Του Τιμολέοντος Παλαιολόγου,
Το σύνδρομο του Rip Van Winkle αποτελεί την περιγραφή αναφορικά με μία τυχαία συγκυρία, η οποία μεταφέρει τους εμπλεκόμενους σε άλλη χρονική υπόσταση από την προϋπάρχουσα, στην οποία βρίσκονταν. Αποτελεί, δηλαδή, ένα σύνηθες μοτίβο, στο οποίο οι πρωταγωνιστές του φαίνεται να ταξιδεύουν μπροστά στον χρόνο ακούσια και ως εκ τούτου οι ζωές τους να επηρεάζονται ανεπανόρθωτα.
Η προέλευση του ονόματος προέρχεται από την ομώνυμη ιστορία “Rip Van Winkle”, η οποία εκδόθηκε το 1819 από τον Αμερικάνο λογοτέχνη Washington Irving. Ο Irving έγραψε την ιστορία βρισκόμενος προσωρινά στο Birmingham και τη δημοσίευσε στο έργο του The Sketch Book of Geoffrey Crayon, Gent. Στην ιστορία πρωταγωνιστικό ρόλο έχει ο ολλανδο-αμερικανός αγρότης Rip Van Winkle, ο οποίος διαμένει σε ένα χωριό στα περίχωρα της Νέας Υόρκης, λίγο πριν τον Αμερικάνικο Πόλεμο Ανεξαρτησίας. Μία μέρα θα οδηγηθεί σε μία σπηλιά στο βουνό Catskill και θα συναντήσει κάποιους άνδρες, με τους οποίους θα κάτσει και θα πιει από το ποτό τους. Ο Rip Van Winkle θα αποκοιμηθεί και όταν ξυπνήσει και επιστρέψει στο χωριό του, θα δει τον γιο του να έχει μεγαλώσει, θα μάθει ότι η γυναίκα του έχει πεθάνει και στο σπίτι του μένουν πλέον άλλοι άνθρωποι και, τελικά, θα διαπιστώσει ότι είχε αποκοιμηθεί για περίπου 2 ολόκληρες δεκαετίες. Το «σύνδρομο» αυτό, αν και αναδιατυπώνεται ως λαϊκή ιστορία από τον Irving, εντούτοις φαίνεται να προϋπάρχει διαχρονικά στην ανθρώπινη ιστορία.
Επιμενίδης ο Κνώσιος
Ο Επιμενίδης έζησε τον 7ο και 6ο αιώνα π.Χ., είχε καταγωγή από την Κνωσό της Κρήτης και ήταν γιος του Φαίστιου ή του Δωσιάδα ή του Αγήσαρχου (αναλόγως την αρχαία πηγή, όπως ενημερώνει ο Διογένης ο Λαέρτιος). Ο μύθος που παραθέτει ο Διογένης ο Λαέρτιος αναφέρει ότι μία ημέρα, μετά από προτροπή του πατέρα του, ο Επιμενίδης πήγε να αναζητήσει ένα πρόβατο που είχε φύγει από το κοπάδι τους. Στην προσπάθειά του να βρει το πρόβατο ο Επιμενίδης αποπροσανατολίστηκε και απομακρύνθηκε από το χωράφι της οικογένειας και έφτασε σε μία σπηλιά, στην οποία και αποκοιμήθηκε. Όταν ξύπνησε, συνέχισε την αναζήτηση για το χαμένο πρόβατο εις μάτην, καθώς δεν το βρήκε ποτέ και έτσι επέστρεψε πίσω. Όταν επέστρεψε στο χωράφι του, αντίκρυσε τρομερές αλλαγές. Αρχικά, το χωράφι άνηκε πλέον σε άλλον ιδιοκτήτη, ενώ, πηγαίνοντας σπίτι του, δεν αναγνώριζε κανέναν και μόνο όταν συνάντησε τον μικρότερό του αδερφό, ο οποίος είχε πλέον γίνει ηλικιωμένος, έμαθε πως είχε αποκοιμηθεί στη σπηλιά για 57 χρόνια. Στην αρχαία γραμματεία διίστανται οι απόψεις για την ηλικία που απεβίωσε ο Επιμενίδης, σίγουρα, όμως, θεωρείται ότι ήταν από τους μακροβιότερους ανθρώπους που είχαν ζήσει, καθώς οι «προσφερόμενες» ηλικίες είναι 154 έτη (Ξενοφάνης ο Κολοφώνιος), 157 έτη (Φλέγων ) ή 299 έτη (Κρήτες).
Ἐν Ἐφέσω ἑπτά κοιμώμενοι παῖδες
Στη χριστιανική παράδοση, αλλά και στο Κοράνι, αναφέρεται η ιστορία των «Ἐν Ἐφέσω ἑπτά κοιμωμένων παίδων». Οι επτά κοιμώμενοι παίδες ήταν επτά νέοι σε ηλικία χριστιανοί, οι οποίοι ζούσαν στην περίοδο των χριστιανικών διώξεων κατά τη βασιλεία του Αυτοκράτορος Δέκιου (249-251 μ.Χ.). Λόγω των διώξεων, οι νέοι αυτοί αποφάσισαν να δωρίσουν ολόκληρη την περιουσία τους στους φτωχούς και να κρυφτούν σε μία σπηλιά στην Έφεσο της Μικράς Ασίας. Οι επτά ζήτησαν από τον θεό στην σπηλιά να τους πάρει την ψυχή, πράγμα που και συνέβη, όπως αναφέρει η παράδοση. Είχε θεωρηθεί πλέον τόσο από τους στρατιώτες του Δέκιου που μετέβησαν στην Έφεσο για να σκοτώσουν τους επτά, αλλά και από τους κατοίκους της περιοχής, ότι οι επτά ήταν πλέον νεκροί. Ωστόσο, 200 περίπου χρόνια αργότερα, αναφέρει η παράδοση, την περίοδο της βασιλείας του Θεοδόσιου Β’, οι «επτά παίδες» φαίνεται να ξύπνησαν από τον λήθαργο ως απόδειξη της νεκρανάστασης, που αμφισβητείτο από ορισμένες χριστιανικές αιρέσεις εκείνη την περίοδο. Οι επτά, Ιάμβλιχος, Μαξιμιλλιανός, Εξακουστωδιανός, Μαρτινιανός, Διονύσιος, Αντωνίνος και Κωνσταντίνος, επέστρεψαν σε μία πλήρως αλλαγμένη κοινωνία, η οποία πλέον όχι μόνο αποδεχόταν τον χριστιανισμό, αλλά τον είχε καταστήσει επικρατούσα θρησκεία.
Οι περιπτώσεις Rip Van Winkle διαχρονικά σε διάφορους μύθους, θρύλους και ιστορίες είναι πολυάριθμες. Είναι πιθανόν να πηγάζουν από τη φυσική περιέργεια που διακατέχει τους ανθρώπους από αρχαιοτάτων για την υπόσταση του χρόνου. Οι πιο γνώριμες στην ελληνική πραγματικότητα περιπτώσεις που κατόρθωσα να βρω είναι οι ανωτέρω αναφερθείσες. Ακόμη και σύγχρονες τηλεοπτικές παραγωγές (βλ. την σειρά Manifest) ενδέχεται να έχουν εμπνευστεί σε κάποιο βαθμό από το συγκεκριμένο μυστικιστικό «φαινόμενο», που μοιάζει να υπάρχει εδώ και χιλιάδες χρόνια στην ανθρώπινη ιστορία.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Skinner Charles (1896), Legend of Rip Van Winkle, διαθέσιμο ΕΔΩ
- Encyclopaedia Britannica, Rip Van Winkle, διαθέσιμο ΕΔΩ
- Διογένης Λαέρτιος (μτφρ. Λυπουρλής Δ.), Βίοι Φιλοσόφων – ΕΠΤΑ ΣΟΦΟΙ, 1.22-122 (1.109-1.111), διαθέσιμο ΕΔΩ
- Σαν σήμερα, Των εν Εφέσω επτά παίδων, διαθέσιμο ΕΔΩ
- Στούκας Μιχάλης (2017), Το θαύμα της ανάστασής τους: «ΟΙ ΕΝ ΕΦΕΣΩ ΕΠΤΑ ΠΑΙΔΕΣ», ΠΡΩΤΟ ΘΕΜΑ, διαθέσιμο ΕΔΩ
