Της Περσεφόνης Βλαχούτσικου,
Η μεγαλύτερη ξύλινη κατασκευή στον κόσμο που επιτρέπει να ακούσεις, να κοιτάξεις και να περπατήσεις στην καρδιά της πόλης βρίσκεται στην Ισπανία και στεγάζει δύο κεντρικές πλατείες της Σεβίλλης, στην αυτόνομη κοινότητα της Ανδαλουσίας. Το Metropol Parasol, γνωστό και ως Setas de Sevilla, βρίσκεται στην κεντρική Plaza de la Encarnacion, ενώ εκτείνεται και στεγάζει την Plaza Mayor. Το έργο, κυρίως κατασκευασμένο από πλαστικοποιημένο ξύλο, αποτελείται από ένα μεγάλο πλέγμα, το οποίο στηρίζεται σε έξι βασικούς πυλώνες. Κάθε πλευρά του αποτελεί μία χωρική ύπαρξη, προσφέροντας τη δική της ξεχωριστή καμπυλότητα και δίνοντας μια αίσθηση κυματοειδούς κίνησης. Με μία γρήγορη ματιά μοιάζει να «χορεύει» στο περιβάλλον, να δημιουργεί μόνο του κινήσεις και σχήματα. Ο σχεδιασμός του είναι εμπνευσμένος από τους θόλους του καθεδρικού ναού της Σεβίλλης και προσφέρει πανοραμική θέα στο παλιό τμήμα της πόλης.
Για πολλά χρόνια, στο σημείο που βρίσκεται πλέον το έργο, λάμβανε χώρα η πιο γνωστή αγορά τροφίμων που τροφοδοτούσε τους κατοίκους που ζούσαν εκεί, το Mercado de la Encarnacion. Εξαιτίας αυτού, η πόλη μετατράπηκε σε μία εμπορική περιοχή και αποτελούσε ένα σημείο συνάντησης για όλους. Με πάνω από 400 πάγκους με φρέσκα προϊόντα, σχεδιάστηκαν ορισμένες εγκαταστάσεις έτσι ώστε οι έμποροι να μπορούν να ασκούν τη δραστηριότητά τους για τη μέγιστη περίοδο τριών χρόνων. Το 1973, λόγω δομικών προβλημάτων στους πάγκους των λαχανικών και ψαριών και την εμφάνιση των πρώτων σουπερμάρκετ, η αγορά κατεδαφίστηκε. Αυτό το τμήμα της καρδιάς της Σεβίλλης έγινε ένα περιφραγμένο οικόπεδο που προκάλεσε την υποβάθμιση ολόκληρης της περιοχής και που ήταν το εμπορικό και κοινωνικό επίκεντρο για αιώνες.
Λίγα χρόνια αργότερα, το Δημοτικό Συμβούλιο της Σεβίλλης ανακοινώνει έναν διεθνή διαγωνισμό για ιδέες για την εκ νέου ανάπτυξη της πλατείας. Στόχος αυτής της πρωτοβουλίας ήταν να επιστρέψει στην πόλη τη ζωή και τη λαμπρότητα που απολάμβανε πριν από χρόνια και, φυσικά, να βάλει τέλος στην επισφαλή κατάσταση των εμπόρων της αγοράς. Το έργο, λοιπόν, του Γερμανού αρχιτέκτονα Jurgen Mayer τον μετέτρεψε σε νικητή του διαγωνισμού. Η βάση της κατασκευής στεγάζει μία παραδοσιακή αγορά, καθώς και εστιατόρια και μια εκθεσιακή πλατεία στο ισόγειο. Με το μήκος της να υπερβαίνει τα 150 μέτρα, ύψος 26 μέτρα και πλάτος 70 μέτρα, έχει γίνει σύμβολο του ιστορικού κέντρου της πόλης. Η ιδέα και ο απώτερος στόχος ήταν να δημιουργηθεί ένα εμβληματικό ορόσημο στην καρδιά της πόλης που θα προσφέρει ένα έντονο προφίλ, το οποίο σύντομα θα μετατρεπόταν σε τουριστικό αξιοθέατο. Λόγω του πρωτοποριακού σχεδιασμού του, αλλά και των πολλών τουριστικών λειτουργιών του, επιλέχθηκε τον Ιανουάριο του 2013, μεταξύ των 335 υποψήφιων έργων, ως ένα από τα πέντε κορυφαία έργα για το βραβείο σύγχρονης αρχιτεκτονικής “Mies van der Rohe”. Όμως, το μεγάλο μέγεθος και το υψηλό κόστος της κατασκευής δεν διευκόλυναν τη διαδικασία της εγκαθίδρυσης, καθώς προέκυψαν πολλαπλές τεχνικές δυσκολίες και αντιπαραθέσεις.
Το 2007, η εταιρεία που ήταν υπεύθυνη για το έργο, ενημέρωσε το Δημοτικό Συμβούλιο της Σεβίλλης πως δεν ήταν εφικτό να κατασκευαστεί όπως σχεδιάστηκε από τον αρχιτέκτονα, καθώς δεν είχε επαληθευτεί αν η δομή των τμημάτων προβολής ήταν ικανή να στηρίξει τα βάρη και τις τάσεις που προέκυπταν.
Εν τέλει, το έργο κατασκευάζεται τον Μάρτιο του 2011. Οι δομές του Metropol Parasol δημιουργήθηκαν από πλαστικοποιημένο ξύλο που στηρίζονται σε έξι κυλινδρικούς πυλώνες με εσωτερικό φωτισμό και δύο τσιμεντένιες κολώνες, κάτω από τις οποίες στεγάζονται οι ανελκυστήρες που δίνουν την ευκαιρία στους περιπατητές να ανέβουν στην κορυφή της κατασκευής. Τα ανώτερα μέρη των καμπυλωτών δομών αλληλοσυνδέονται για να σχηματίσουν ένα ενιαίο κάλυμμα. Το κάλυμμα αυτό περιέχει μία διαδρομή που θυμίζει ένα ελικοειδές σχήμα και το μήκος της ανέρχεται στα 250 μέτρα. Ξεκινά από τα 21 μέτρα και καταλήγει στα 28,5 μέτρα πάνω από το έδαφος. Γενικά, τα «μανιτάρια της Σεβίλλης» —όπως τα αποκαλούν οι κάτοικοι— είναι η μεγαλύτερη ξύλινη κατασκευή στον κόσμο. Χρησιμοποιήθηκαν 3.500 κομμάτια ξύλου, τα οποία ενώθηκαν με περίπου 3.000 συνδέσεις και 16 εκατομμύρια κόμβους.
Αξίζει να τονιστεί πως η θέση του περιπατητή καθορίζει και την εμπειρία του σε σχέση με την κατασκευή. Για παράδειγμα, ο όγκος του έργου είναι τόσο μεγάλος, που δίνει την αίσθηση πως μας περιβάλλει, πως είμαστε μικροί και αδύναμοι απέναντί του. Το γεγονός αυτό δεν μας συμβαίνει όταν περπατάμε δίπλα σε συμβατά κτίσματα, καθώς είμαστε συνηθισμένοι στη μορφή, τη λειτουργία και την επιρροή απέναντι σε εμάς. Ένα καμπυλωτό, θεόρατο κτίσμα είναι σίγουρα μία ξένη μορφή στην καθημερινότητα. Μάλιστα, όταν μπλέκεται στον αστικό ιστό της πόλης, δημιουργεί σε κάποιους μία αδυναμία στην κατανόηση του τι υπάρχει μπροστά, πώς επικοινωνεί με τα υπόλοιπα κτίρια και πώς συμπληρώνει τις λειτουργίες των υπόλοιπων δομών γύρω. Για αυτόν τον λόγο, έχουν διατυπωθεί αρκετές αμφιλεγόμενες απόψεις σχετικά με την αρχιτεκτονική, τη μορφή και τη λειτουργία του έργου. Για κάποιους αρχιτέκτονες, το έργο αυτό δεν βοηθά τον επισκέπτη να ζήσει και να αντιληφθεί ουσιαστικά το κέντρο της πόλης, παρά μόνο τον αποσυντονίζει δίνοντάς του να επεξεργαστεί μία πρωτόγνωρη πληροφορία, η οποία δεν συμφωνεί με τον περιβάλλοντα χώρο.
Θέτοντας τη δική μου άποψη, θα έλεγα πως όταν η θέση αλλάξει και βρεθούμε 28 μέτρα πάνω από το έδαφος, όταν περπατήσουμε το μονοπάτι στο ανώτερο σημείο της κατασκευής, και όταν αφουγκραστούμε όλη τη Σεβίλλη από τον «ουρανό», η εμπειρία ξαφνικά γίνεται μοναδική. Ο ανθρώπινος νους δεν είναι εξοικειωμένος να νιώθει μειονεκτικά απέναντι σε κάτι, όμως, σε ποιον δεν αρέσει η ιδέα της θέασης ολόκληρης της πόλης από ψηλά; Μοιάζει με ευκαιρία, η οποία δεν δίνεται εύκολα, και αν παρουσιαστεί, πρέπει να αξιοποιηθεί. Το αίσθημα που κατακλύζει πλέον το σώμα είναι αυτό της υπεροχής, της θέασης των πάντων, της γνωριμίας με τον γύρω αστικό ιστό και άρα της ασφάλειας, της σιγουριάς απέναντι σε όλη τη Σεβίλλη.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΠΗΓΗ
- Setas de Sevilla, setasdesevilla.com, διαθέσιμο εδώ.
