Του Ιωάννη Φίλιου,
Ενώ οι ελιγμοί των ρωσικών στρατευμάτων υποδηλώνουν μια επικείμενη εισβολή στην Ουκρανία, ο Πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών, Joe Biden, εποφθαλμιά στη συσπείρωση της διεθνούς κοινωνίας απέναντι σε αυτή. Μετά από την ευθυγράμμιση τόσο της Γερμανίας όσο και σημαντικών περιφερειακών δυνάμεων στο υποσύστημα του Ασιατικού Ειρηνικού, όπως η Αυστραλία, η Ιαπωνία και η Νότιος Κορέα, με τις επιταγές των Ηνωμένων Πολιτειών, ο δρόμος για τον προσεταιρισμό και τη μύηση των χωρών της Μέσης Ανατολής με τα συμφέροντα και τη στάση των Η.Π.Α. στο ζήτημα, ίσως να μην αποδειχθεί αναίμακτος, αλλά επαχθής.
Παραδοσιακοί σύμμαχοι και εταίροι των Η.Π.Α. δείχνουν κατανόηση για την Ουκρανία και είναι υποχρεωμένοι στις Ηνωμένες Πολιτείες, αλλά εμφανίζονται απρόθυμοι να πάρουν θέση εναντίον της Μόσχας. Αυτό αντικατοπτρίζει πόσα έχουν αλλάξει στη Μέση Ανατολή λόγω της απόφασης —που ελήφθη από τον Πρόεδρο Barack Obama, υιοθετήθηκε από τον Πρόεδρο Donald Trump και τώρα επιβλήθηκε από τον Joe Biden— να βάλει τη Μέση Ανατολή πιο χαμηλά στη λίστα των προτεραιοτήτων της εξωτερικής πολιτικής της χώρας.
Για παράδειγμα, το Ισραήλ, ο στενότερος στρατηγικός σύμμαχος των Η.Π.Α. στο υποσύστημα της Μέσης Ανατολής, διακατέχεται από αιδήμονα σιγή στο Ουκρανικό ζήτημα, διατηρώντας μια πολύ προσεκτική, μετριοπαθή και ουδέτερη στάση, γεγονός εξαιρετικά ασύμβατο με τις κατευθυντήριες γραμμές και προτεραιότητες του κράτους, τόσο σε περιφερειακό όσο και σε διεθνές επίπεδο, οι οποίες αποτυπώνονται ως ευθυγραμμισμένες με αυτές των Η.Π.Α..
Από την άλλη το Κουβέιτ, ένας λιγότερο στενός σύμμαχος των Ηνωμένων Πολιτειών και περισσότερο εξαρτημένο από αυτές. Από τότε που οι Ηνωμένες Πολιτείες απελευθέρωσαν το Κουβέιτ από τον Ιρακινό δικτάτορα, Saddam Hussein, στον Πόλεμο του Κόλπου του 1990-91, οι Κουβεϊτιανοί υποστήριξαν τις προτεραιότητες των Η.Π.Α., τόσο στη Μέση Ανατολή όσο και αλλού. Από όλα τα κράτη της περιοχής, το Κουβέιτ θα πρέπει να είναι ιδιαιτέρως ευαίσθητο στους κινδύνους της συναίνεσης της διεθνούς κοινότητας, όταν ένας μεγάλος γείτονας εισβάλλει σε έναν μικρότερο. Ωστόσο, όταν ο Υπουργός Εξωτερικών του Κουβέιτ, Sheikh Ahmed Nasser, ήρθε στην Ουάσιγκτον στα μέσα Ιανουαρίου για στρατηγικό διάλογο με τον Υπουργό Εξωτερικών των ΗΠΑ, Antony Blinken, ο διπλωμάτης του Κουβέιτ απέφυγε επιμελώς το θέμα.
Οι άλλοι σύμμαχοι και στρατηγικοί εταίροι της Ουάσιγκτον στη Μέση Ανατολή ήταν επίσης αξιοσημείωτα σιωπηλοί. Η Αίγυπτος είναι ένας μακρόχρονος στρατηγικός σύμμαχος των Η.Π.Α. και ευεργετηθείς της αμερικανικής γενναιοδωρίας, αλλά αγοράζει επίσης όπλα από τη Ρωσία και χρειάζεται τη συνεργασία της Μόσχας για να διατηρήσει τη σταθερότητα στη γειτονική Λιβύη. Η Αίγυπτος δεν ενδιαφέρεται να πάρει θέση εναντίον του Putin για την Ουκρανία, ιδιαιτέρως σε μια στιγμή στην οποία η κυβέρνηση Biden μόλις αποφάσισε να συνεχίσει την αναστολή της βοήθειας ύψους 130 εκατομμυρίων δολαρίων των Η.Π.Α. στην Αίγυπτο, λόγω της απροθυμίας του αιγυπτιακού καθεστώτος να επιτρέψει στον λαό του μεγαλύτερες ελευθερίες και ατομικά δικαιώματα.
Τέλος, ο λόγος για τη Σαουδική Αραβία, ένα κράτος με στενούς δεσμούς με τη Δύση και τις Η.Π.Α.. Ενώ στο παρελθόν ήταν σταθερός σύμμαχος στην προσπάθεια περιορισμού του σοβιετικού κομμουνισμού στην ευρύτερη Μέση Ανατολή, στο εν λόγω ζήτημα, οι Σαουδάραβες δε φαίνεται να είναι πρόθυμοι να συνεργαστούν, τουλάχιστον όχι ακόμα. Ένας λόγος γι’ αυτό είναι ο θυμός του Σαουδάραβα πρίγκιπα διαδόχου, Mohammed bin Salman, για τον τρόπο με τον οποίον του συμπεριφέρθηκε η κυβέρνηση Biden. Κατά τη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας των ΗΠΑ το 2020, ο Biden αναφέρθηκε στη Σαουδική Αραβία ως «παρία» και, μετά την εκλογή του, απέφυγε τον MBS ως τιμωρία για την εντολή του πρίγκιπα για τη δολοφονία και τον διαμελισμό του Jamal Khashoggi, ενός Σαουδάραβα αντιφρονούντα που ήταν αρθρογράφος στην εφημερίδα Washington Post. Μολονότι ο Biden έχει αποφύγει να επιβάλει κυρώσεις στον MBS, αρνήθηκε να ασχοληθεί μαζί του, αναθέτοντας αυτό το καθήκον στον Lloyd Austin, τον Υπουργό Άμυνας των Η.Π.Α..
Η περιφρόνηση του Trump για τις παραδοσιακές δεσμεύσεις ασφαλείας των Η.Π.Α. ενέτεινε τις αμφιβολίες που είχαν ήδη εγερθεί από την απόφαση του Obama το 2013 να μην επιβάλει τη δεδηλωμένη από αυτόν τον ίδιο κόκκινη γραμμή κατά του καθεστώτος Assad στη Συρία, όταν εκείνος χρησιμοποίησε χημικά όπλα εναντίον του λαού του. Ο Biden συνέχισε αυτήν την τάση, υποβαθμίζοντας τη Μέση Ανατολή, καθώς προτεραιοποίησε την αναχαίτιση της Κίνας. Όταν τερμάτισε τον «αέναο πόλεμο» στο Αφγανιστάν και έφερε στην πατρίδα τα εναπομείναντα στρατεύματα των Η.Π.Α. και τους Αμερικανούς πολίτες με μια χαοτική εκκένωση, οι ηγέτες της Μέσης Ανατολής κατέληξαν σε ένα κοινό συμπέρασμα: οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν ήταν πλέον ένας αξιόπιστος εταίρος στην ασφάλεια της περιοχής. Τη συγκεκριμένη ευθραυστότητα φαίνεται να θέλει να εκμεταλλευτεί η Μόσχα, η οποία έχει αναδειχθεί ως ένας βασικός παίκτης στο status quo της Μέσης Ανατολής, καλύπτοντας το στρατηγικό κενό των ΗΠΑ και διευρύνοντας τις σφαίρες επιρροής της.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- The Price of Retrenchment; What the Ukraine Crisis Reveals About the Post-American Middle East, Foreign Affairs, διαθέσιμο εδώ
