Της Ελένης Καραμπίνη,
Η λογική πίσω από την ουκρανική κρίση και ο τρόπος με τον οποίο αναπαράγονται οι διαθέσεις της Ρωσίας για την επίταση της κρίσης των πολιτικών και διπλωματικών σχέσεών της με την Ουκρανία έχει τις βάσεις της στην εξέλιξη των γεγονότων κατά την έναρξη της μεταψυχροπολεμικής εποχής. Η πάλαι ποτέ Υπερδύναμη της Σοβιετικής Ένωσης αποτελεί για τη Ρωσία μία μακρινή ανάμνηση, την οποία προσπαθεί να εδραιώσει και στη σημερινή εποχή, με το να διατηρεί τον έλεγχο των πρώην σοβιετικών κρατών, εκ των οποίων και της Ουκρανίας. Η επιθυμία της Ρωσίας να «προστατεύσει» τα πρώην εδάφη της εκφράζεται ακόμα και με την ικανότητά της να προκαλέσει πολεμικές συρράξεις άνευ προηγουμένου, γεγονός που η Δύση φοβάται πως άμεσα θα προκαλέσει. Και να που οι φόβοι αυτοί έγιναν πραγματικότητα.
Η παρουσία του αμερικανικού παράγοντα σε χώρες όλο και πιο κοντά στα ρωσικά σύνορα αποτελεί μία από τις κύριες αιτίες ανάπτυξης επιθετικής στρατηγικής από τη Ρωσία. Η διεύρυνση του ΝΑΤΟ προς Ανατολάς, ύστερα από τη διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης, ειδικά και οι πιο πρόσφατες θεωρίες περί ένταξης και της Ουκρανίας, αποτελεί ήδη αντικείμενο casus belli, καθώς και κατά το παρελθόν, η Ρωσία δε δίστασε να προσαρτήσει την Κριμαία και να έρθει σε στρατιωτική αντιπαράθεση με τη Γεωργία για τα εδάφη της Νότιας Οσσετίας και της Αμπχαζίας.
Ο Ρώσος Πρόεδρος, Vladimir Putin, ήταν πολύ ξεκάθαρος με τα αιτήματά του: προκειμένου να διασφαλιστεί η ακεραιότητα της περιοχής και να αμβλυνθεί η κρίση, η Ουκρανία δε θα πρέπει ποτέ να αποτελέσει κράτος-μέλος του ΝΑΤΟ. Βλέπει την Ουκρανία, όπως και τη Λευκορωσία, ως σημαντική ιστορική κληρονομιά της Ρωσίας, ειδικά με την ύπαρξη ρωσόφωνων πληθυσμών και μειονοτήτων στα εδάφη των δύο χωρών. Η προσάρτηση της Κριμαίας το 2014 βασίστηκε στη στήριξη της Ρωσίας σε ρωσικά αποσχιστικά κινήματα που υποστήριξαν τη διαδικασία της προσάρτησης και τη ρωσική πολεμική προσπάθεια. Συνεπώς, η ένταξη της Ουκρανίας στις παρυφές του δυτικού μπλοκ φαντάζει εφιαλτικό σενάριο για τη Ρωσία, καθώς κάτι τέτοιο θα μπορούσε ανατρέψει και το status quo, όσον αφορά την προσάρτηση της Κριμαίας, ενώ επιπλέον δεν εκλείπει και η απαίτηση του Ρώσου Προέδρου για την απομάκρυνση των νατοϊκών δυνάμεων από τα πρώην κομμουνιστικά κράτη-μέλη του ΝΑΤΟ. Ακόμα και η εκλογή του Joe Biden στην προεδρία των Ηνωμένων Πολιτειών, ο οποίος υποστηρίζει σθεναρά την ενότητα του ΝΑΤΟ σε σύγκριση με τις πρακτικές του Donald Trump, οι οποίες υπονόμευαν περισσότερο την ενότητα του Οργανισμού, αύξησαν κατακόρυφα τις ανησυχίες της Ρωσίας.
Η δημόσια γνώμη γύρω από την ένταξη της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ φαίνεται να τάσσεται υπέρ μίας τέτοιας ενέργειας και αυτό ίσως προκαλεί στη Ρωσία την εντύπωση ότι έχει εξαντλήσει πλέον όλα τα διαθέσιμα διπλωματικά και πολιτικά μέσα εύρεσης μίας συμβιβαστικής λύσης. Επιπλέον, ο Putin αρέσκεται στην ιδέα αποδυνάμωσης του αμερικανικού παράγοντα, λόγω της πρόσφατης αποχώρησης των αμερικανικών δυνάμεων από το Αφγανιστάν, όπως και της εσωτερικής διαίρεσης της αμερικανικής κοινωνίας. Από την άλλη, οι ευρωπαϊκές χώρες συνεχίζουν να αντιμετωπίζουν το «τραύμα» του BREXIT, την αμφισβήτηση του ευρωπαϊκού δικαίου από την πλευρά της Πολωνίας και της Ουγγαρίας και συνεχίζουν να θεραπεύουν τις πληγές της πανδημίας του κορωνοϊού. Η Ευρώπη είναι σχεδόν πλήρως εξαρτημένη σε πετρέλαιο και φυσικό αέριο από τη Ρωσία. Έτσι, η αμφισβήτηση της ενότητας της Δύσης από την πλευρά της Ρωσίας δημιουργεί πρόσφορο έδαφος για την επιχείρηση εισβολής στα ουκρανικά εδάφη που πραγματοποιήθηκε κατά τις πρωινές ώρες της 24ης Φεβρουαρίου.
Είναι φανερό το γεγονός ότι οι Συμφωνίες Μινσκ, με την παρούσα εξέλιξη των πραγμάτων, έχουν υπονομευθεί και δεν κατάφεραν να εγκαταστήσουν πλήρη ασφάλεια στην περιοχή της Ουκρανίας. Η σιωπηρή παραβίασή τους και η αδρή αναφορά σε αυτές και από τη Δύση και από τη Ρωσία διευκολύνει την εξέλιξη των ρωσικών στρατιωτικών επιχειρήσεων στα ρωσοουκρανικά σύνορα και τις επιθέσεις ρωσικών πυραύλων στα ουκρανικά εδάφη.
Ποια θα ήταν η απάντηση των Η.Π.Α.;
Οι Ηνωμένες Πολιτείες είχαν επιμείνει πως η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία είναι αναπόφευκτο γεγονός. Αμερικανικά στρατεύματα είχαν ήδη προετοιμαστεί για μία ενδεχόμενη επίθεση κι εγκατασταθεί στα ουκρανικά σύνορα και την Ανατολική Ευρώπη, ενώ ο Αμερικανός Πρόεδρος προειδοποιεί για κυρώσεις άνευ προηγουμένου, αν η Ρωσία τελικά πραγματοποιήσει εισβολή. Μάλιστα, απειλεί με τον αποκλεισμό της Ρωσίας από το διεθνές τραπεζικό σύστημα και το σύστημα SWIFT, όπως και τη διακοπή των διαδικασιών της εκκίνησης λειτουργίας του αγωγού Nord Stream 2. Τώρα που η εισβολή έγινε πραγματικότητα, μένει να φανούν οι επιπτώσεις των κυρώσεων στη Ρωσία αλλά και διεθνώς.
Ας μη ξεχνάμε βέβαια ότι η προσοχή των Αμερικανών προς την Κίνα δεν έχει ελαττωθεί. Η απόσυρση των στρατευμάτων από το Αφγανιστάν βασιζόταν σε έναν από αυτούς τους παράγοντες και η πραγματική υποστήριξη της Ουκρανίας σε μία ενδεχόμενη σύγκρουση από τις αμερικανικές δυνάμεις δεν είναι δεδομένη.
Οποιαδήποτε συμφωνία επιχειρηθεί να πραγματοποιηθεί για την κατάπαυση ή την πρόληψη μιας σύρραξης στην Ουκρανία θα πρέπει να περιλαμβάνει συμβιβασμό σε ζητήματα ασφάλειας στην Ανατολική Ουκρανία, μεταξύ των άμεσα εμπλεκόμενων κρατών. Οι διαπραγματεύσεις, ωστόσο, έχουν προς το παρόν αποτύχει και το μέλλον της Ουκρανίας κρίνεται αβέβαιο. Δεδομένων των πρόσφατων εξελίξεων, είναι λογικό οι περισσότεροι να δημιουργούν απαισιόδοξα σενάρια.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Is Russia going to invade Ukraine and what does Putin want?, BBC News, διαθέσιμο εδώ
- How the Ukraine Crisis Developed, and Where It Might Be Headed, The New York Times, διαθέσιμο εδώ
- The increasingly complicated Russia-Ukraine crisis, explained, VOX News, διαθέσιμο εδώ
