Της Ελευθερίας Κωνστάντιου,
Είναι αυταπόδεικτο γεγονός ότι η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία έχει αλλάξει τις ισορροπίες στον ευρωπαϊκό χώρο και, μάλιστα, σε μια πολύ εύθραυστη χρονική περίοδο, με την πανδημία να μην έχει κοπάσει καθόλου, αλλά να συνεχίζει να δείχνει το σκληρό της πρόσωπο. Η ευρωπαϊκή ήπειρος, που τα τελευταία δύο χρόνια έχει δει τη ζωή της να αλλάζει άρδην, βρίσκεται αντιμέτωπη με έναν πόλεμο να λαμβάνει χώρα στα ανατολικά γεωγραφικά της σύνορα και την ενεργειακή κρίση να της χτυπά την πόρτα πιο μαινόμενη από ποτέ. H ήδη τεταμένη αυτή κατάσταση οδηγεί αρκετά νοικοκυριά της Ευρώπης σε ενεργειακή φτώχεια.
Αρχικά, θα ήταν εξαιρετικά σημαντικό να διευκρινιστεί ο όρος «ενεργειακή φτώχεια» — στα αγγλικά “energy poverty”. Ως ενεργειακή φτώχεια νοείται «η κατάσταση ενός νοικοκυριού που αδυνατεί να έχει πρόσβαση στις, πλέον, βασικές υπηρεσίες ενέργειας για επαρκή θέρμανση, μαγείρεμα, φωτισμό και τη χρήση οικιακών συσκευών». Πρόκειται, δηλαδή, για την αδυναμία πρόσβασης στις σύγχρονες υπηρεσίες ενέργειας. Παράλληλα, στην ίδια κατηγορία εμπίπτουν και όσοι έχουν ανεπαρκή στέγαση ή δυσκολεύονται να πληρώσουν τους λογαριασμούς κοινής ωφέλειας. Η ποικιλομορφία που διέπει αυτό το είδος ένδειας το καθιστά και ιδιαιτέρως δύσκολο να αντιμετωπιστεί. Για τον λόγο αυτό, μάλιστα, θεσπίστηκε, τον Φεβρουάριο που μας πέρασε, και η Διεθνής Εβδομάδα Δράσης για την Ενεργειακή Φτώχεια, με ειδικούς από όλες τις ηπείρους να συναντώνται για να χαράξουν μια κοινή πορεία για το σοβαρό αυτό πρόβλημα.
Ωστόσο, «είναι δυνατόν στις προηγμένες χώρες της Ευρώπης να υπάρχουν άνθρωποι αντιμέτωποι με κάτι τέτοιο;», θα αναρωτηθεί κάποιος. Και όμως, πάνω από 50 εκατομμύρια άνθρωποι βιώνουν την ενεργειακή ένδεια στη Γηραιά Ήπειρο. Κι αν κάποιος πιστεύει ότι αυτό αφορά αποκλειστικά τα κράτη της Νότιας και Ανατολικής Ευρώπης που ταλανίζονται από οικονομικά προβλήματα, σε μεγαλύτερο βαθμό σε σχέση με αυτά του Ευρωπαϊκού Βορρά, φαίνεται πως βγάζει βιαστικά συμπεράσματα.
Η Ολλανδία και η Δανία αποτελούν δύο τέτοια κράτη, των οποίων οι κυβερνήσεις έσπευσαν να λάβουν μέτρα για όσους βρίσκονται αντιμέτωποι με το συγκεκριμένο πρόβλημα. Τα στοιχεία της Eurostat, λοιπόν, έδειξαν ότι ολοένα και αυξάνεται το χάσμα μεταξύ των νοικοκυριών χαμηλού και υψηλότερου εισοδήματος από τη Δανία και την Ολλανδία που αντιμετωπίζουν διαφορετικές πτυχές ενεργειακής φτώχειας, με κανέναν μεμονωμένο δείκτη να μην είναι σε θέση να καταγράψει, με απόλυτους αριθμούς, την ενεργειακή φτώχεια. Σύμφωνα και με το EPOV, τον Συμβουλευτικό Κόμβο Ενεργειακής Φτώχειας της Ευρώπης, υπάρχουν δύο βασικοί δείκτες: οι καθυστερήσεις στους λογαριασμούς κοινής ωφελείας και η αδυναμία να κρατήσει κανείς ζεστό το σπίτι του.
Οι δύο ανεπτυγμένες χώρες του Βορρά φαίνεται να μην έλαβαν σοβαρά τους παραπάνω δείκτες κατά την κατάρτιση του Εθνικού τους Σχεδίου Ενέργειας και Κλίματος, που δημοσίευσαν το 2020, καθώς το θεώρησαν ζήτημα ήσσονος σημασίας. Έτσι, σε αυτό δεν αναφέρονται συγκεκριμένοι εθνικοί στόχοι για την ενεργειακή φτώχεια. Η έλλειψη αυτή, στην περίπτωση της Ολλανδίας, προκάλεσε την αντίδραση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, που ζήτησε από το ολλανδικό κράτος συγκεκριμένους και μετρήσιμους στόχους, στη Δανία επεσήμανε την ανάγκη για ενίσχυση της υποστήριξης προς τα ευάλωτα μέλη της κοινωνίας.
Στην κρίσιμη ιστορική καμπή, στην οποία βρίσκεται η Γηραιά Ήπειρος, και με την ενεργειακή κρίση να ανατρέπει τα δεδομένα συνεχώς, η ενεργειακή φτώχεια που μαστίζει ήδη ένα σημαντικό ποσοστό Ευρωπαίων έρχεται ξανά στο προσκήνιο. Είναι δεδομένο ότι πρόσκαιρες λύσεις, όπως επιδόματα και φορολογικές ελαφρύνσεις, δεν αποτελούν πραγματική πανάκεια. Κρίνεται, επομένως, κάτι παραπάνω από αναγκαίο η Ευρωπαϊκή Ένωση να προχωρήσει στη λήψη ουσιαστικών μέτρων, τα οποία θα αφορούν την ενεργειακή αναβάθμιση των οικιών, καθώς ένα ποσοστό της τάξης του 75% των κτιρίων στην Ευρώπη κρίνεται αναποτελεσματικό, αλλά και την αύξηση των επενδύσεων από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- “Why energy poverty is rising among low-income households in the EU”, Euronews.com, διαθέσιμο εδώ
- “Denmark to offer heating subsidies to low income households”, The Local dk.com, διαθέσιμο εδώ
- «Καμπανάκι Κομισιόν για ενεργειακή φτώχεια στο 1/3 των ελληνικών νοικοκυριών», Insider.com, διαθέσιμο εδώ
- Ενεργειακή Φτώχεια, Συνήγορος του Πολίτη, διαθέσιμο εδώ
