Tης Κατερίνας Μακράκη,
Ένας τρόπος για να κατανοήσουμε την προσωπικότητα είναι ως έναν συνδυασμό χαρακτηριστικών. Συγκεκριμένα, ο Gordon Allport είδε το χαρακτηριστικό της προσωπικότητας ως μια σχετικά σταθερή προδιάθεση συμπεριφοράς με έναν συγκεκριμένο τρόπο. Για παράδειγμα, ένα άτομο το οποίο θέλει τα βιβλία του να είναι οργανωμένα στα ράφια με αλφαβητική σειρά, τα ρούχα του με τάξη κρεμασμένα στην ντουλάπα και θέλει να έχει καθορισμένο καθημερινό πρόγραμμα, μπορεί να ειπωθεί ότι έχει το χαρακτηριστικό της ευταξίας. Το χαρακτηριστικό αυτό περιγράφει έναν άνθρωπο, αλλά δεν εξηγεί την συμπεριφορά του. Ο Allport αντιμετώπισε τα χαρακτηριστικά της προσωπικότητας ως προϋπάρχουσες προδιαθέσεις, αιτίες για τη συμπεριφορά, οι οποίες αξιόπιστα πυροδοτούν αυτή τη συμπεριφορά.
Η μελέτη των κύριων χαρακτηριστικών ξεκίνησε με την διερεύνηση του πώς αναπαρίσταται η προσωπικότητα μέσω της γλώσσας. Επί σειρά γενεών, οι άνθρωποι περιγράφουν τους ανθρώπους με λέξεις κι έτσι οι πρώτοι ψυχολόγοι πρότειναν ότι τα βασικά χαρακτηριστικά θα μπορούσαν να βρεθούν, αν αναζητήσει κανείς τα κύρια θέματα σε όλα τα επίθετα που χρησιμοποιούνται για την περιγραφή της προσωπικότητας. Το 1963 έγινε μία ανάλυση, μια καταμέτρηση των σχετικών λέξεων ενός λεξικού της αγγλικής γλώσσας, η οποία αποκάλυψε περίπου 18.000 πιθανά χαρακτηριστικά. Έγιναν προσπάθειες συρρίκνωσης της λίστας, με ιεραρχικό τρόπο, με τα πιο γενικά χαρακτηριστικά να βρίσκονται σε υψηλότερο επίπεδο από τα πιο συγκεκριμένα.
Οι περισσότεροι ερευνητές συμφωνούν, ότι η προσωπικότητα γίνεται αντιληπτή καλύτερα μέσω πέντε παραγόντων. Αυτά τα χαρακτηριστικά είναι τα εξής: δεικτικότητα σε εμπειρίες, ευσυνειδησία, εξωστρέφεια, προσήνεια και νευρωτισμός. Η ομάδα αυτή των πέντε παραγόντων επιτυγχάνει να χαρακτηρίσει την ποικιλομορφία της προσωπικότητας, αποφεύγοντας ωστόσο τις επικαλύψεις. Επιπλέον, σε έναν μεγάλο αριθμό μελετών, οι οποίες χρησιμοποιούσαν διαφορετικά είδη δεδομένων, προέκυψαν οι ίδιοι πέντε παράγοντες. Το σημαντικότερο, μάλλον, είναι ότι η βασική δομή των πέντε παραγόντων φαίνεται να εμφανίζεται σε ένα ευρύ φάσμα συμμετεχόντων, συμπεριλαμβανομένων παιδιών, ενηλίκων από άλλους πολιτισμούς ακόμα και μεταξύ εκείνων που χρησιμοποιούν διαφορετική γλώσσα, υποδηλώνοντας ότι αυτή η πεντάδα ενδέχεται να είναι οικουμενική.
Όταν κρίνουμε κάποιον ως φίλο μας ή ως εχθρό, ενδιαφέρον ή βαρετό αλήθεια, με τι κριτήριο ενεργούμε; Δεν θα κρίνατε την προσωπικότητα κάποιου βασιζόμενοι σε κάτι τόσο ρηχό όσο η εμφάνισή του ή το τι έχει αναρτήσει στη σελίδα του στο Facebook, έτσι δεν είναι; Αυτά τα κριτήρια φαίνεται να αποτελούν σαθρές βάσεις για την κατανόηση της προσωπικότητας ενός ατόμου. Μελέτες έχουν δείξει ότι οι εξωστρεφείς τείνουν να μιλάνε πιο γρήγορα από τους άλλους και διακριτικά να μιμούνται την συμπεριφορά των άλλων ανθρώπων ως ένα μέσο για να δομήσουν μια καλή σχέση μαζί τους. Επίσης, οι άνθρωποι που έχουν υψηλό δείκτη δεικτικότητας σε νέες εμπειρίες είναι πιο πιθανό να έχουν τατουάζ. Ευρήματα, όπως αυτά, υποδηλώνουν πως οι άνθρωποι είναι σε θέση να διαχειριστούν την επιφανειακή τους ταυτότητα με τέτοιο τρόπο, ώστε να δημιουργήσουν την εντύπωση που θέλουν στους άλλους.
Οι επιφανειακές ενδείξεις που σχετίζονται με την προσωπικότητα μπορεί να είναι εσφαλμένες ή παραπλανητικές. Μία πρόσφατη μελέτη στις προσωπικές σελίδες του Facebook διαφόρων ατόμων, οι οποίες αποτελούν επιφανειακές εκφράσεις της προσωπικότητας με σκοπό να τις δουν οι άλλοι, έδειξε ότι οι προσωπικότητες που οι άνθρωποι προβάλλουν στο διαδίκτυο είναι παρόμοιες με τα αποτελέσματά τους στα παραδοσιακά τεστ προσωπικότητας. Προχωρώντας ένα βήμα παρακάτω, οι δραστηριότητα των ατόμων στο Facebook συνδέεται σημαντικά με τα αυτοαναφερόμενα χαρακτηριστικά της προσωπικότητάς τους. Άνθρωποι με υψηλό δείκτη εξωστρέφειας έχουν περισσότερους φίλους στο Facebook, ενώ παράλληλα ενημερώνουν συχνότερα την κατάστασή τους. Άνθρωποι με υψηλό δείκτη προσήνειας κάνουν περισσότερα σχόλια στις αναρτήσεις των φίλων τους, ενώ εκείνοι που έχουν υψηλό δείκτη ενσυναίσθησης και δεικτικότητας εμπειριών αναφέρουν ότι παίζουν πολλά παιχνίδια.Όπως ενδεχομένως μαντέψατε, οι άνθρωποι με υψηλό ναρκισσισμό αναρτούν πολλά σχόλια καθώς και πολλές φωτογραφίες του εαυτού τους.
Λένε ότι δε μπορείς να κρίνεις ένα βιβλίο από το εξώφυλλό του, αλλά κάποιες νέες έρευνες υποδηλώνουν ότι μπορείς να κρίνεις έναν άνθρωπο από τη σελίδα του στο Facebook.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΠΗΓΗ
- D.L. Schacter, D.T. Gilbert, D.M. Wegner, M.K. Nock
