Της Αγγελικής Μανωλάκη,
Ναρκισσισμός, Ψυχοπάθεια, Μακιαβελισμός. Οι Paulhus και Williams, το 2002, συνέθεσαν ένα τρίγωνο με τους τρεις παραπάνω όρους και το ονόμασαν «σκοτεινό τρίγωνο της προσωπικότητας». Πρόκειται για χαρακτηριστικά, τα οποία παρουσιάζουν μια κλινική εικόνα και ξεφεύγουν από καθημερινά αρνητικά χαρακτηριστικά, όπως για παράδειγμα είναι η αγένεια και η τσιγκουνιά. Ειδικότερα, με τον όρο ναρκισσισμό εννοούμε τη ναρκισσιστική διαταραχή της προσωπικότητας (ΝΔΠ) ή διαταραχή αντικοινωνικής προσωπικότητας (ΔΑΠ), ενώ ο όρος μακιαβελισμός προέκυψε από την φιλοσοφία και το έργο του Ιταλού φιλόσοφου Νικολό Μακιαβέλι και δεν αποτελεί τόσο διαταραχή όσο σύνδρομο.
Οι ναρκισσιστές επιδιώκουν να ικανοποιούν τις επιθυμίες τους, να αποτελούν το επίκεντρο της προσοχής και του θαυμασμού του περίγυρού τους, οικογενειακού, επαγγελματικού, κοινωνικού. Οι ψυχοπαθείς είναι σκληροί, αδίστακτοι άνθρωποι, χωρίς ενσυναίσθηση και ικανότητα να νιώθουν συμπόνοια και αγάπη για τον συνάνθρωπό τους. Οι μακιαβελικοί δε διστάζουν να πουν ψέματα, να χειραγωγήσουν και να εξαπατήσουν τους άλλους προκειμένου να πετύχουν τον σκοπό τους.
Όσοι ανήκουν στο σκοτεινό τρίγωνο της προσωπικότητας και παρουσιάζουν χαρακτηριστικά από αυτές τις τρεις έννοιες, τείνουν να αδιαφορούν για τη συμβατική ηθική, τα κοινωνικά πρότυπα, τους συμβατικούς νόμους και κανόνες που διέπουν τις διαπροσωπικές σχέσεις και τη συμβίωση μέσα σε μια κοινωνία, σεβόμενοι τα δικαιώματα των υπολοίπων. Υπάρχει μεγαλύτερος συσχετισμός στο τρίγωνο ανάμεσα στην ψυχοπάθεια και τον μακιαβελισμό σε σχέση με τον ναρκισσισμό, ο οποίος καλύπτει βαθύτερα αισθήματα κατωτερότητας. Πρέπει να αναφερθεί, επίσης, πως οι άνδρες τείνουν να υπερτερούν των γυναικών στη μέτρηση των χαρακτηριστικών της ψυχοπάθειας, φαινόμενο, το οποίο εξηγείται ίσως λόγω της ύπαρξης ορισμένων ορμονών, όπως της τεστοστερόνης, και λόγω των κοινωνικών κανόνων και νορμών, οι οποίες εξιδανικεύουν την επιθετικότητα και τη σκληρότητα των ανδρών.
Οι άντρες ξεπερνούν τις γυναίκες, κυρίως όταν μετρήθηκαν τα ψυχοπαθητικά χαρακτηριστικά (δηλαδή, όχι μόνο η παραπλάνηση, ο χειρισμός, κλπ.). Η διαφορά αυτή, με την εμφανή αντικοινωνική συμπεριφορά συνδέεται με την ψυχοπάθεια, γεγονός που υποδηλώνει ότι μπορεί να οφείλεται σε βιολογικούς παράγοντες, όπως η τεστοστερόνη, καθώς και οι κοινωνικοί κανόνες.
Οι ναρκισσιστές, παρόλο που είναι ικανοί να χειραγωγήσουν και να εξαπατήσουν λέγοντας ψέματα, κυρίως παρουσιάζουν μεγαλύτερα επίπεδα αυταπάτης για το μεγαλείο τους, σε σχέση με τις άλλες δύο προσωπικότητες, οι οποίες δε διστάζουν να εξαπατήσουν, ακόμα και όταν ο κίνδυνος να πιαστούν είναι υψηλός. Όταν ο κίνδυνος να μαθευτεί η απάτη τους είναι πολύ μικρός, τότε είναι σχεδόν βέβαιο ότι θα υπάρξουν θύματα.
Για να γίνει αντιληπτό το έλλειμμα ενσυναίσθησης που παρουσιάζουν αυτοί οι τρεις τύποι της προσωπικότητας, μια έρευνα έδειξε πως και οι τρεις ανέφεραν αρνητικά αισθήματα, βλέποντας χαρούμενες εικόνες, ενώ το αντίθετο συνέβη με τις άσχημες εικόνες, όπου εξέφρασαν τη χαρά και την ικανοποίησή τους.
Δυστυχώς, δεν υπάρχουν πολλά πράγματα να γίνουν για την προστασία του κοινωνικού συνόλου από τέτοιους ανθρώπους. Μέχρις ότου συντελέσουν κάποιο έγκλημα και να πιαστούν, είμαστε αναγκασμένοι να συνυπάρχουμε μαζί τους και να συμβιώνουμε, πολλές φορές χωρίς καν να το αντιλαμβανόμαστε. Σε περίπτωση που κάποιος έχει υποψίες πως έχει συνάψει οποιουδήποτε είδους σχέση με τέτοια άτομα, πρέπει να απομακρυνθεί και να διακόψει τις επαφές μαζί του. Μπορεί να χρειαστεί το υγιές, μη κλινικό μέρος της σχέσης να χρειαστεί βοήθεια για να διακόψει τη σχέση ή ακόμα και να αναρρώσει από τα τραύματα της επαφής με την σκοτεινή τριάδα.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΠΗΓΗ
- Beware of the Malevolent Dark Triad, psychologytoday.com, διαθέσιμο εδώ
