Της Θεοδώρας Αγγελοπούλου,
Υπό τη σκέπη του πολεμικού κλίματος στην ευρύτερη γειτονιά μας που αναβιώνει τους εφιάλτες του παρελθόντος και εγείρει εκτεταμένες ανησυχίες για το μέλλον, τόσο οι ιθύνοντες όσο και η κοινή γνώμη δε μπορούν παρά να μην αναρωτηθούν ως προς το τι μπορεί να συμβεί στο εγγύς μας περιβάλλον και με έναν γείτονα, ο οποίος αποδεικνύει λεκτικά και πρακτικά σε καθημερινή βάση τον αναθεωρητισμό του απέναντι στις αξίες του διεθνούς δικαίου και της αρχής της εθνικής κυριαρχίας. Η Τουρκία, ακόμη και σε περιόδους όπου η διεθνής νομιμότητα βρισκόταν σε υψηλά επίπεδα, άδραττε την ευκαιρία για να επιβάλει το δικό της επεκτατικό δόγμα, είτε αυτό αφορά την παρενόχληση πολιτών στα θαλάσσια σύνορά μας, είτε τις αναρίθμητες πια παραβιάσεις του ελληνικού εναέριου χώρου, είτε ακόμη και την ευθεία εξαπόλυση απειλών με την εργαλειοποίηση του μεταναστευτικού ζητήματος στον Έβρο, την κατά το –τουρκικό– δοκούν κίνηση του ερευνητικού σκάφους Oruç Reis με παράνομες NAVTEX εντός της ελληνικής υφαλοκρηπίδας, αλλά και με το παράνομο τουρκολιβυκό μνημόνιο, δε σταματά να προσπαθεί διά της ισχύος να επιβάλει τις δικές της στοχεύσεις, οι οποίες καταλήγουν κάθε φορά στο ίδιο αδιέξοδο.
Η Ελλάδα μπορεί να έχει τη διεθνή κοινότητα με το μέρος της απέναντι σε τέτοιου είδους ενέργειες, αλλά σε κάθε περίπτωση, δε μπορούμε παρά να μη λάβουμε υπόψιν τη ρεαλιστική θεωρία προσέγγισης των τεκταινόμενων και επιδιώξεων στην παγκόσμια κλίμακα δράσης, συμπεραίνοντας ότι η επίδειξη ισχύος απαντάται με στυγνή ισχύ. Το γεγονός αυτό δε σημαίνει ότι η ισχύς δεν είναι νομιμοποιημένη, διότι αυτό το είδος ενδύεται τον χαρακτήρα της αποτροπής, της άμυνας και της προάσπισης των εθνικών κυριαρχικών δικαιωμάτων της εκάστοτε χώρας. Συνεπώς, η απάντηση που δίνεται στον προβληματισμό για το αν ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν αποφασίσει να μιμηθεί τις τακτικές του Βλάντιμιρ Πούτιν, τι μέλλει γενέσθαι με την Ελλάδα, τότε οφείλει να γίνει ξεκάθαρο στον κάθε Έλληνα πολίτη πως δεν πρόκειται να βιώσει το εμπόλεμο κλίμα φόβου και ανασφάλειας, στο οποίο, δυστυχώς, έχουν περιέλθει οι Ουκρανοί πολίτες.
Αυτό συμβαίνει γιατί η ισχύς της χώρας μας, όπως έχει αναπτυχθεί σε στρατιωτικό, διπλωματικό και οικονομικό επίπεδο, δεν είναι διόλου ευκαταφρόνητη από την τουρκική πλευρά. Πρόκειται για ένα καθαρά υπολογίσιμο μέγεθος, το οποίο η Τουρκία μπορεί μόνο να προκαλεί, δοκιμάζοντας σίγουρα τις αντοχές του, αλλά όχι σπάζοντας το ηθικό του, το οποίο δεν απορρέει από τον ρομαντισμό της φιλοπατρίας μόνο, αλλά ερείδεται σε υλικές δυνάμεις, οι οποίες δύνανται σθεναρά και επιτυχημένα να προβάλουν αποτελεσματική αντίσταση σε ενδεχόμενη επίθεση. Πολλοί θα σχολιάσουν πως ψάχνει την κατάλληλη συγκυρία για να υλοποιήσει το δόγμα της «Γαλάζιας Πατρίδας» και όποτε και αν το επιδιώξει, θα το επιτύχει, διότι σταχυολογούν τα εδαφικά και τα πληθυσμιακά δεδομένα ποσοτικά και όχι ποιοτικά, ενώ επικαλούνται, μάλιστα, τα γεγονότα στη Βόρεια Συρία για να στηρίξουν τη θέση τους.
Όμως, αυτά τα ίδια γεγονότα καθίστανται ο αντίλογος, καθώς ο Τούρκος Πρόεδρος έχει αποδείξει ότι επεμβαίνει εκεί που θεωρεί ότι θα έχει επινίκιο αποτέλεσμα, ειδάλλως απλά φωνασκεί και προβαίνει σε προκλητικές κινήσεις εντυπωσιασμού για να τονώσει τη δική του δημοτικότητα, αλλά και να υπερκαλύψει τη λαϊκή αγανάκτηση για τα οικονομικά προβλήματα του πληθωρισμού και υποτίμησης της τουρκικής λίρας μέσω του τουρκικού εθνικισμού, ο οποίος πλέον έχει λάβει διαστάσεις νέο-οθωμανσιμού. Το γεγονός αυτό πρέπει να διατηρεί τις ελληνικές αρχές σε διαρκή επαγρύπνηση, αλλά όχι να τις περιλούζει με φόβο από τη στιγμή που έχουν στη διάθεσή τους τα απαραίτητα “hard-law” και “soft-law” εργαλεία, ξεκινώντας από τις καθαρά επιχειρησιακές ικανότητες στο στρατιωτικό πεδίο βάσει και των νέων εκσυγχρονισμένων εξοπλιστικών προγραμμάτων, περνώντας στη νέα αμυντική ελληνογαλλική συμφωνία, τη συνεργασία στο αιγυπτιακό και ισραηλινό μέτωπο και καταλήγοντας στην αναβάθμιση του λιμένα της Αλεξανδρούπολης σε νέο στρατηγικό σημείο εκμετάλλευσης του ΝΑΤΟ. Το τελευταίο, μάλιστα, απαγκιστρώνει τις Η.Π.Α. από την πλήρη εξάρτηση πρόσβασης των δυνάμεών τους από τον Βόσπορο και τα Στενά των Δαρδανελλίων σε όσους συμμάχους της βρίσκονται στην Ανατολική Ευρώπη, και τους παρέχει μία χερσαία στρατηγική εναλλακτική, πολύ πιο συνεργάσιμη και εμφανώς λιγότερο απρόβλεπτη από το πώς επιθυμούν να διαχειρίζονται οι τουρκικές αρχές την εν λόγω θαλάσσια οδό.
Με αυτά τα δεδομένα, λοιπόν, ο Υπουργός Εξωτερικών Νίκος Δένδιας δήλωσε σε συνέντευξή του ότι «μόνο επιζήμιο θα είναι για την Τουρκία να επιχειρήσει να αξιοποιήσει καιροσκοπικά αυτή τη συγκυρία και ενώ η παγκόσμια κοινή γνώμη είναι εξαιρετικά ευαισθητοποιημένη στο ζήτημα της τήρησης του Διεθνούς Δικαίου και του απαραβίαστου των συνόρων», ενώ με το ρητό «έχουν γνώση οι φύλακες» εξηγεί πως «η Ελλάδα ήταν, είναι και θα είναι αποφασισμένη να προασπίσει την εθνική της κυριαρχία και τα κυριαρχικά της δικαιώματα». Ο Τούρκος ομόλογός του, Μεβλούτ Τσαβούσογλου, απάντησε σε γνωστό μέσο κοινωνικής δικτύωσης ότι «ενώ ο κόσμος είναι επικεντρωμένος στην τραγωδία που εκτυλίσσεται στην Ουκρανία, ο φίλος μου ο Νίκος επικεντρώνεται στο μοναδικό του χόμπι: Δυσφήμηση της Τουρκίας υπό οποιαδήποτε συνθήκη. Τέτοια αφοσίωση και τόση προσπάθεια για τέτοιες ανοησίες. Τόσο λυπηρό!». Λυπηρό, ωστόσο, είναι αυτά τα τελευταία λεγόμενα να αυτοαναιρούνται, καθώς εν μέσω της ίδιας τραγωδίας η τουρκική πλευρά διεξήγαγε κανονικά το «μπαράζ» των παραβιάσεων του εθνικού μας εναέριου χώρου, ενώ φάσκει και αντιφάσκει απέναντι στις υποχρεώσεις της βάσει της Συνθήκης του Μοντρέ, παρόλο που σε επίπεδο δηλώσεων καταδικάζει τις ρωσικές ενέργειες.
Εν κατακλείδι, εντοπίζεται μία αισθητή ειρωνεία, όταν η Τουρκία καταδικάζει τη Ρωσία για τον πόλεμο που διεξάγει, όταν η ίδια διατηρεί εδώ και χρόνια το casus belli απέναντι στην Ελλάδα και αναθεωρητική στάση απέναντι στο διεθνές δίκαιο. Η επιθετική ρητορική της και το δημοκρατικό της έλλειμμα μπροστά στο δόγμα του νεοθωμανισμού που τη διακατέχει, την καθιστά σίγουρα μία δύναμη που πρέπει να αντιμετωπιστεί όχι μόνο στο επίπεδο της πρώτης γραμμής που βρίσκεται η χώρα μας, αλλά στο ευρύτερο δυτικό μέτωπο εντάσσοντας τόσο την Ε.Ε. όσο και τις Η.Π.Α.. Σε μία εποχή όπου αμφισβητείται ξανά το status quo της παγκόσμιας ειρήνης και του πολυπολικού συστήματος λειτουργίας στο διεθνές στερέωμα, αναβιώνοντας τη γεωπολιτική αψιμαχία Ανατολής-Δύσης και του σιδηρούντος παραπετάσματος, οι δυτικές δυνάμεις πρέπει να αξιολογήσουν –και αυτή τη φορά να προβλέψουν– τις προθέσεις των παικτών.
Η Τουρκία, παρόλες τις ενταξιακές της προσπάθειες και το γεγονός ότι αποτελεί μέλος του ΝΑΤΟ, δείχνει έμπρακτα ότι και πολιτικά και πολιτισμικά θεωρείται ένας ανατολικός παίκτης, ο οποίος φοράει ανά περιπτώσεις το προσωπείο του δυτικού για να επιτύχει τα συμφέροντά του. Η Ελλάδα σε διμερές επίπεδο έχει αντιληφθεί την τακτική αυτή και γι’ αυτόν τον λόγο κάθε κύκλος διερευνητικών επαφών, όπως και ο πρόσφατος 64ος, καταλήγει σε αδιέξοδο. Οι δίαυλοι επικοινωνίας, λοιπόν, πρέπει να παραμείνουν ανοικτοί, αλλά η πίεση δε μπορεί να είναι μονομερής. Η συλλογική προσπάθεια φέρνει αποτελέσματα και για να το επιτύχει αυτό η Δύση πρέπει να εξέλθει της κοινωνικής κρίσης αξιών, στην οποία έχει περιέλθει, να αναλάβει σε ηγετικό επίπεδο τα ηνία και να αξιοποιήσει κατάλληλα τους σύγχρονους μηχανισμούς που έχει δημιουργήσει σε επίπεδο διακυβέρνησης, ώστε να προβάλει την πραγματική της ισχύ, προστατεύοντας και τα μέλη της, όπως την Ελλάδα στην προκειμένη περίπτωση, αλλά και να μην αφήνει περιθώρια εκτροχιασμού από τη διεθνή νομιμότητα και επιστροφή στην ανασφάλεια του προηγούμενου αιώνα. Ο 21ος αιώνας έχει, δυστυχώς, τα δικά του υβριδικά «τέρατα» να αντιμετωπίσει –τρομοκρατία, φονταμενταλισμός, κλιματική κρίση κ.ο.κ– και οι αντοχές του κόσμου δεν αφήνουν πλέον περιθώρια για την επανάληψη του ίδιου παγκοσμίου λάθους.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Οργισμένη αντίδραση Τσαβούσογλου κατά Δένδια, ertnews.gr, διαθέσιμο εδώ
- Σε τεντωμένο σκοινί τα ελληνοτουρκικά: Εύθραυστες ισορροπίες στο Αιγαίο, Φωτάκη Αλεξάνδρα, tovima.gr, διαθέσιμο εδώ
- Διερευνητικές Ελλάδας – Τουρκίας: Ολοκληρώθηκε ο 64ος γύρος των συνομιλιών, kathimerini.gr, διαθέσιμο εδώ
