικό ποινικό κώδικα. Οι διατάξεις του Ποινικού Κώδικα, όπως ισχύουν κάθε φορά, εφαρμόζονται και στα στρατιωτικά εγκλήματα, εκτός αν ο ΣΠΚ περιέχει διαφορετικές ρυθμίσεις.
Αρχικώς, ως έγκλημα τιμωρείται μια »πράξη», δηλαδή μια ανθρώπινη δράση, προς έτερον που έχει βλαπτικό αποτέλεσμα για την κοινωνία. Άρα δεν τιμωρείται ως έγκλημα το φρόνημα του δράστη ως τέτοιο, εφόσον δεν εξωτερικευθεί με κάποια ενέργεια.
Δεύτερον, πρέπει η τιμωρούμενη πράξη να προβλέπεται ρητά στον ΣΠΚ ως αξιόποινη, με ένα σαφή και κατανοητό ορισμό. Αν δεν τιμωρείται από τον ΣΠΚ, τότε δεν είναι έγκλημα η πράξη. Η περιγραφή της πράξης βρίσκεται πολλές φορές στον κοινό Ποινικό Κώδικα, ή έστω τα βασικά της χαρακτηριστικά που αποτελούν μέρος της ειδικότερης διάταξης του ΣΠΚ, επί παραδείγματι «εξύβριση ανωτέρου». Πέραν, όμως, αυτών υπάρχουν και αυτοτελείς διατάξεις και νόμοι που τυποποιούν μια πράξη ως στρατιωτικό έγκλημα, όπως γίνεται στην περίπτωση της ανυποταξίας και της λιποταξίας, εισάγοντας πρωταρχική κύρωση εκ του νόμου. Κάτι τέτοιο εναρμονίζεται πλήρως με τη διάταξη του άρθρου 7 παρ. 1 του Συντάγματος, που επιτάσσει την σαφήνεια των ορίων μιας προσβολής που απειλείται με ποινή.
Όσον αφορά τα τοπικά όρια ισχύος των ανωτέρω διατάξεων, το ποινικό ενδιαφέρον της Πολιτείας εκτείνεται και σε πράξεις που τελούνται στο εξωτερικό από ένα στρατιωτικό.
Βασική διάκριση για το στρατιωτικό ποινικό δίκαιο αποτελεί η διάκριση των στρατιωτικών εγκλημάτων σε γνήσια και μη γνήσια. Ως γνήσια στρατιωτικά εγκλήματα ορίζονται τα εγκλήματα που προσβάλλουν αποκλειστικά το έννομο αγαθό της στρατιωτικής υπηρεσίας, για παράδειγμα ανυποταξία, λιποταξία. Αντιθέτως, στα μη γνήσια στρατιωτικά εγκλήματα, το έννομο αγαθό της στρατιωτικής υπηρεσίας προσβάλλεται έμμεσα, μέσω μίας άλλης πράξης. Ευθέως, συχνά, προσβάλλεται η δημόσια τάξη, η σωματική ακεραιότητα, η τιμή, η ιδιοκτησία, η περιουσία κ.ά. και μέσω αυτής της προσβολής θίγεται και το έννομο αγαθό της στρατιωτικής υπηρεσίας, όπως κλοπή ή υπεξαίρεση στρατιωτικών πραγμάτων. Τα μεν γνήσια στρατιωτικά εγκλήματα μπορούν να τελεστούν μόνο από άτομο που φέρει την στρατιωτική ιδιότητα, ενώ τα μη γνήσια δύναται και ένας απλός πολίτης να τα πραγματώσει. Όταν, όμως, ο δράστης φέρει και τη στρατιωτική ιδιότητα, επειδή, παράλληλα, θίγεται εκ των έσω και το έννομο αγαθό της στρατιωτικής υπηρεσίας, τότε αυτό λειτουργεί επιβαρυντικά στην επιμέτρηση της ποινής.
Η εκδίκαση των στρατιωτικών αδικημάτων υπάγεται στην αρμοδιότητα των στρατιωτικών δικαστηρίων, ανάλογα με το σώμα που ανήκει ο τελέσας το αδίκημα ή κατά του οποίου στρέφεται το αδίκημα (στρατοδικεία για στρατό Ξηράς, ναυτοδικεία για Πολεμικό Ναυτικό και αεροδικεία για την Πολεμική Αεροπορία). Τα στρατοδικεία συντίθενται κατά πλειοψηφία από στρατιωτικούς δικαστές, καθώς και από στρατοδίκες. Ως στρατοδίκες ορίζονται αξιωματικοί, απόφοιτοι των παραγωγικών σχολών αξιωματικών των τριών κλάδων των Ενόπλων Δυνάμεων. Αν κατηγορούμενοι είναι μόνο λιμενικοί, ως στρατοδίκες μπορεί να ορίζονται και αξιωματικοί γενικών υπηρεσιών του λιμενικού σώματος.
Τα στρατιωτικά εγκλήματα τιμωρούνται με κάθειρξη (πρόσκαιρη ή ισόβια), φυλάκιση, καθαίρεση ή έκπτωση. Ειδικά ως προς την έκπτωση, πρέπει να αναφερθεί ότι αυτή επιφέρει στέρηση του βαθμού του στρατιωτικού και του δικαιώματός του να φέρει οποιοδήποτε παράσημο. Επέρχεται όταν η καταδικαστική απόφαση καταστεί αμετάκλητη.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- «Διακρίσεις των Στρατιωτικών εγκλημάτων», διαθέσιμο εδώ
- «Στρατιωτικό Ποινικό Δίκαιο-Στρατιωτικά Εγκλήματα», διαθέσιμο εδώ
- Αδάμ Χ. Παπαδαμάκης, Στρατιωτικό Ποινικό Δίκαιο, 4η εκδ. Εκδόσεις Σάκκουλα Αθήνα-Θεσσαλονίκη, 2005
- Το Στρατιωτικό Ποινικό Δίκαιο ως τμήμα του Ποινικού Δικαίου των Ειδικών Ποινικών Νόμων, διαθέσιμο εδώ
