Της Μυρτούς Ναστούλη,
Τέχνη σημαίνει ελευθερία, πρόοδος και προβληματισμός. Το «τέλειο» είναι υποκειμενικό και το «ατελές» αποδεκτό. Αν, όμως, διεισδύσουμε κι ανακαλύψουμε την ιστορία πίσω από αυτό, είναι πολύ πιθανό να το αντιληφθούμε ως «ολόκληρο» και διόλου ελλιπές. Με τον τρόπο αυτόν, προσεγγίζουμε βαθύτερα τον καλλιτέχνη και όσα κρύβονται πίσω από τη δημιουργία, εστιάζοντας αυτήν τη φορά στον δημιουργό και τις προθέσεις του και λιγότερο στην τεχνική του έργου.
La Sagrada Familia (1882 – )
Η Σαγράδα Φαμίλια (Basílica y Templo Expiatorio de la Sagrada Familia) είναι η γνωστότερη ρωμαιοκαθολική εκκλησία στη Βαρκελώνη της Ισπανίας. Η ιδέα για την κατασκευή της ξεκίνησε το 1874 από τον Josep Maria Bocabella i Verdaguer, έναν πιστό Καθολικό πωλητή θρησκευτικών βιβλίων, ο οποίος ήθελε έναν ναό αφιερωμένο στην Αγία Οικογένεια (= Sagrada Familia). Το 1877 ίδρυσε μια θρησκευτική οργάνωση που προσέλαβε τον Francisco de Paula del Villar y Lozano, τον επίσημο αρχιτέκτονα της Ρωμαιοκαθολικής Αρχιεπισκοπής της Βαρκελώνης, για να αρχίσει να καταρτίζει τα σχέδια. Ο del Villar πρότεινε ένα νεογοτθικό κτήριο, συμβατό με τα γούστα της εποχής, και το 1881 η οργάνωση του Bocabella εξασφάλισε ένα αγροτεμάχιο λίγο έξω από τα —τότε— επίσημα όρια της πόλης. Το επόμενο έτος, στις 19 Μαρτίου 1882, στο πανηγύρι του Αγίου Ιωσήφ, ξεκίνησε η κατασκευή της κρύπτης του ναού.
Έναν χρόνο αργότερα, ο del Villar αποσύρθηκε από το έργο και ο Antoni Gaudí ανέλαβε την ευθύνη για τον σχεδιασμό της, τον οποίο άλλαξε ριζικά, συνδυάζοντας τον γοτθικό ρυθμό με διάφορες μορφές Καταλανικού Μοντερνισμού. Η κατασκευή προχωρούσε πολύ αργά, τόσο διότι η χρηματοδότηση βασιζόταν σε ιδιωτικές δωρεές, αλλά και λόγω της φιλοσοφίας του Gaudi γύρω από τη δουλειά του, που εύκολα μεταφράζεται ως «το καλό πράγμα αργεί να γίνει».
Ως αποτέλεσμα, με τον θάνατό του, το 1926, λιγότερο από το 25% του ναού είχε ολοκληρωθεί. Η κατασκευή συνεχίστηκε με βάση τα πλάνα του Gaudí, υπό τη διεύθυνση του μέχρι πρότινος βοηθού του, Domènec Sugrañes και διακόπηκε από τον Ισπανικό Εμφύλιο το 1936-1939. Κατά τη διάρκεια του Εμφυλίου, τμήματα του ναού, τα μοντέλα, καθώς και το εργαστήριο του Gaudí καταστράφηκαν, γεγονός που οδήγησε σε προσαρμογή της ιδέας με βάση ανακατασκευασμένες εκδοχές των χαμένων σχεδίων, αλλά και μοντέρνες προσθήκες. Η κατασκευή επανάκτησε περιοδική πρόοδο τη δεκαετία του 1950, πέρασε τη μέση το 2010 και αναμένεται να ολοκληρωθεί το 2026, στην επέτειο των 100 χρόνων από τον θάνατο του Gaudí. Αν και ημιτελής, η εκκλησία αποτελεί Μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO.
Le Déjeuner Sur l’Herbe (1865 – 1866)
Ο πίνακας “Le Déjeuner Sur l’Herbe” ή αλλιώς «Πρόγευμα στη χλόη» του Claude Monet, πρόκειται για λάδι σε καμβά και ανήκει στο κίνημα του Ιμπρεσιονισμού. Δημιουργήθηκε ως φόρος τιμής στο προγενέστερο ομώνυμο έργο του Édouard Manet (1863). Οι λόγοι για τους οποίους έμεινε ανολοκλήρωτο ήταν άγνωστοι έως και το 1920, όταν ο Monet διευκρίνισε πως εκείνη την περίοδο ήταν στενά οικονομικά και αδυνατούσε να πληρώσει ενοίκιο. Έτσι, παρέδωσε το μισοτελειωμένο έργο στον ενοικιαστή του, ως εγγύηση, ο οποίος μη δίνοντάς του ιδιαίτερη προσοχή, το τύλιξε και το παράτησε στο κελάρι του σπιτιού. Όταν ο Monet κατάφερε να ξεπληρώσει το χρέος του, το πήρε πίσω κατεστραμμένο από την υγρασία και εμφανώς μουχλιασμένο. Το 1884, έκοψε τα κατεστραμμένα σημεία και κράτησε τρία μέρη, εκ των οποίων το ένα έχει εξαφανιστεί. Τον εναπομείναντα πίνακα, με ύψος πάνω από έξι μέτρα, μπορεί κανείς να θαυμάσει στο Musée d’Orsay στο Παρίσι.
Кому на Руси жить хорошо / Ποιος ζει ευτυχισμένος στη Ρωσία; (1861 – 1877)
Το «Ποιος ζει ευτυχισμένος στη Ρωσία;» είναι ένα τετράπτυχο ποίημα του Nikolai Nekrasov, που ξεκίνησε να δημοσιεύεται τον Ιανουάριο του 1866 στα περιοδικά Sovremennik and Otechestvennye Zapiski της Αγίας Πετρούπολης. Επτά φτωχοί χωρικοί ξεκινούν ένα μεγάλο ταξίδι, διασχίζοντας ολόκληρη τη Ρωσία, σε μια προσπάθεια να συναντήσουν έστω και έναν ευτυχισμένο άνθρωπο. Το μόνο που συναντούν στη διαδρομή τους είναι αδικίες και βάσανα και σύντομα αντιλαμβάνονται πως, ακόμη και οι μεγάλοι γαιοκτήμονες, δεν είναι ευχαριστημένοι με τη ζωή στη χώρα.
Ο Νεκράσοφ άρχισε να εργάζεται πάνω στο ποίημα αμέσως μετά από τη δημοσίευση του τσαρικού δηλωτικού που καταργούσε τη δουλοπαροικία, τον Μάρτιο του 1861. Μέχρι και το 1874, τα τρία πρώτα μέρη του ποιήματος είχαν δημοσιευθεί, παρά τα προβλήματα με τη λογοκρισία, ενώ το τέταρτο μέρος απαγορεύτηκε εντελώς. Ο Νεκράσοφ επιχείρησε επανειλημμένα να κατευνάσει τους λογοκριτές χωρίς αποτέλεσμα, ενώ σε μια τελευταία απελπισμένη προσπάθεια, αφαίρεσε αρκετά μέρη του έργου, συμπεριλαμβανομένων τριών τραγουδιών που αναπαριστούσαν τη ζοφερή πραγματικότητα της δουλοπαροικίας. Ακόμη, πρόσθεσε δύο γραμμές που δοξάζουν τον Τσάρο Αλέξανδρο Β΄ (Δόξα σε αυτόν / Ποιος έδωσε την ελευθερία στους ανθρώπους), με την απόφαση των λογοκριτών να παραμένει αμετάκλητη. Συνέχισε να εργάζεται πυρετωδώς, ώσπου στις 28 Δεκεμβρίου 1877 πέθανε από καρκίνο, αφήνοντας το τέταρτο μέρος του ποιήματος ανολοκλήρωτο και τον ίδιο δυσαρεστημένο από τις φιλο-Τσαρικές παρεμβάσεις που αναγκάστηκε να πραγματοποιήσει.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Musée d’Orsay – 19 Must-See Paintings, From Manet To Gauguin, parisinsidersguide.com, διαθέσιμο εδώ.
- Sagrada Familia, sagradafamilia.org, διαθέσιμο εδώ.
