Της Δήμητρας Αργυρού,
Ο γάμος, ως η αναγνωρισμένη «ένωση» δύο προσώπων, αποτελεί, ανά τους αιώνες, έναν από τους πιο θεμελιώδεις θεσμούς των κοινωνιών. Προστατεύεται συνταγματικά από το άρθρο 21 παρ.1 Συντ. και, υπό το πρίσμα του οικογενειακού δικαίου, αποτελεί μια σύμβαση, που ιδρύει μόνιμη και διαρκή συμβίωση ανάμεσα σε δύο πρόσωπα διαφορετικού φύλου, καθώς στην Ελλάδα για τα ομόφυλα ζευγάρια αναγνωρίζεται, μέχρι στιγμής, μόνο η δυνατότητα σύναψης συμφώνου συμβίωσης, με βάση το νόμο 4356/2015.
Το άτομο, σύμφωνα και με την αρχή της ελεύθερης ανάπτυξης της προσωπικότητας (άρθρο 5 παρ.1 Συντ.), διαθέτει την ελευθερία σύναψης ή μη γάμου, ενώ φυσικά μπορεί να εξέλθει από αυτόν, εφόσον το επιθυμεί. Ο γάμος λύνεται με διαζύγιο, το οποίο απαγγέλλεται με αμετάκλητη δικαστική απόφαση ή με συμφωνία των συζύγων (1438 ΑΚ). Προβλέπονται δύο είδη διαζυγίων, αφενός, το συναινετικό (1441 ΑΚ), όπου οι σύζυγοι, με έγγραφη συμφωνία, λύνουν το γάμο τους και, αφετέρου, το κατ’ αντιδικία, στο οποίο οι σύζυγοι δεν συμφωνούν, ως προς τη λύση του γάμου. Στο κατ’ αντιδικία διαζύγιο, με τη συνδρομή των όρων των άρθρων 1439-1440 ΑΚ, ο ένας σύζυγος μπορεί να στραφεί κατά του αλλού και να ζητήσει τη λύση του γάμου.
Σήμερα, σύμφωνα με το άρθρο 4 του ν. 4800/2021, που έχει ψηφισθεί, δημοσιευθεί στο ΦΕΚ 81/Α, στις 21-5-2021, και ήδη ισχύει, τροποποιείται το άρθρο 1441 ΑΚ και εισάγεται η δυνατότητα έκδοσης συναινετικού διαζυγίου με ηλεκτρονικά μέσα. Οι σύζυγοι δύνανται, πλέον, να λύσουν τον γάμο τους με κοινή ψηφιακή δήλωση. Η διαδικασία απλοποιείται, εξοικονομείται χρόνος, αποφεύγονται τα πολλά έξοδα και η ταλαιπωρία. Το άυλο συναινετικό διαζύγιο εκδίδεται ηλεκτρονικά, μέσω της Ενιαίας Ψηφιακής Πύλης της Δημόσιας Διοίκησης (gov.gr-EΨΠ). Απαραίτητη είναι η αυθεντικοποίηση των εμπλεκόμενων φυσικών προσώπων χρηστών, σύμφωνα με τα οριζόμενα στο άρθρο 24 του ν. 4727/2020.
Τη διαδικασία εκκινεί ο ένας εκ των δικηγόρων των συζύγων, ο οποίος συνδέεται στην εφαρμογή και δημιουργεί νέα υπόθεση για τη λύση του γάμου. Έπειτα, πρέπει να υποβληθούν όλα τα απαραίτητα στοιχεία στο σύστημα (στοιχεία του δικηγόρου, του γάμου, των συζύγων, συμβολαιογράφου κτλ.). Μετά από αυτό το σημείο, ο δικηγόρος είτε επιλέγει να αποθηκεύει προσωρινά την υπόθεση είτε προχωρά σε οριστική υποβολή της αίτησης. Οι δύο δικηγόροι, οι δύο σύζυγοι και ο συμβολαιογράφος λαμβάνουν ηλεκτρονική ενημέρωση για την εκκίνηση της διαδικασίας.
Ο αντίδικος δικηγόρος ενημερώνεται ηλεκτρονικά, προκειμένου να εισέλθει και αυτός, με τη σειρά του, στην εφαρμογή και να επιβεβαιώσει όλα τα στοιχεία που έχουν καταχωρηθεί, ώστε να συνταχτεί η συμβολαιογραφική πράξη. Η διαδικασία στο σημείο αυτό μπορεί να ακυρωθεί με πρωτοβουλία οποιουδήποτε μέρους, εισάγοντας υποχρεωτικά το λόγο ακύρωσης. Αργότερα, οι σύζυγοι εισέρχονται στην εφαρμογή, μέσω κωδικών taxisnet, για να ελέγξουν και οι ίδιοι το εγκεκριμένο, από τους δικηγόρους τους, σχέδιο ιδιωτικού συμφωνητικού. Αφού λάβουν γνώση, εγκρίνουν ή απορρίπτουν το σχέδιο, χωρίς να απαιτείται το γνήσιο υπογραφής τους.
Μόλις και οι δύο σύζυγοι εγκρίνουν το συμφωνητικό, αποστέλλεται σε όλα τα μέρη (δικηγόροι, σύζυγοι, συμβολαιογράφος) ηλεκτρονική ενημέρωση για τη συναίνεση των συζύγων, οπότε και σηματοδοτείται η εκκίνηση της δεκαήμερης (10) προθεσμίας του άρθρου 1441 ΑΚ, για να ολοκληρωθεί η συμφωνία του διαζυγίου, μέσω του συμβολαιογράφου. Μετά την πάροδο των δέκα ημερών, ενημερώνονται όλα τα μέρη για την παρέλευση του χρόνου αυτού και ολοκληρώνεται η διαδικασία ψηφιακά, μέσω του συμβολαιογράφου. Τα μέρη δεν δύναται να υπαναχωρήσουν μέσω της εφαρμογής, ενώ διατηρούν το δικαίωμα υπαναχώρησης, κατόπιν συνεννόησης με τον συμβολαιογράφο.
Στην περίπτωση κατά την οποία τα μέρη, μετά την παρέλευση της προθεσμίας της προηγούμενης παραγράφου, αδρανήσουν να προβούν σε οποιαδήποτε αλλαγή κατάστασης, στην ήδη υπάρχουσα υπόθεση, εντός τριών (3) μηνών από την εκκίνηση της διαδικασίας, η υπόθεση που έχει δημιουργηθεί ακυρώνεται αυτόματα μέσω της εφαρμογής και τα μέρη θα πρέπει να επαναλάβουν τη διαδικασία από την αρχή.
Ο συμβολαιογράφος συντάσσει και ανεβάζει στο σύστημα τη συμφωνία διαζυγίου, με τα τυχόν επιμέρους θέματα, τα οποία και αυτά ρυθμίζονται, πλέον, ψηφιακά (π.χ διατροφή, επικοινωνία με τέκνο κλπ.). Η συμφωνία εγκρίνεται με ψηφιακή δήλωση των συζύγων και των πληρεξουσίων δικηγόρων τους ή μόνο από τους πληρεξούσιους δικηγόρους, εφόσον διαθέτουν συμβολαιογραφικό πληρεξούσιο, υποχρεωτικά μέσα στον τελευταίο μήνα, πριν την ψηφιακή δήλωση έγκρισης της συμφωνίας του διαζυγίου.
Μετέπειτα, ο συμβολαιογράφος οριστικοποιεί το διαζύγιο, εισάγοντας τον αριθμό της συμβολαιογραφικής πράξης και την ημερομηνία σύνταξής της. Κατά το στάδιο αυτό, απαγορεύεται να ακυρωθεί η διαδικασία. Μέσω της πλατφόρμας δηλώνεται η ολοκλήρωση της συμφωνίας του συναινετικού διαζυγίου. Σε περίπτωση θρησκευτικού γάμου, ο συμβολαιογράφος θα πρέπει να αναφέρει και στοιχεία για την πνευματική λύση του γάμου, όπως την ημερομηνία έκδοσης αυτής, την αρμόδια Μητρόπολη και το σχετικό αριθμό πρωτοκόλλου της.
Τέλος, η εφαρμογή ενημερώνει αυτομάτως το Μητρώο Πολιτών και η διαδικασία ολοκληρώνεται με την εγγραφή του συναινετικού διαζυγίου στο αρμόδιο ληξιαρχείο. Το σύστημα αποστέλλει email σε όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη (συζύγους, δικηγόρους, συμβολαιογράφο), σχετικά με την ολοκλήρωση της διαδικασίας, γνωστοποιώντας παράλληλα τον μοναδικό κωδικό που έχει λάβει η πράξη του διαζυγίου.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Εγχειρίδιο Οικογενειακού Δικαίου, Απόστολος Σ. Γεωργιάδης, Εκδόσεις Σάκκουλα 2017
- Άυλο συναινετικό διαζύγιο μέσω gov.gr – Βήμα βήμα η διαδικασία, διαθέσιμο εδώ
- Άυλο Συναινετικό Διαζύγιο, διαθέσιμο εδώ
