Της Μυρτούς Ιωάννου,
Si Vis Pacem, Para Bellum. Αν επιθυμείς ειρήνη, να προετοιμάζεσαι για πόλεμο. Ολόκληρη η ανθρωπότητα, η εξωτερική πολιτική των χωρών, οι άγρυπνοι ηγέτες ως φύλακες Θερμοπυλών, προετοιμάζουν και προετοιμάζονται, διδάσκουν και διδάσκονται με βάση αυτή τη λατινική παροιμία. Ο δυνατός και ο καλά προετοιμασμένος είναι πιο δύσκολο να νικηθεί, επομένως και πιο δύσκολο να απειληθεί. Δισεκατομμύρια ευρώ δαπανούνται κάθε χρόνο για εξοπλισμό στη χρυσή πολεμική βιομηχανία, για οργάνωση και εκπαίδευση του στρατού και των στρατιωτών. Μάθε σε ένα δεκαοκτάχρονο παιδί να χρησιμοποιεί όπλο τη στιγμή που φωνάζει υβριστικά συνθήματα κατά των άλλων γειτονικών χωρών και απόρησε αν καλλιεργείς το μίσος ή την αγάπη, την ειρήνη ή τον πόλεμο. Φυσικά, δεν σε νοιάζει τι καλλιεργείς, γιατί ο σπόρος του πολέμου είναι ήδη αιωνόβιο δέντρο και όχι αδύναμο κλωνάρι.
Ο πόλεμος, η αντιπαράθεση, η επίδειξη δύναμης και η επιβίωση του δυνατού ήταν ανέκαθεν χαρακτηριστικό της ανθρώπινης φύσης. Ένα άλλο, ισχυρότερο χαρακτηριστικό της ανθρώπινης φύσης είναι η δυνατότητά της να εξελίσσεται και να βελτιώνεται, όπως έχει αποδειχθεί ανά τα χρόνια, αρκεί να διοχετεύει την ενέργειά της στα σωστά σημεία. Ο πόλεμος δεν είναι σημείο των καιρών, ούτε το πρόβλημα είναι γιατί εν έτει 2022 γίνεται πολεμική σύγκρουση σε μια Ευρωπαϊκή χώρα αντί οιοδήποτε προκύψαν θέμα να επιλυθεί με διπλωματία. Το ζήτημα για πολλοστή φορά είναι ότι αντιλαμβανόμαστε ότι υπάρχει πρόβλημα κατόπιν εορτής, όταν η ζημιά είναι ανυπολόγιστη.
Ο ορισμός του πολέμου δεν είναι η λεγόμενη διπλωματία με όπλα. Καμία διπλωματία δεν επιτυγχάνεται όταν χάνονται εκατοντάδες νέες ζωές στον βωμό της υποτιθέμενης θυσίας για ένα καλύτερο αύριο. Ποιος θέλει ένα καλύτερο αύριο θεμελιωμένο σε νέους ανθρώπους που έφυγαν πριν ζήσουν, σε παιδιά χωρίς πατέρα, σε οικογένειες χωρίς στέγη και χωρίς πατρίδα; Σε νέους που εν μία νυκτί μετονομάστηκαν στρατιώτες και σήκωσαν τα όπλα σε αδελφούς λαούς, που ακόμη και αν επιβιώσουν έχουν ήδη εκ προοιμίου πνευματικά «σκοτωθεί»;
Ολόκληρη η εκπαίδευσή μας έχει στηθεί στον θαυμασμό των στρατιωτών, οι οποίοι έδωσαν το αίμα τους για να ζούμε εμείς τώρα ελεύθεροι και να απολαμβάνουμε ασφάλεια και σταθερότητα. Κανείς δεν υποβαθμίζει την αξία της θυσίας όσων πολέμησαν για να σώσουν εκείνους που άφησαν πίσω αλλά είναι μάταιο να πιστεύουμε πως ο πόλεμος θα φέρει ειρήνη. Είναι μάταιο να πιστεύουμε ότι δύο εκ διαμέτρου αντίθετες έννοιες μπορούν να συνυπάρξουν στην ίδια πρόταση και να οδηγήσουν η μία στην άλλη.
Γιατί το στοίχημα κάθε λαού και κάθε ηγέτη είναι η προετοιμασία στρατού σε περίπτωση που ένας νέος Χίτλερ απειλήσει την εδαφική και πολιτισμική ακεραιότητα της πατρίδας του. Γιατί δεν έχουμε εντοπίσει ότι το κύριο πρόβλημα είναι οι εκατοντάδες που ακολούθησαν έως τον θάνατο τις ιδέες ενός μανιακού δικτάτορα. Γιατί, όποια και αν είναι η έκβαση του πολέμου, το σεληνιακό τοπίο που αφήνει πίσω του θα μας θυμίζει ότι ποτέ δεν υπάρχει νικητής παρά μόνο νικημένος. Η συνολική απώλεια ανθρώπινων ζωών στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, στρατιωτών των Συμμαχικών Δυνάμεων, στρατιωτών του Άξονα αλλά και άμαχου πληθυσμού είναι περίπου 80 εκατομμύρια άνθρωποι.
Όσα αντιπολεμικά μυθιστορήματα και αν γραφτούν, όσα ποιήματα και αν αποτελέσουν αντίβαρο πολέμου, όσες ταινίες και αν αναπαραστήσουν τις θλιβερές εικόνες της εμπόλεμης ζώνης, όσα τραγούδια και αν εξυμνήσουν την ειρήνη, χρειάζεται κόπος. Όση σωστή και σκληρή προετοιμασία χρειάζεται για έναν πόλεμο, τόση και ακόμη περισσότερη χρειάζεται για την ειρήνη σε έναν κόσμο γεμάτο μίσος και απέχθεια.
Συνθήματα ακούγονται δυνατά σχεδόν σε όλες τις χώρες μετά τις τελευταίες εξελίξεις μεταξύ Ουκρανίας και Ρωσίας. Οι «τυχεροί» παρακολουθούμε πίσω από οθόνες τις τραγικές εικόνες του αποχωρισμού, το φευγιό των ανθρώπων που μέχρι χθες ένιωθαν ασφαλείς, τους αριθμούς των νεκρών στρατιωτών να αυξάνονται, το κενό βλέμμα εκείνων που κάποιος τους είπε ξαφνικά ότι τώρα έχουν πόλεμο. Τώρα τίποτα δεν είναι δεδομένο, τώρα πρέπει να ξεχάσουν όλα αυτά που μέχρι χθες τους ανησυχούσαν και φάνταζαν βουνό, τώρα πρέπει να προσπαθήσουν να μείνουν ζωντανοί. Και αν όλα αυτά φαίνονται μακρινά και δεν σε αφορούν, αποτελείς αδιαμφισβήτητα μέρος του προβλήματος.
ΥΓ:
Ο πόλεμος που έρχεται
δεν ειν’ ο πρώτος. Πριν απ’ αυτόν
γίνανε κι άλλοι πόλεμοι.
Όταν ετέλειωσε ο τελευταίος,
υπήρχαν νικητές και νικημένοι.
Στους νικημένους, ο φτωχός λαός
πέθαινε από την πείνα. Στους νικητές
ο φτωχός λαός πέθαινε το ίδιο.
[…]
Στρατηγέ, το βομβαρδιστικό σου είναι πολυδύναμο.
Πετάει πιο γρήγορα απ’ τον άνεμο, κι απ’ τον ελέφαντα σηκώνει
βάρος πιο πολύ.
Μόνο που έχει ένα ελάττωμα:
Χρειάζεται πιλότο.
Στρατηγέ, ο άνθρωπος είναι χρήσιμος πολύ.
Ξέρει να πετάει, ξέρει και να σκοτώνει.
Μόνο που έχει ένα ελάττωμα:
Ξέρει να σκέφτεται.
[Μπέρλοτ Μπρέχτ – Απόσπασμα από το Γερμανικό Εγχερίδιο πολέμου]
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΠΗΓΗ
- Απώλειες κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, el.wikipedia.org/wiki, διαθέσιμο εδώ
