Της Δέσποινας Βλάχου,
Η βίαιη επίθεση της περασμένης εβδομάδας στην Ουκρανία φαίνεται να αλλάζει ριζικά τις ισορροπίες. Καθώς τα βλέμματα όλων είναι στραμμένα στην Ουκρανία, τα φώτα της δημοσιότητας στρέφονται επίσης σε ένα νησί μακριά από την Ευρώπη, την Ταϊβάν. Τι γίνεται λοιπόν εκεί, περίπου 5.000 μίλια μακριά από την Ουκρανία;
Η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία φαίνεται ότι παρακολουθείται στενά από την Ταϊβάν, την οποία η Κίνα ισχυρίζεται ως δικό της έδαφος και η οποία έχει αντιμετωπίσει αυξημένη στρατιωτική πίεση από την Κίνα τα τελευταία δύο χρόνια, καθώς προσπαθεί να την αναγκάσει να αποδεχθεί την κινεζική κυριαρχία. Ο Υπουργός Εξωτερικών της Ταϊβάν ανέφερε ότι η Κίνα «μπορεί να σκεφτεί να χρησιμοποιήσει στρατιωτική δράση κατά της Ταϊβάν ανά πάσα στιγμή». Αξίζει να σημειωθεί ότι ο Πρωθυπουργός του Ηνωμένου Βασιλείου, Boris Johnson, επικαλούμενος συγκεκριμένα την περίπτωση της Ταϊβάν, προειδοποίησε ότι το σοκ από τη ρωσική εισβολή θα έχει απήχηση σε όλον τον κόσμο. Παράλληλα, οι πολίτες της Ταϊβάν έχουν ανάμεικτα συναισθήματα. Για πολλούς στο νησί, ο πόλεμος στην Ουκρανία, και ο πόλεμος γενικότερα, φαντάζει πολύ μακριά, ενώ άλλοι ανησυχούν για τα γεγονότα στην Ουκρανία.
Ποιο είναι το καθεστώς της Ταϊβάν;
Μέχρι πρόσφατα, η Ταϊβάν θεωρούνταν ως ένα από τα πιο πιθανά σημεία «ανάφλεξης» στον κόσμο. Μάλιστα, είχε ανακηρυχθεί ως το «πιο επικίνδυνο μέρος στη Γη», υπό την σκιά της αυξανόμενης απειλής εισβολής από την Κίνα, η οποία θεωρεί την Ταϊβάν κινεζική επαρχία. Πρόκειται για ένα νησί 23 εκατομμυρίων κατοίκων, περίπου 160 χιλιόμετρα μακριά από την ανατολική ακτή της Κίνας, που είναι αυτοδιοικούμενο αλλά διεκδικείται από την Κίνα. Η Κίνα και η Ταϊβάν χωρίστηκαν κατά τη διάρκεια ενός εμφυλίου πολέμου το 1949. Το ζήτημα εδώ και δεκαετίες έχει γίνει πιο έντονο από τότε που η Πρόεδρος της Ταϊβάν Tsai Ing-wen ανέλαβε το τιμόνι της χώρας το 2016 και η Κίνα αύξησε τη στρατιωτική πίεση στο νησί, στέλνοντας πλοία σε κοντινά ύδατα και μαχητικά αεροσκάφη προς την κατεύθυνσή του. Η κυβέρνηση της Ταϊβάν αντιτίθεται σθεναρά στις εδαφικές διεκδικήσεις της Κίνας.
Στο πλαίσιο αυτό και στον απόηχο της εισβολής στην Ουκρανία, η Ταϊβάν δεν έχει αναφέρει ασυνήθιστες στρατιωτικές κινήσεις από την Κίνα από την έναρξη του πολέμου, αλλά έχει αυξήσει το επίπεδο συναγερμού της. Την προηγούμενη εβδομάδα και ως επακόλουθο της ρωσικής εισβολής, η Ταϊβάν ανέφερε ότι επτά κινεζικά αεροσκάφη πέρασαν στη ζώνη αεράμυνάς της αλλά μακριά από το ίδιο το νησί, μέρος ενός μοτίβου αυτού που η κυβέρνηση αποκαλεί τον πόλεμο της «γκρίζας ζώνης» της Κίνας. Μετά από το συμβάν αυτό, η Πρόεδρος Tsai Ing-wen διέταξε το στρατιωτικό και εθνικό σύστημα ασφαλείας της Ταϊβάν να ενισχύσει την άμυνα της χώρας.
Πόσο πιθανή είναι μια κινεζική εισβολή στην Ταϊβάν;
Ενώ υπάρχουν ομοιότητες, καθώς η Ταϊβάν είναι μια δημοκρατία που αντιστάθηκε στις απειλές από μια πιο ισχυρή κυβέρνηση, οι διαφορές είναι πολύ μεγαλύτερες. Οι διαφορές μεταξύ της γεωπολιτικής κατάστασης της Ταϊβάν και της Ουκρανίας είναι πολλές. Ενώ η Ρωσία και η Ουκρανία μοιράζονται χερσαία σύνορα 1.300 μιλίων, η Ταϊβάν και η Κίνα χωρίζονται από 110 μίλια θάλασσας. Ως κρίσιμο μέρος της παγκόσμιας αλυσίδας εφοδιασμού προϊόντων υψηλής τεχνολογίας, η Ταϊβάν έχει μεγάλη σημασία για τις Η.Π.Α., των οποίων η δέσμευση για το νησί ορίζεται στην επίσημη πολιτική. Έτσι, η Ταϊβάν δεν είναι μόνο σημαντική γεωπολιτικά, αλλά αποτελεί βασικό μέρος της παγκόσμιας αλυσίδας εφοδιασμού, γεγονός που τονίζει έντονα η εκλεγμένη κυβέρνηση της Ταϊβάν.
Ταυτόχρονα, οι αναλυτές υποστηρίζουν ότι μία επίθεση από κινεζικής πλευράς είναι σχεδόν απίθανη. Η φετινή χρονιά θεωρείται ως «πολιτικά ευαίσθητη» για τον Πρόεδρο της Κίνας, καθώς φέτος επίκειται ένα συνέδριο αναφορικά με την ηγεσία. Επιπλέον, η Κίνα έχει πολλές ανταλλαγές με την Ταϊβάν σε διάφορους τομείς, οπότε μια ενδεχόμενη επίθεση θα προκαλούσε σαφώς διαταραχή των ανταλλαγών αυτών. Η Κίνα δεν έχει αποκλείσει τη στρατιωτική δράση εάν είναι απαραίτητο για την επανένωση, αλλά προς το παρόν, η στρατιωτική δράση παραμένει απίθανη και τα εξωτερικά γεγονότα θα έχουν σχετικά μικρή επίδραση στους υπολογισμούς του Πεκίνου, αναφέρουν οι ειδικοί. Φαίνεται λοιπόν πως η κινεζική ηγεσία πιστεύει ότι ο χρόνος είναι με το μέρος της και ότι αυτό είναι και το άλλοθι για τη διατήρηση του status quo καθ’ όλη τη διάρκεια της χρονιάς.
Στο πλαίσιο αυτό, η εισβολή στην Ουκρανία έχει εγείρει ερωτήματα σχετικά με τον βαθμό ετοιμότητας της Ταϊβάν και το κατά πόσο οι «φίλοι» της δεσμεύονται να σταθούν στο πλευρό της σε περίπτωση κινεζικής επίθεσης. Η απειλή της εισβολής διαφαίνεται εδώ και δεκαετίες, αλλά όταν έρθει η μέρα, η Ταϊβάν θα χρειαστεί βοήθεια για να επιβιώσει, και έτσι οι άνθρωποι παρακολουθούν στενά πώς ανταποκρίνεται η διεθνής κοινότητα στην Ουκρανία. Σε κάθε περίπτωση πάντως, η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία προκάλεσε ένα κύμα αλληλεγγύης από την Ταϊβάν. Η Ταϊβάν διακήρυξε ότι ήταν με την Ουκρανία και ανακοίνωσε οικονομικές κυρώσεις κατά της Ρωσίας. Ο Αντιπρόεδρος της Ταϊβάν, Lai Ching-te, δήλωσε ότι «η αρχή της αυτοδιάθεσης δεν μπορεί να διαγραφεί με ωμή βία».
Εν κατακλείδι, μπορεί η Ταϊβάν να συγκριθεί με την Ουκρανία; Επιφανειακά μπορεί να υπάρχουν παραλληλισμοί: τόσο η Ταϊβάν όσο και η Ουκρανία είναι φιλικές προς τη Δύση, οι δημοκρατίες των οποίων, το status quo, θα μπορούσε να ανατραπεί από άλλα ισχυρά κράτη. Ωστόσο, είναι δύσκολο να συγκρίνουμε τις δύο περιπτώσεις, καθώς οι συνθήκες είναι διαφορετικές.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- China says Taiwan is ‘not Ukraine’ as island raises alert level, Reuters, διαθέσιμο εδώ
- Taiwan says inappropriate to link its situation to Ukraine’s, Reuters, διαθέσιμο εδώ
- Can Russia’s Ukraine invasion prompt China to attack Taiwan?, DW, διαθέσιμο εδώ
- ‘Of course I worry’: shock waves from Ukraine reach Taiwan, The Guardian, διαθέσιμο εδώ
- For Taiwan, Russia’s invasion of Ukraine feels far away, Euronews, διαθέσιμο εδώ
