Της Φένιας Γιαννακοπούλου,
Το αποτέλεσμα των εκλογών της 7ης Νοεμβρίου 2021 στη Νικαράγουα θα χαρακτηριζόταν, από πολλούς, αδιαμφισβήτητο. Με ποσοστό ψήφων ανερχόμενο στο 76%, ο παλαιός «γνώριμος» της χώρας, Daniel Ortega, εγκαινιάζει την τέταρτη θητεία του ως Πρόεδρος. Στην πραγματικότητα, η πρώτη αυτή εκλογική αναμέτρηση, μετά τις πολύνεκρες διαδηλώσεις του 2018, δεν ήταν παρά μία παρωδία, μία κατ’ ευφημισμόν δημοκρατικώς και ελεύθερα διεξαγόμενη διαδικασία.
Τουλάχιστον έξι συνυποψήφιοι του Ortega είχαν συλληφθεί, λίγες μέρες πριν τις εκλογές, με την κατηγορία της υπονόμευσης της εθνικής ακεραιότητας. Το φίλα προσκείμενο, στον νυν Πρόεδρο, Εκλογικό Συμβούλιο είχε μεριμνήσει για τον περιορισμό του χρόνου τηλεοπτικής προβολής των εναπομεινάντων αντιπάλων του και για την απαγόρευση εισόδου στη χώρα, προς κάλυψη της εκλογικής διαδικασίας, σε ανταποκριτές και απεσταλμένους από κράτη-μέλη της Ε.Ε. και από την Ένωση Αμερικανικών Κρατών.
Σύσσωμος ο δυτικός κόσμος έσπευσε να καταδικάσει τις πρακτικές του Ortega και να δηλώσει απερίφραστα ότι δεν τον αναγνωρίζει ως Πρόεδρο. Με ψήφισμα της 12ης Νοεμβρίου, υπογεγραμμένο από 25 μέλη της Ένωσης Αμερικανικών Κρατών, οι εκλογές της 7ης Νοεμβρίου χαρακτηρίζονται, και επισήμως, ανελεύθερες, άδικες, στερούμενες κάθε ίχνους διαφάνειας και νομιμότητας και παρέχεται εξουσιοδότηση στη μόνιμη επιτροπή να προβεί στη λήψη κατάλληλων μέτρων, χωρίς αυτά να εξειδικεύονται περαιτέρω. Οι μόνες χώρες που διαφοροποιήθηκαν και συνεχάρησαν τον Ortega για τον θρίαμβο ήταν η Κούβα, η Βενεζουέλα και η Ρωσία. Σε «πύρινη» ομιλία του, αμέσως μετά τη νίκη, ο Ortega ανταπέδωσε τα πυρά στις Η.Π.Α. και την Ευρωπαϊκή Ένωση, χαρακτηρίζοντας τους ηγέτες τους «Γιάνκηδες ιμπεριαλιστές» που ονειρεύονταν να προεδρεύουν του Ανώτατου Εκλογικού Συμβουλίου και να καταμετρούν τις ψήφους των πολιτών της Νικαράγουα.
Στις 19 Νοεμβρίου, ο Υπουργός Εξωτερικών της χώρας, Denis Moncada, αποστέλλει επιστολή στον Γενικό Γραμματέα της Ένωσης Αμερικανικών Κρατών (ΟΕΑ), Luis Almagro, γνωστοποιώντας του την απόφαση περί αποχώρησης από την Ένωση. Την πρωτοβουλία επικροτεί η Αντιπρόεδρος και σύζυγος του Προέδρου, Rosario Murillo, προβαίνοντας στην εξής δήλωση στα μέσα ενημέρωσης: «Είμαστε ευτυχείς και περήφανοι, διότι σήμερα, εναντιούμενοι σε αυτή τη χειριστική και απαράδεκτη Ένωση, αποδείξαμε, για ακόμη μία φορά, την κυριαρχία του λαού μας». Σύμφωνα με το άρθρο 143 του καταστατικού της Ένωσης, μετά την πάροδο 2 ετών, και εφόσον το μέλος που έχει υποβάλει αίτηση εξόδου έχει εκπληρώσει τις υποχρεώσεις του, αποβάλλει αυτοδικαίως την ιδιότητά του ως τέτοιο. Συνεπώς, αν όλα εξελιχθούν ομαλώς, τον Νοέμβριο του 2023, η Νικαράγουα θα αποχαιρετήσει οριστικά την Ένωση.
Σε αυτό το σημείο αξίζει να γίνει μία αναφορά στην πολυτάραχη ζωή του Προέδρου της Νικαράγουα, που επηρέασε και διαμόρφωσε, εν πολλοίς, το προφίλ του ως πολιτικό. Από την εφηβική, ήδη, ηλικία, ο Daniel Ortega, γίνεται μέλος της αριστερής οργάνωσης «Εθνικό Απελευθερωτικό Μέτωπο των Σανδινιστών», η οποία μαχόταν για την κατάργηση της, επιβληθείσας το 1936, δικτατορίας του Anastasio Somoza. Είναι μόλις 20 χρονών, όταν συλλαμβάνεται ως δράστης ένοπλης ληστείας σε παράρτημα της Τράπεζας της Αμερικής. Καταδικάζεται σε 7 έτη φυλάκισης, κατά τη διάρκεια των οποίων υφίσταται απάνθρωπα βασανιστήρια. Το 1974 εξασφαλίζει δικαίωμα εξόδου, υπό τον όρο της μη επανόδου στη Νικαράγουα και της καταφυγής στη γειτονική Κούβα.
Ο Ortega δράττεται της ευκαιρίας και, αντί να επιβιβασθεί στο τρένο για Κούβα, επιστρέφει στην πατρίδα του, μεταφέροντας πολεμοφόδια, προς στήριξη του αγώνα που εκτυλισσόταν εκεί και είχε λάβει έκταση εμφυλίου. Οι Sandinistas καταλαμβάνουν την εξουσία το 1979, στέλνουν τον Somoza στην εξορία και το 1984 ο Ortega εκλέγεται για πρώτη φορά Πρόεδρος. Το μετεκλογικό σκηνικό ήταν παρόμοιο με αυτό που εκτυλίχθηκε το 2021. Ο τότε Πρόεδρος των Η.Π.Α., Ronald Reagan, καταδικάζει το εκλογικό αποτέλεσμα και μεσούντος του Ψυχρού πολέμου στη Λατινική Αμερική, επισπεύδει τη χρηματοδότηση σε ένοπλες αντεπαναστατικές ομάδες, γνωστές ως Contras, που έμελλε να στερήσουν τη ζωή από δεκάδες χιλιάδες Νικαραγουανούς. Για την Ουάσινγκτον, οι Sandinistas αποτελούσαν ένα ανοιχτό μέτωπο για την εμπέδωση ενός σοβιετικού-κουβανέζικου στυλ κομμουνισμού και μία σοβαρή απειλή για τις υποστηριζόμενες από τις Η.Π.Α. κυβερνήσεις της Κεντρικής Αμερικής.
Παρά την αναγνώριση των σημαντικών επιτευγμάτων της πρώτης μεταδικτατορικής κυβέρνησης, στους τομείς της υγείας και της εκπαίδευσης, η οικονομία εξακολουθούσε να αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα προβλήματα, προξενώντας την ανησυχία και τη δυσφορία του λαού. Στις προεδρικές εκλογές του 1990, ο Ortega ηττάται από τη Violetta Chamorro, πρώην στενή συνεργάτιδά του, που είχε αποσχιστεί από την εξτρεμιστική ομάδα των Sardinistas. Ένας συνδυασμός κατηγοριών, περί διαφθοράς και εσωκομματικών αναταράξεων, οδήγησαν στην ήττα του Ortega και στις επόμενες δύο εκλογικές αναμετρήσεις, του 1995 και του 2001.
Η μοίρα επιφυλάσσει ένα ακόμη βαρύ πλήγμα στον Ortega. Μεταξύ των δύο εκλογικών περιόδων, η θετή κόρη του τον κατηγορεί για βιασμό. Ο Ortega διαψεύδει τις κατηγορίες και αποφεύγει τη δίκη, επικαλούμενος την ασυλία του, ως μέλους του Κογκρέσου. Η σύζυγός του στέκεται στο πλευρό του, υποστηρίζοντας ότι οι ισχυρισμοί της κόρης τους είναι απαράδεκτοι, αυτό, ωστόσο, δεν αρκεί. Η φήμη τους κηλιδώνεται από το σκάνδαλο.
Ο Ortega απέχει για αρκετά χρόνια από την πολιτική σκηνή, για να κάνει τη μεγάλη επιστροφή το 2006. Κλειδώνοντας στο χρονοντούλαπο την κομμουνιστική του ιδεολογία και έχοντας ως σλόγκαν το «Χριστιανισμός-Σοσιαλισμός-Αλληλεγγύη», υπόσχεται ότι θα αναζητήσει ξένη χρηματοδότηση, προκειμένου να ανακουφίσει το λαό που μαστίζεται από τη φτώχεια. Λίγες μέρες πριν την εκλογή του, ο Ortega προκάλεσε, εκ νέου, την κοινή γνώμη με την επιλογή του να μην επιβάλει καθολική απαγόρευση των εκτρώσεων. Το 2009 και το 2016 το Ανώτατο Δικαστήριο της Νικαράγουα επικυρώνει αλλαγές στον καταστατικό χάρτη της χώρας, οι οποίες αίρουν τα εμπόδια για περαιτέρω ανανέωση της θητείας του.
Στις 16 Απριλίου του 2018, το Ινστιτούτο Κοινωνικής Ασφάλειας της Νικαράγουα εγκρίνει τις προταθείσες από τον Πρόεδρο Ortega μεταρρυθμίσεις στο ασφαλιστικό σύστημα της χώρας, οι οποίες αφορούσαν σε περικοπές της τάξης του 5% στις συντάξεις και σε αύξηση της ατομικής συνεισφοράς στις συνταγογραφήσεις φαρμάκων. Δύο μέρες αργότερα, φοιτητική πορεία διαμαρτυρίας διαλύεται βιαίως από αστυνομικές και παραστρατιωτικές δυνάμεις. Η ένταση συνεχίζεται και καταλήγει σε έναν τραγικό απολογισμό 21 θανάτων διαδηλωτών και αστυνομικών, που αναγκάζει τον Πρόεδρο να λύσει τη σιωπή του και να τοποθετηθεί σαφώς σχετικά με το πώς θα διαχειριστεί την κατάσταση.
Σε τηλεοπτικό διάγγελμα, ο Ortega διαβεβαιώνει ότι η κυβέρνηση είναι πρόθυμη να ξεκινήσει διάλογο για την επαναφορά της ειρήνης στη χώρα. Προς επίρρωση των λεγομένων του, αποσύρει το προεδρικό διάταγμα που αποτέλεσε την αιτία του κακού. Αυτό δεν στέκεται ικανό να αλλάξει τη γνώμη της αντιπολίτευσης, η οποία ζητά την άμεση παραίτησή του. Ο Ortega, υπό την πίεση της διεθνούς κατακραυγής, κάνει δεκτό το αίτημα διεξαγωγής επιθεώρησης στη Νικαράγουα, αναφορικά με την παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, και ζητά άδεια από την αμερικανική κυβέρνηση για να παραμείνει στην εξουσία και να εξασφαλίσει την ομαλή μετάβαση της χώρας στις εκλογές.
Στις 7 Ιουνίου, η Λαϊκή Συμμαχία για τη Δικαιοσύνη και τη Δημοκρατία καταθέτει πρόταση στην κυβέρνηση για τον εκδημοκρατισμό της χώρας, που απορρίπτεται και οδηγεί στην κήρυξη γενικής αργίας. Ερχόμενος αντιμέτωπος με την πλήρη παράλυση του κρατικού μηχανισμού, ο Ortega ανακοινώνει ότι είναι διατεθειμένος να κάνει μία τελευταία προσπάθεια για εθνικό διάλογο και θέση κοινών στόχων. Ωστόσο, παρά τις εκατέρωθεν υποχωρήσεις, η Νικαράγουα δεν έχει κατορθώσει, μέχρι σήμερα, να επιστρέψει σε ένα καθεστώς ομαλότητας και κανονικότητας και εξακολουθεί να αποτελεί τη δεύτερη φτωχότερη χώρα του δυτικού ημισφαιρίου, σύμφωνα με το Forbes.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- OAS members condemn Nicaragua elections, urge action, Reuters, διαθέσιμο εδώ
- Le Nicaragua demande officiellement à sortir de l’Organisation des Etats américains, Le Monde, διαθέσιμο εδώ
- Manifestations meurtrières au Nicaragua : cinq dates pour comprendre la crise, Le Monde, διαθέσιμο εδώ
- Under fire for ‘sham’ vote, Nicaragua begins withdrawal from OAS, Al Jazeera, διαθέσιμο εδώ
- Nicaragua’s election called ‘undemocratic’ after Ortega secures 4th term in landslide – National, Global News, διαθέσιμο εδώ
- US slaps sanctions on Nicaragua officials, citing ‘sham’ election, Al Jazeera, διαθέσιμο εδώ
- Daniel Ortega: From revolutionary leader to opposition hate figure, BBC, διαθέσιμο εδώ
