Της Ιωάννας Μπάκουλη,
Το 222 π.Χ. ο δεκαεπτάχρονος Πτολεμαίος Δ΄ Φιλοπάτωρ ανεβαίνει στο θρόνο μετά τον θάνατο του Πατέρα του, Πτολεμαίου Γ’ Ευεργέτη. Ο νεαρός βασιλιάς, παρόλα αυτά, έκανε από νωρίς φανερό ότι προτιμά τις πνευματικές αναζητήσεις και τις απολαύσεις της Αλεξάνδρειας. Την ουσιαστική εξουσία ασκούσαν οι δύο του αυλικοί, Σωσίβιος και Αγαθοκλής. Το πτολεμαϊκό βασίλειο είχε εισέλθει σε μία φάση παρακμής και όλα οδηγούσαν στην έναρξη ενός νέου κύκλου συγκρούσεων εναντίον του αποδυναμωμένου βασιλείου.
Έτσι, λοιπόν, ο ηγέτης του βασιλείου των Σελευκιδών, Αντίοχος Γ΄, οργάνωσε μία εκστρατεία εναντίον του πτολεμαϊκού βασιλείου το 221 π.Χ. Η αδράνεια των Πτολεμαίων και η αποστασία του Θεοδότου (Αιτωλός μισθοφόρος που διοικούσε την κοίλη Συρία για λογαριασμό της Αλεξάνδρειας), έδειχναν πως η εκστρατεία του Αντίοχου θα ήταν επιτυχής. Ανέκτησε τη Σελεύκεια της Πιερίας, το επίνειο της Αντιοχείας, που ήταν υπό την κατοχή των Λαγιδών ήδη από τον Γ΄ Συριακό Πόλεμο.
Ο Σωσίβιος κατάλαβε πως μεγάλος κίνδυνος επρόκειτο να χτυπήσει την Αίγυπτο. Για τον λόγο αυτό ζήτησε από τον Αντίοχο την έναρξη διαπραγματευτικών συζητήσεων. Ωστόσο, επρόκειτο για ένα τέχνασμα. Ειδικότερα, ταυτόχρονα με την εξέλιξη των συζητήσεων το βασίλειο της Αιγύπτου προχώρησε στην οργάνωση του στρατού του, προκειμένου ο τελευταίος να έχει ελπίδες έναντι των στρατευμάτων του Αντιόχου. Επιπλέον, προχώρησε στην ενίσχυση της οχύρωσης της Αλεξάνδρειας. Ο Αντίοχος έπεσε στην παγίδα του Σωσιβίου, σπαταλώντας πολύτιμο χρόνο και χάνοντας μια μοναδική ευκαιρία. Όταν οι διαπραγματευτικές συζητήσεις σταμάτησαν, το σχέδιο του Σωσιβίου είχε ολοκληρωθεί. Ειδικότερα, είχε οργανώσει στράτευμα 75.000 ανδρών στο τέλος της άνοιξης του 217 π.Χ. στο όνομα του Φιλοπάτορος. Ο νεαρός βασιλιάς θα ετίθετο επικεφαλής του στρατεύματος και θα προχωρούσε στην αντιμετώπιση του Αντιόχου.
Η μεγάλη μάχη δόθηκε στις 22 Ιουνίου 217 π.Χ. στη Ράφια, το νότιο άκρο της Παλαιστίνης. Ο Αντίοχος εκεί ηττήθηκε από την αιγυπτιακή δύναμη, καθώς στην προσπάθειά του να καταδιώξει το ιππικού του Πτολεμαίου, το πεζικό του έχασε τις θέσεις του και τη συνοχή του. Το μοιραίο αυτό λάθος κατέληξε στην ήττα. Ο Φιλοπάτωρ, αφού έσωσε την Αίγυπτο, στη συνέχεια κατέβαλε την κοίλη Συρία, χωρίς καν να εισβάλει στο εσωτερικό του βασιλείου του αντιπάλου.
Η Σελεύκεια παρέμεινε υπό την κατοχή του Αντίοχου. Αυτό ήταν το μόνο κέρδος του σε σχέση με την προ πολέμου εποχή. Παρόλα αυτά, ο Αντίοχος είχε ετοιμοπόλεμες αρκετές δυνάμεις, ώστε να καταστείλει τη στάση του στρατηγού Αχαιού, η οποία βρισκόταν σε εξέλιξη στη Μικρά Ασία. Για να εκπληρώσει τον σκοπό του προχώρησε σε συμμαχία με τον μισητό εχθρό, τον Άτταλο Α’ της Περγάμου.
Το 216 π.Χ. πέρασε την οροσειρά του Ταύρου. Συνέχισε χωρίς κάποιο εμπόδιο μέχρι τη Λύδια και το 215 π.Χ. κατέβαλε τις Άλπεις. Ο Αχαιός οχυρώθηκε για δύο ολόκληρα χρόνια στην Ακρόπολη των Σαρδεών. Έπειτα από τη διετή πολιορκία ο Αντίοχος αιχμαλώτισε τον αντίπαλό του και διέταξε τον θάνατο του Αχαιού. Παρόλα αυτά, η χήρα του αποστάτη στρατηγού θα αναλάβει την ηγεσία των πολιορκημένων, αλλά και αυτή θα ηττηθεί το 213 π.Χ. Ο Ζεύξις θα αναλάβει πλέον τη γενική Διοίκηση των Σατραπειών της Μικράς Ασίας και μ’ αυτόν τον τρόπο κλείνει ένας κύκλος συγκρούσεων, ο οποίος οφειλόταν άμεσα ή έμμεσα στον Δ΄ Συριακό Πόλεμο.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Παπαρρηγόπουλος, Κωνσταντίνος (2009-2010), Η Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, τόμος Ζ’, National Geographic Society, Αθήνα: Εκδ. 4π Α.Ε.
- Matyszac, Phillip (2019), The rise of the Hellenistic Kingdoms 336-250 B.C., Barnsley: Pen and sword Military
