Της Μαρίας Κόλλια,
Mία νέα τροπολογία στο Σύνταγμα της Ιορδανίας, η οποία συντελέσθη κατά τη διάρκεια του προηγούμενου μήνα, στάθηκε η αφορμή για μια ακόμη φορά να αναζωπυρωθεί το ήδη τεταμένο ζήτημα που αφορά το ποια θα πρέπει να είναι η θέση των γυναικών στη χώρα. Είναι τελικά ανάγκη να θεσπιστούν τα ίσα δικαιώματα και για το γυναικείο φύλο στο κράτος της Μέσης Ανατολής ή οι νόμοι που προβλέπει η Σαρία κατοχυρώνουν επαρκώς τις γυναίκες, καλύπτοντας τις ανάγκες τους σε ένα κράτος με τέτοια δομή;
Πριν αναλυθεί εκτενώς το ερώτημα που τέθηκε παραπάνω, αξίζει να γίνει αναφορά στο ακριβές περιεχόμενο της τροπολογίας του Συντάγματος της Ιορδανίας. Πιο συγκεκριμένα, έγινε αλλαγή στον τίτλο του δεύτερου κεφαλαίου του Συντάγματος, εμπερικλείοντας και τον όρο «Ιορδανές γυναίκες», διαμορφώνοντάς τον, με αυτόν τον τρόπο, ως εξής: «Δικαιώματα και Υποχρεώσεις των Ιορδανών ανδρών και των Ιορδανών γυναικών». Στη γλώσσα της χώρας, η ονομασία αυτή είναι “al-urduniat”.
Αμφίσημης σημασίας κρίνεται η τροποποίηση αυτή, εφόσον, όπως υποστηρίζεται μάλιστα από πολλούς ακτιβιστές, πρόκειται μόνο για τον τίτλο και όχι για τροποποίηση σε ένα ήδη υπάρχον άρθρο του Συντάγματος ή την προσθήκη ενός άλλου, με ρητή αναφορά στο γυναικείο φύλο και τα δικαιώματά του. Επί παραδείγματι, μια αλλαγή με ουσιαστικό αντίκρισμα στη θέση των γυναικών στην κοινωνία της Ιορδανίας θα ήταν η προσθήκη του όρου φύλο» στο άρθρο 6, σύμφωνα με το οποίο «απαγορεύονται οι διακρίσεις που βασίζονται στη φυλή, τη γλώσσα και τη θρησκεία» – κάτι που, όπως φαίνεται, δεν κατέστη ακόμη εφικτό.
Στον αντίποδα, υποστηρίχθηκε πως η προαναφερθείσα τροποποίηση, παρόλο που δεν επιφέρει έννομα αποτελέσματα και ούτε είναι νομικά δεσμευτική, έχει συμβολικό χαρακτήρα. Με άλλα λόγια, είναι ένας έμμεσος, αλλά συνάμα έμπρακτος, τρόπος να αποτίνει η κυβέρνηση φόρο τιμής, εκδηλώνοντας έτσι τον βαθύ σεβασμό που τρέφει για τις γυναίκες. Εξάλλου, δεν είναι άγνωστο πως έχει θέσει ως απώτερο σκοπό η ισότητα των φύλων να αποτελεί απτή πραγματικότητα σε χρονικό ορίζοντα που εκτείνεται ως το 2030, παρόλο που δεν έχουν διευκρινιστεί μέχρι στιγμής οι κατευθυντήριες γραμμές που θα ακολουθήσει πιστά η κυβέρνηση, προκειμένου να επιτευχθεί αυτού του είδους η ισότητα.
Από πρακτικής απόψεως, βέβαια, κάτι τέτοιο θα ήταν πάρα πολύ δύσκολο, αφού το νομικό σύστημα της Ιορδανίας δεν αναγνωρίζει στις γυναίκες ιδιαίτερα δικαιώματα. Για την ακρίβεια, το αντίστοιχο «Οικογενειακό Δίκαιο» της Ιορδανίας είναι βασισμένο σε ερμηνείες του νόμου του Ισλάμ, που είναι εξίσου γνωστό και ως Σαρία. Θα ήταν σοβαρή παράλειψη, αν δεν αναφερόταν πως κάποιοι θεωρούν τις προβλέψεις της Σαρία για τις γυναίκες ως έναν τρόπο κατοχύρωσης της δικαιοσύνης απέναντί τους, παραμερίζοντας μια ισότητα, που στην πραγματικότητα θα επέφερε αδικίες, ενώ γίνεται λόγος για μια «θετική διάκριση». Προς επίρρωση αυτού, μπορεί να ειπωθεί πως σε περίπτωση διαζυγίου ενός ζευγαριού, ο άνδρας υποχρεούται να καλύπτει τα έξοδα της διατροφής στην πρώην γυναίκα του, ανεξαρτήτως της οικονομικής κατάστασης στην οποία βρίσκεται. Κάτι τέτοιο, σύμφωνα με κάποιους νομικούς, συμβάλει στην εύρυθμη λειτουργία του αραβικού κράτους.
Συνοψίζοντας, αναμφισβήτητα μια τέτοια τροποποίηση του Συντάγματος σηματοδοτεί αλλαγή εποχής στην Ιορδανία, ακόμη και εφόσον δεν έχει -ακόμα- κάποιο έννομο αποτέλεσμα. Εξάλλου, τέτοιες κοσμοϊστορικές αλλαγές στη νομολογία μιας τέτοιας χώρας δεν συντελούνται από τη μία μέρα στην άλλη. Θα φανεί στα επόμενα χρόνια πόσο σύντομα θα αλλάξει το προσκήνιο στην Ιορδανία.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- ‘Εlephant in the room’: Jordanian women and equal rights, Al Jazeera News, διαθέσιμο εδώ
- Jordan’s ambitious push for gender equality, Deutsche Welle, διαθέσιμο εδώ
