Της Μαρίζας Σαμαλτάνου,
Καθώς τα γεγονότα των τελευταίων ημερών τρέχουν, διότι εδώ και λίγες μέρες οι ρωσικές στρατιωτικές δυνάμεις εισέβαλλαν στην Ουκρανία, τα μουσεία όσο και Ουκρανοί καλλιτέχνες που ζουν στη χώρα ή στο εξωτερικό, προσπαθούν να αντιμετωπίσουν τις αντίξοες συνθήκες και να προστατεύσουν την ουκρανική πολιτιστική κληρονομιά, καθώς εκτυλίσσεται μπροστά τους ένα αβέβαιο μέλλον. Φυσικά, δεν γίνεται σύγκριση με τις ζωές των ανθρώπων που χάνονται αυτές τις μέρες, αλλά είναι σημαντικό σε τέτοιες Ιστορικές στιγμές να θυμόμαστε ότι ο πολιτισμός και η πολιτιστική κληρονομιά αποτελούν ισχυρά μέσα αποκατάστασης της κοινωνίας μετά από συγκρούσεις. Έτσι, όταν καταστρέφεται ή εκτοπίζεται η κουλτούρα μιας κοινότητας, σβήνεται η ιστορία της, τα επιτεύγματά της και απομακρύνεται από το κοινό σημείο αναφοράς, τον προσανατολισμό της.
Ενώ πολλοί Ουκρανοί πολίτες εγκαταλείπουν τη χώρα, οι υπάλληλοι των μουσείων παλεύουν έτσι ώστε να προστατεύσουν τις συλλογές τους είτε αυτό σημαίνει μεταφορά πολύτιμων αντικειμένων στο εξωτερικό, είτε κρύβοντάς τα σε υπόγειες τοποθεσίες. Βέβαια, ενώ τα Μουσεία και οι πολιτιστικοί χώροι δεν είναι άμεσοι στόχοι της Ρωσικής επίθεσης, δεν είναι λίγοι οι διαχειριστές που φοβούνται για την περίπτωση ακόμα και λεηλασίας όταν κλιμακωθούν οι εντάσεις στα αστικά κέντρα από ακραίες ομάδες βανδαλιστών.
Η μεταφορά συλλογών εκτός της χώρας περιπλέκεται από το γεγονός ότι τα κρατικά μουσεία χρειάζονται την άδεια της κυβέρνησης για να την πραγματοποιήσουν και η κατάθεση τέτοιων εγγράφων μπορεί να πάρει χρόνο. Χαρακτηριστικά, το Μουσείο Ελευθερίας του Κιέβου, το οποίο ιδρύθηκε το 2014, για να τιμήσει το κίνημα υπέρ της δημοκρατίας του έθνους, αν και ζήτησε άδεια, καθώς αυξάνονταν οι εντάσεις με τη Ρωσία, δεν είχε ακόμη εγκριθεί, όταν ξεκίνησε η εισβολή και τώρα αγωνιά για να βρει ασφαλείς αποθηκευτικούς χώρους εντός της πόλης.
Ακόμα, διεθνή μουσεία προσπαθούν να ανακτήσουν διάφορα εκθέματα, όπως αντικείμενα σχετικά με την προσάρτηση της Κριμαίας από τη Ρωσία το 2014, τα οποία έκαναν περιοδεία στη χώρα σε έκθεση που διοργανώθηκε από το Πολεμικό Παιδικό Μουσείο, το οποίο βρίσκεται στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη. Περίπου 40 αντικείμενα έφυγαν από την Ουκρανία την περασμένη εβδομάδα, αλλά περισσότερα από 300 παραμένουν στο Κίεβο.
Παράλληλα, η εμπόλεμη κατάσταση έχει αναστείλει τη συμμετοχή της χώρας στη Μπιενάλε της Βενετίας, τη μεγαλύτερη έκθεση τέχνης στον κόσμο, η οποία πρόκειται να ξεκινήσει τον Απρίλιο. Οι διοργανωτές της ουκρανικής αποστολής δηλώνουν ότι αναγκάστηκαν να αναστείλουν την προετοιμασία τους για την έκθεση, στην οποία επρόκειτο να παρουσιάσουν το έργο του Pavlo Makov. Ο λόγος δεν είναι άλλος από το ότι, σύμφωνα με το Artnet News, ο καλλιτέχνης και η οικογένειά του είναι εγκλωβισμένοι σε καταφύγιο στην πόλη Χάρκοβο, η οποία απαριθμεί δεκάδες νεκρούς από την αρχή της ένοπλης σύρραξης.
Καλλιτέχνες αντιδρούν εντός της χώρας με διαμαρτυρίες σε διάφορες πόλεις, αλλά και εκτός με πολλούς να αποσύρουν τα έργα τους από τα ρωσικά μουσεία, αλλά δυστυχώς η κατάσταση είναι ιδιαίτερα περίπλοκη, κάνοντας επίκληση στην δύναμη της παγκόσμιας Διπλωματίας και ενσυναίσθησης.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Τα μουσεία της Ουκρανίας αγωνίζονται για να προστατεύσουν τις συλλογές τους, lifo.gr, διαθέσιμο εδώ
- As Russia’s Invasion of Ukraine Intensifies, Artists and Institutions React to an Uncertain Future, artnews.com, διαθέσιμο εδώ
- Hiding Art in Basements, Returning Loans, Reopening as Bomb Shelters: How Ukraine’s Myseums are Handling the Russian Invasion, news.artnet.com, διαθέσιμο εδώ
- Γιατί ο πολιτισμός έχει σημασία: Προάγοντας την ταυτότητα μέσω της πολιτιστικής κληρονομίας, europeanbusiness.gr, διαθέσιμο εδώ
