Του Τάσου Γρηγοριάδη,
1944: Η Σοβιετική Ένωση απελαύνει μαζικά εκατοντάδες χιλιάδες Τσετσένους και Ινγκούς από τον Καύκασο προς την Κεντρική Ασία. Οι προαναφερθέντες λαοί αντιδρούσαν πολλάκις στις αποφάσεις της Σταλινικής εξουσίας και συνεπώς θεωρήθηκαν ανεπιθύμητοι. Κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, η Σοβιετική κυβέρνηση ισχυρίστηκε πως αυτοί οι Μουσουλμανικοί πληθυσμοί συνεργάστηκαν με τους εισβολείς Ναζί. Ο ισχυρισμός αυτός παραμένει αναπόδεικτος, εντούτοις αποτέλεσε το πρόσχημα για να τελεστούν μαζικές απελάσεις χιλιάδων ανθρώπων. Την 23η Φεβρουαρίου, ο γηγενής αρσενικός πληθυσμός κλήθηκε σε εορτασμούς για την Ημέρα του Κόκκινου Στρατού. Αντ’ αυτού συγκεντρώθηκαν, αφοπλίστηκαν και τους γνωστοποιήθηκε το διάταγμα Στάλιν, για άμεση απέλασή τους. Επιπλέον, τους δόθηκε μόλις μισή ώρα για να συλλέξουν τα απαραίτητα και εν συνεχεία, φορτώθηκαν μαζί με γυναικόπαιδα και ηλικιωμένους σε φορτηγά, που κατευθύνονταν προς σιδηροδρομικές γραμμές. Κάποιοι θαρραλέοι αναζήτησαν καταφύγιο στα υψώματα, οργανώνοντας αντίσταση που όμως κατεπνίγη με αίμα ή αποστολή σε στρατόπεδα εργασίας. Κεκλεισμένοι σε ασφυχτικά συνωστισμένα βαγόνια -προορισμένα για ζωντανά- οι κατατρεγμένοι διασπάστηκαν εθνοτικά πέραν της Κασπίας Θάλασσας (κυρίως στο Καζακστάν και τη Σιβηρία). Οι εκτιμήσεις υπολογίζουν πως 350.000-400.000 Τσετσένοι και 90.000 Ινγκούς εξαναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τις πατρογονικές γαίες τους. Εξ αυτών, λέγεται πως το 25%-50% απεβίωσε κατά τη διαδρομή ή τον πρώτο χρόνο προσαρμογής στις πολικές θερμοκρασίες. Καταληκτικά, 13 χρόνια μετά, ο Νικίτα Χρουστσόφ επέτρεψε στους εναπομείναντες πληθυσμούς να επιστρέψουν πίσω στις εστίες τους, όπου παραμένουν μέχρι και σήμερα.
1954: Λαμβάνουν χώρα οι πρώτοι μαζικοί εμβολιασμοί με το εμβόλιο κατά της πολιομυελίτιδας σε παιδιά. Η συγκεκριμένη θανατηφόρα ασθένεια, πραγματικά, αποτελούσε μια παγκόσμια μάστιγα. Ο ιός αυτός επιτιθόταν στο νευρικό σύστημα, με τα θύματά του να αποτελούν κυρίως παιδιά, αλλά όχι αποκλειστικά. Οι επιζώντες ασθενείς, πολλές φορές, ανέπτυσσαν μυϊκή ατροφία ή ακόμη και παράλυση άκρων, με χαρακτηριστικό παράδειγμα την περίπτωση του πρόεδρου των Η.Π.Α., Φράνκλιν Ρούσβελτ (1982-1945). Ταυτοχρόνως, μερίδα διακεκριμένων επιστημόνων πάσχιζε να αναπτύξει ένα εμβόλιο, ώστε να καμφθούν οι εξάρσεις πολιομυελίτιδας. Τούτη την «τιμή» έμελλε να κατακτήσει ο Δρ. Τζόνας Σολκ, που μπόρεσε να αποκωδικοποιήσει τις ποικίλες πτυχές της ασθένειας. Κατάφερε να απενεργοποιήσει-σκοτώσει τον ιό, εκθέτοντάς τον σε φορμαλδεΰδη και στη συνέχεια δημιούργησε το ελπιδοφόρο εμβόλιο. Επιπλέον, οι πρώτοι αποδέκτες του σκευάσματος ήταν ο ίδιος και οι οικείοι του, οι οποίοι ανέπτυξαν αντισώματα δίχως να νοσήσουν. Μετέπειτα, ο Σολκ προχώρησε σε μαζικούς δοκιμαστικούς εμβολιασμούς, με «πρώτο σταθμό» ένα δημοτικό σχολείο στο Pittsburgh, όπου και έδρευε το εργαστήριο του. Η αποτελεσματικότητα ορίστηκε γύρω στο 60-70%, ενώ η χρήση του εξαπλώθηκε ταχύτατα στις Η.Π.Α. και άλλες χώρες (από το 1959). Εν κατακλείδι, αν και ποτέ δεν ευρέθη θεραπεία, η διάδοση ποικίλων εμβολίων διεθνώς, έχει σχεδόν εξαλείψει πλήρως την πολιομυελίτιδα. Εξαίρεση αποτελούν μερικά κράτη του Τρίτου Κόσμου, που, δυστυχώς, αδυνατούν λόγω έλλειψης μέσων και υποδομών να επιλύσουν αποτελεσματικά το ζήτημα.
1981: Ξεσπά το αποτυχημένο πραξικόπημα “Tejerazo” στην Ισπανία. Στον απόηχο του θανάτου του δικτάτορα Φρανθίσκο Φράνκο, η Ισπανία εισήλθε σε μια μεταβατική εποχή. Η επανασύσταση της δημοκρατίας στη χώρα κατέστη δυσμενής, καθότι αυτή αντιμετώπιζε πολλαπλά κοινωνικοοικονομικά προβλήματα. Σε τούτη την εύθραυστη συγκυρία «συνεισέφερε» ο αποσχιστικός αγώνας των Βάσκων και η παραίτηση της κεντρώας κυβέρνησης. Ο νέος προτεινόμενος πρόεδρος, δεν εξασφάλισε πλειοψηφία στο κοινοβούλιο στις 20 Φεβρουαρίου, οπότε αποφασίστηκε 3 μέρες μετά να επαναληφθεί η ψηφοφορία. Εκείνη την ημέρα, ο αντισυνταγματάρχης Αντόνιο Τεχέρο εισήλθε βιαίως στο Εθνικό Κοινοβούλιο στη Μαδρίτη, συνοδευόμενος από 200 μέλη της Ισπανικής Πολιτοφυλακής. Ο Τεχέρο ανέβηκε στο βήμα και διέταξε όλοι να παραμείνουν ακίνητοι. Παράλληλα, οι οπλισμένοι συμπαραστάτες του κατέλαβαν τον χώρο, κρατώντας ως ομήρους βουλευτές και υπαλλήλους. Αναμενόμενα, ξεκίνησε ένα πολιτικό θρίλερ που κράτησε ξάγρυπνη την Ισπανία. Δυστυχώς για τον αντισυνταγματάρχη, το πραξικόπημα δεν απόλαυσε ευρεία απήχηση και ήταν θέμα χρόνου η καταστολή του. Καθοριστική υπήρξε η ομιλία του βασιλιά Χουάν Κάρλος, υπέρ της δημοκρατίας ενώπιον της δημόσιας τηλεόρασης, τα ξημερώματα της επόμενης ημέρας. Σταδιακά, οι πραξικοπηματίες άρχισαν να αποθαρρύνονται και να παραδίδονται στις αρχές, που είχαν ήδη περικυκλώσει το κτήριο. Ο Τεχέρο αν και ανένδοτος μέχρι τέλους, αναγκάστηκε να «λύσει τον κλοιό» και να παραδοθεί μαζί με τους ομήρους. Μετέπειτα, η δημοκρατία σταθεροποιήθηκε στη χώρα, η οποία σημείωσε σημαντική πρόοδο, καταφέρνοντας να εισέλθει στην ΕΟΚ το 1986.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Remembering the 1944 Deportation: Chechnya’s Holocaust, The Jamestown Foundation, διαθέσιμο εδώ
- The Massive Deportation of the Chechen People: How and why Chechens were deported, Sciences Po, διαθέσιμο εδώ
- Explore Chechnya’s Turbulent Past: 1944: Deportation, PBS, διαθέσιμο εδώ
- Children receive first polio vaccine, History.com, διαθέσιμο εδώ
- The Vaccine Everyone Wanted, TIME, διαθέσιμο εδώ
- Feb. 23, 1954 | Clinical Trials Begin for Jonas Salk’s Polio Vaccine, The New York Times, διαθέσιμο εδώ
- 23-F, Fandom.com, διαθέσιμο εδώ
- The failed coup in Spain: Today marks the 40th anniversary of when Franco supporters tried to overthrow democracy, The Olive Press, διαθέσιμο εδώ
