Του Νικόλαου Τσελέντη,
Το ρωσο-ουκρανικό ζήτημα βρίσκεται στο επίκεντρο των πολιτικών εξελίξεων το τελευταίο διάστημα, με τις κινήσεις των ενδιαφερόμενων μερών να είναι όσο το δυνατόν πιο προσεκτικές, προκειμένου να μην δυναμιτιστεί έτι περαιτέρω η ήδη τεταμένη κατάσταση. Για τον λόγο αυτόν, άλλωστε, τόσο οι άμεσα εμπλεκόμενες δυνάμεις, Ρωσία και Ουκρανία, όσο και οι διαμεσολαβητές που ενεργούν δια στόματος Ευρωπαϊκής Ένωσης ή ΝΑΤΟ, επιλέγουν τον δρόμο της διπλωματίας και προσπαθούν να αποσοβήσουν μία επικείμενη στρατιωτική εμπλοκή. Αυτό, βέβαια, φαίνεται πως άλλαξε ριζικά εχθές, την 21η Φεβρουαρίου, όταν ο Ρώσος Πρόεδρος, Vladimir Putin, έπιασε εξαπίνης σύσσωμη τη διεθνή κοινότητα, προχωρώντας στην αναγνώριση των αυτόνομων περιοχών του Ντονέτσκ και Λουγκάνσκ.
Ιστορική αναδρομή
Πιάνοντας το νήμα από την αρχή, το 2014, η κρίση της Κριμαίας και η επακόλουθη προσάρτησή της από τη Ρωσία, δίχως την παραμικρή αιματοχυσία, προκάλεσε ένα ντόμινο γεγονότων, με επίκεντρο αυτών την ανατολική Ουκρανία, γνωστή ως Ντονμπάς. Οι φιλορώσοι αυτονομιστές εξεγέρθηκαν κατά του κεντρικού κράτους και με την πολύτιμη ρωσική αρωγή κατόρθωσαν να επικρατήσουν στρατιωτικά, επιτυγχάνοντας την πολυπόθητη ανεξαρτησία τους. Το παράδοξο, όμως, ήταν πως ο Putin δεν προέβη ουδέποτε στην αναγνώρισή τους, διότι κάτι τέτοιο θα προκαλούσε αντιδράσεις τεράστιου βεληνεκούς.
Πώς μεταφράζεται η κίνηση του Putin 8 χρόνια μετά;
Ο Putin, με ένα άκρως συγκινησιακό προεδρικό διάγγελμα, απευθύνθηκε στον ρωσικό λαό, κατονομάζοντας την ανατολική Ουκρανία ως «αρχαία ρωσική γη». Σύμφωνα με αυτόν, η Ουκρανία συνιστά αναπόσπαστο τμήμα της ρωσικής ιστορίας, ενώ, υπό τη σύγχρονη μορφή του, το ουκρανικό κράτος υφίσταται χάρις στον Lenin και την ταπεινωτική Συνθήκη του Μπρεστ-Λιτόφσκ, με την οποία η Ρωσία των Μπολσεβίκων παραιτήθηκε της κυριαρχίας της στα εν λόγω εδάφη. Έτσι, ερχόμενοι στο σήμερα, ο Putin επιδιώκει να δείξει αφενός μια γνήσια απομάκρυνση από το σύστημα της Σοβιετικής Ένωσης (αποκομμουνιστικοποίηση), και αφετέρου να θέσει τα θεμέλια για την εκπλήρωση του οράματος της περιβόητης «Νέας Ρωσίας» (Novorossiya). Το πρώτο βήμα πραγματοποιήθηκε κιόλας.
Η στήριξη στους αυτονομιστές επισημοποιήθηκε πλέον με την αναγνώρισή τους από το Κρεμλίνο. Τούτο σημαίνει πως η Ρωσία προβαίνει σε ένα «déjà vu», αφού στον Πόλεμο της Γεωργίας (2008) η αναγνώριση της Νότιας Οσετίας και Αμπχαζίας επέφερε τη μόνιμη παραμονή των ρωσικών στρατευμάτων εκεί, πράγμα που λαμβάνει χώρα και στην ανατολική Ουκρανία. Με τη δικαιολογία, δηλαδή, των ειρηνοποιών της ευρείας περιοχής, οι Ρώσοι στρατιώτες θα εγκατασταθούν στο Ντονέτσκ και Λουγκάνσκ, αμφισβητώντας οιαδήποτε εξουσία της Ουκρανίας του Zelenskyy. Ο φόβος δε της ουκρανικής ηγεσίας μεγεθύνεται με την παραπάνω εισβολή, καθόσον κανείς δεν εγγυάται την αναχαίτιση του ρωσικού επεκτατισμού που ακούει στο όνομα «Νέα Ρωσία» (όρος που χρησιμοποιείτο από τη Ρωσική Αυτοκρατορία και προσβλέπει στις περιοχές του Χάρκοβο, Ντνιπροπετρόφσκ, Ζαπορίζια, Χερσώνας, Μικολάιβ και Οδησσού, για τον πλήρη έλεγχο της Μαύρης Θάλασσας).
Ποια η στάση της διεθνούς κοινότητας;
Ο Γάλλος Πρόεδρος, Emmanuel Macron, καταδίκασε την απόφαση του Vladimir Putin να αναγνωρίσει τους αυτονομιστές της ανατολικής Ουκρανίας και ζήτησε την άμεση συνεδρίαση του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ, θεωρώντας αυτονόητη στο μεταξύ την επιβολή στοχευμένων ευρωπαϊκών κυρώσεων. Ο António Guterres, Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ, στάθηκε στην ανάγκη επίλυσης των διαφορών με ειρηνικά μέσα, επικαλούμενος τον σεβασμό στις Συμφωνίες του Μινσκ, που χαίρουν έγκρισης από τα Ηνωμένα Έθνη. Ακόμα, εξέφρασε την απογοήτευσή του προς τη Ρωσική Ομοσπονδία, παίρνοντας σαφή θέση στο πλευρό της Ουκρανίας και στην προστασία της εδαφικής της ακεραιότητας.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση, με τη σειρά της, μέσω των Charles Michel και Ursula von der Leyen, υποσχέθηκε να δείξει πυγμή έναντι στη ρωσική απειθαρχία, υπαινισσόμενη βαρύτατες κυρώσεις, μιας και η Ρωσία παραβίασε θεμελιώδεις κανόνες του διεθνούς δικαίου, θέτοντας σε κίνδυνο τη σύσταση του ουκρανικού κράτους. Η Μεγάλη Βρετανία, σε ένα πιο δριμύ ύφος, χαρακτήρισε υποκριτές τους Ρώσους που κάνουν λόγο για ειρηνική επέμβαση στο Ντονέτσκ και Λουγκάνσκ, αφού η πράξη τους αυτή άνοιξε τον δρόμο της αντιπαράθεσης, γκρεμίζοντας τις εναπομείνασες ελπίδες για ουσιαστικό διάλογο. Τέλος, οι Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής, πέραν των συνήθων μύδρων εναντίον της «Αρκούδας», γνωστοποίησαν τη συνάντηση των Υπουργών Εξωτερικών τους, Antony Blinken και Sergey Lavrov, στη Γενεύη, που επρόκειτο να λάβει χώρα την Πέμπτη 24 Φεβρουαρίου, κρίνοντάς την απαραίτητη προτού έρθουν σε επικοινωνία οι δύο Πρόεδροι.
Εν ολίγοις, ο Vladimir Putin καθιστά φανερό πως τα ζωτικά συμφέροντα της χώρας του βρίσκονται στο εγγύς εξωτερικό (Ουκρανία, Λευκορωσία, Καζακστάν) και προθυμοποιείται να «θυσιάσει» τις σχέσεις του με τη Δύση για την προστασία αυτών. Εξάλλου, με τις ανυπόστατες απειλές των Δυτικών και την έλλειψη πραγματικής θέλησης να επέμβουν «μακριά από τα χωράφια τους», ο Ρώσος Πρόεδρος ετοιμάζεται να αποκομίσει όσο το δυνατόν μεγαλύτερα οφέλη, εν ανάγκη κατακερματίζοντας την Ουκρανία. Μένει μόνο να δούμε το κατά πόσο ο μύθος της «Νέας Ρωσίας» είναι εφικτός, αλλά και εάν το αντίπαλο δέος, κυρίως οι Η.Π.Α., έχει κρυμμένα βέλη στη φαρέτρα του.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Πούτιν: Αναγνώρισε την ανεξαρτησία των Ντονέτσκ και Λουγκάνσκ – «Αρχαία ρωσική γη η ανατολική Ουκρανία», Η Καθημερινή, διαθέσιμο εδώ
- Ουκρανικό: Τι αλλάζει με την αναγνώριση της ανεξαρτησίας των Ντονέτσκ – Λουγκάνσκ; Πώς θα αντιδράσει η Δύση;, Η Καθημερινή, διαθέσιμο εδώ
- Moscow orders troops to Ukraine’s separatist regions after Putin recognizes their independence, The New York Times, διαθέσιμο εδώ
