Της Έλενας Κοντραφούρη,
Την τελευταία δεκαετία το ενδιαφέρον αρκετών ερευνών έχει επικεντρωθεί στις κλινικές εφαρμογές του laser και στον βαθμό που αυτό μπορεί να συνεισφέρει στην εξέλιξη της οδοντιατρικής επιστήμης. Κάποτε, θεωρείτο μια πολύπλοκη τεχνολογία με περιορισμένες χρήσεις στην κλινική οδοντιατρική, ωστόσο, το εύρος των δυνατοτήτων που προσφέρει πλέον το laser το καθιστά απαραίτητο εργαλείο στο οπλοστάσιο του σύγχρονου οδοντιατρείου και μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως συμπληρωματικό ή εναλλακτικό μέσο των παραδοσιακών προσεγγίσεων.
Το laser αποτελεί μια μορφή ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας, η οποία διαδίδεται σε μία συγκεκριμένη κατεύθυνση, σχηματίζοντας στενές δέσμες φωτός με συγκεκριμένο μήκος κύματος. Το πρώτο κατασκευάστηκε το 1960 και από τότε έχει βρει εφαρμογή στις θετικές επιστήμες και στη βιομηχανία. Στην οδοντιατρική αξιοποιείται για την πρώιμη διάγνωση βλαβών των σκληρών οδοντικών ιστών, τη λεύκανση των δοντιών, τη θεραπεία νόσων του στοματικού βλεννογόνου, για διάφορες χειρουργικές επεμβάσεις και ως μέσο αποστείρωσης στην ενδοδοντική θεραπεία.
Συγκεκριμένα, τα laser χρησιμοποιούνται στην έγκαιρη ανίχνευση της τερηδόνας, χωρίς να εκθέτουν τον ασθενή σε ακτινοβολία, όπως θα γινόταν κατά τη λήψη μιας ακτινογραφίας. Η επιφάνεια του δοντιού έχει την ικανότητα να φθορίζει, δηλαδή, να εκπέμπει φως σε περίπτωση που εκτεθεί σε μια πηγή ακτινοβολίας. Όταν η επιφάνεια του δοντιού χτυπηθεί από μια δέσμη laser, οι περιοχές που εμφανίζουν κοιλότητες, λόγω απώλειας της αδαμαντίνης ή και της οδοντίνης, αντανακλούν περισσότερο φως σε σχέση με τους υγιείς ιστούς. Αυτή η διαφορά στον βαθμό του φθορισμού ανιχνεύεται από ειδικό μηχάνημα laser, το οποίο με έναν ήχο ειδοποιεί τον οδοντίατρο για την εύρεση βλάβης στο δόντι.
Στη λεύκανση, ο παράγοντας που προκαλεί την αλλαγή του χρώματος των δοντιών είναι το υπεροξείδιο του υδρογόνου (Η₂Ο₂). Τα μόρια του οξυγόνου σε αυτήν την ένωση έχουν μεγάλη πτητικότητα, δηλαδή, ικανότητα να εξατμίζονται ακόμη και σε φυσιολογικές συνθήκες. Όταν έρθουν σε επαφή με την επιφάνεια του δοντιού, εξατμίζονται και συγχρόνως σπάνε τους χημικούς δεσμούς των χρωστικών ουσιών, που έχουν απορροφηθεί από την αδαμαντίνη, απομακρύνοντάς τις. Το laser έχει τη δυνατότητα να επιταχύνει αυτήν την διαδικασία, διότι η κατευθυνόμενη δέσμη φωτός αυξάνει τη θερμοκρασία του υπεροξειδίου του υδρογόνου, καταλύοντας την αντίδραση και προσφέροντας γρηγορότερα ορατά αποτελέσματα.
Μία ακόμη εφαρμογή στην οδοντιατρική είναι η θεραπεία διαφόρων νόσων του στόματος, όπως ο ομαλός λειχήνας, η λευκοπλακία και η βλεννογονίτιδα. Όταν ο ιστός εκτεθεί σε μια δεσμίδα laser χαμηλής ισχύος, απορροφά ενέργεια, η οποία μπορεί να ενεργοποιήσει την αναγέννηση και τον πολλαπλασιασμό των κυττάρων, να κινητοποιήσει τις μεταβολικές διεργασίες, να αυξήσει τη λεμφική ροή και να σηματοδοτήσει τη μετανάστευση αμυντικών κυττάρων (ουδετερόφιλα) στην περιοχή της βλάβης. Παράλληλα, προκαλεί διαστολή των αγγείων, ώστε να αυξηθεί η παροχή του οξυγόνου στους ιστούς, αλλά και προάγει την παραγωγή ενδορφινών, οι οποίες καταπραΰνουν τον πόνο. Όλα τα παραπάνω συμβάλλουν στην ταχύτερη και αποτελεσματικότερη θεραπεία ή ακόμη και στην παροδική ανακούφιση του ασθενούς.
Το laser χρησιμοποιείται στη χειρουργική αφαίρεση κύστεων και όγκων, στην εκτομή του χαλινού της γλώσσας, αλλά και στην ουλοπλαστική, η οποία έχει στόχο να διορθώσει το σχήμα της γραμμής των ούλων και να βελτιώσει την αισθητική εικόνα. H λεπτή δέσμη φωτός αντικαθιστά το νυστέρι, εισάγοντας, έτσι, στην οδοντιατρική τη μέθοδο της ελάχιστα επεμβατικής χειρουργικής. Το laser είναι ανώδυνο και αναίμακτο, προσφέρει μεγαλύτερη ακρίβεια χειρισμών και καθιστά τη μετεγχειρητική επούλωση ταχύτερη, με αποτέλεσμα η διαδικασία να είναι πιο ανεκτή για τον ασθενή.
Η είσοδος μικροβίων στο εσωτερικό του δοντιού, δηλαδή, τον πολφό, έχει ως αποτέλεσμα την φλεγμονή του και την έκλυση πόνου στον ασθενή. Παλαιότερα η μέθοδος αντιμετώπισης της μόλυνσης ήταν η αφαίρεση του δοντιού, αλλά η σύγχρονη ενδοδοντική θεραπεία περιλαμβάνει την απονεύρωση, δηλαδή, την αφαίρεση ολόκληρου του πολφού από την εσωτερική κοιλότητα του δοντιού, την απολύμανση των ριζικών σωλήνων και την έμφραξή τους με ειδικά υλικά. Η απολύμανση του δοντιού γινόταν με μηχανικούς-χημικούς τρόπους, αλλά συχνά δεν ήταν επαρκής για την πλήρη απομάκρυνση του μολυσμένου ιστού, με αποτέλεσμα η φλεγμονή να ξαναεμφανίζεται. Το laser, αντιθέτως, έχει την ικανότητα να διεισδύει σε βάθος και να αποστειρώνει στον μέγιστο βαθμό το εσωτερικό τμήμα του δοντιού, αυξάνοντας, έτσι, τις πιθανότητες αποτελεσματικής θεραπείας, χωρίς ο ασθενής να χρειαστεί πολλές συνεδρίες.
Η δυνατότητα έγκαιρης διάγνωσης, η άμεση εξάλειψη του πόνου και η γρηγορότερη ίαση, η βελτίωση της μετεγχειρητικής πορείας και των ενδοδοντικών πράξεων, ο άριστος έλεγχος της αιμορραγίας και η αναπλαστική δράση αποτελούν πλεονεκτήματα που καθιστούν το laser αναπόσπαστο εργαλείο του σύγχρονου οδοντιατρείου. Οι οδοντίατροι οφείλουν να μεριμνήσουν για την ενημέρωση και την επιμόρφωσή τους, ώστε να είναι σε θέση να αξιοποιήσουν στον μέγιστο βαθμό τις δυνατότητες της συγκεκριμένης τεχνολογίας προς όφελος του ασθενούς.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Walsh, L. (2003), The current status of laser applications in dentistry. Australian Dental Journal, 48: 146-155. Διαθέσιμο εδώ
- Verma, S. K., Maheshwari, S., Singh, R. K., & Chaudhari, P. K. (2012). Laser in dentistry: An innovative tool in modern dental practice. National journal of maxillofacial surgery, 3(2), 124–132. Διαθέσιμο εδώ
- Husein, Adam. (2006). Applications of lasers in dentistry: a review. Archives of Orofacial Sciences. 1. Διαθέσιμο εδώ
- Saydjari, Y., Kuypers, T., & Gutknecht, N. (2016). Laser Application in Dentistry: Irradiation Effects of Nd:YAG 1064 nm and Diode 810 nm and 980 nm in Infected Root Canals-A Literature Overview. BioMed research international, 2016, 8421656. Διαθέσιμο εδώ
